COVID-19 (KOVİD-19) Salgını Nedeniyle Fas'ta Alınan Önlemler 

Fas Gümrük ve Dolaylı Vergi İdaresinin 05 Haziran 2020 tarihli ve 6058/311 sayılı sirküleri ile “3926.90.92.90, 4818.90, 4823.90, 6307.90.40.00, 6307.90.50.00, 6307.90.90.98 ve 9020.00.00.00” GTİP'leri altında kayıtlı olan korunma maskeleri ithalatı "ithalat iznine" tabi tutulmuştur. Ülkemizden söz konusu ürünleri ihraç edecek firmalarımızın uygulama konusunda bilgi sahibi olarak ithalatçılarına bu hususu hatırlatmaları ve gerekli izinlerin vakitlice alınması, ihracat sırasında yaşanacak muhtemel sorun ve beklemelerin önüne geçecektir (09.06.2020).
 
Fas tarafından yayımlanan 6054/311 sayılı sirkülerle, tıbbi olmayan dokunmamış kumaş korunma maskelerinin (GTİP: 6307905000) Fas'a ithalatında, 1060-20 sayılı kararname ile belirlenen teknik şartlara uyum aranacağı, maskelerin iç piyasaya girebilmesi için Sanayi, Ticaret, Yeşil ve Sayısal Ekonomi Bakanlığı Ticaret Genel Müdürlüğüne bağlı "Piyasa Gözetim Büroları"ndan izin alınması gerekliliğine ilişkin düzenlemeler belirlenmiştir (04.06.2020).

Fas tarafından yayımlanan 26 Mayıs 2020 tarihli ve 6051/211 sayılı gümrük sirküleri ile, daha önce yumuşak buğday ve türevlerinde (GTİP: 1001.99.00.19; 1001.99.00.90) 15 Haziran 2020 tarihine kadar askıya alındığı ilan edilen gümrük vergilerinin askıya alma süresi, yapılan yeni bir düzenlemeyle 31 Aralık 2020 tarihine kadar uzatılmıştır (29.05.2020).

Yine Fas Gümrük ve Dolaylı Vergi İdaresinin 22 Nisan 2020 tarihli ve 6041/311 sayılı sirküleri ile 392690 GTIP kodu altında yer alan yüz koruma siperliği ihracatı izine tabii tutulmuştur (24.04.2020).

Fas Gümrük ve Dolaylı Vergi İdaresinin internet sitesinde yayımlanan 17 Nisan 2020 tarihli ve 6037/312 sayılı Gümrük Sirkülerinde, yetkili İdare tarafından basitleştirilmiş beyanname (Declaration Simplifiee) ile mal gümrüklemesine izin verildiğinden bahisle, Sirkülerde listelenen bazı faaliyetlere özgü olmak üzere basitleştirilmiş beyanname ile gümrük işlemlerinin gerçekleştirilebileceği açıklanmıştır (21.04.2020).

Fas Gümrük ve Dolaylı Vergi İdaresinin 20 Nisan 2020 tarihli ve 6038/312 sayılı bir diğer sirkülerinde de, 03.02.2020 tarihinden itibaren ithalat işlemlerinde konşimentonun elektronik olarak “PortNet”adı verilen portal üzerinden düzenlenmesine aşamalı olarak başlanıldığı ifade edilirken alınan yeni bir kararla 04.05.2020 tarihinden itibaren konşimentoların elektronik olarak gönderiminin zorunlu hale getirildiği ifade edilmektedir (21.04.2020).

Fas Ekonomi, Finans ve İdarenin Reformu Bakanlığı, COVID-19 (KOVİD-19) salgınına karşı alınan tedbirler kapsamında, kamudan ihale alan yüklenicilerin, virüs salgınından kaynaklı sebeplerle gecikme cezası ile karşılaşmaması adına, Fas genelinde 20 Mart 2020 tarihinde başlayan ve bugün itibariyle 20 Mayıs 2020 tarihine kadar sürecek olan olağanüstü sağlık hali ve sokağa çıkma yasağı gibi önlemlerin devam etmekte olan projelerin gerçekleşme süresi üzerine olumsuz etkisi olması halinde bu durumun yüklenicinin kontrolü dışında gelişen bir etki ve mücbir sebeplerden biri olarak sayılmasının yerinde olacağı yönünde karar vermiş ve işveren idareleri uygulamalarını bu karar çerçevesinde gerçekleştirmeye davet etmiştir (21.04.2020).

Fas Gümrük ve Dolaylı Vergi İdaresi tarafından yayımlanan 20 Nisan 2020 tarihli ve 6039/311 sayılı sirküler ile beşeri kullanıma yönelik ilaç ihracatı için Fas Sağlık Bakanlığı İlaç ve Eczacılık Müdürlüğünün 31 Mart 2020 tarihli ve 91DMP/00 sayılı sirkülerinde yer verilen prosedür takip edilerek izin alınması gerektiği, söz konusu izinlerin alınması için "dmp.sante.gov.ma" adresinde bir portal oluşturulduğu ifade edilmektedir. Söz konusu izin prosedürü ile Fas'tan beşeri kullanıma yönelik ilaç ihracatının kontrol altına alınarak sınırlandırılacağı anlaşılmaktadır (21.04.2020).

Fas Hükümeti tarafından yapılan diğer bir duyuru ile ithal edilen sanayi ürünlerinin uygunluk kontrollerinin 1 Şubat 2020 tarihinden itibaren dış kaynak kullanılarak gerçekleştirilmeye başlanılacağı ifade edilmiş ve 20 Nisan 2020 tarihine kadar geçiş dönemi öngörülmüştü. Ancak, COVID-19 (KOVİD-19) sebebiyle oluşan olağanüstü sağlık halinden dolayı geçiş döneminin 19 Haziran 2020 tarihine kadar uzatılarak, 20 Haziran 2020 tarihi itibariyle sona ereceği bildirilmiştir (19.04.2020).
Fas Sanayi, Ticaret, Yeşil ve Sayısal Ekonomi Bakanlığının internet sitesinde yayımlanan bir duyuruda, coronavirus (koronavirüs) salgınına karşı alınan tedbirler kapsamında uzaktan çalışmanın teşvik edilmesi ve kamu kurumları arasında fiziksel değişimin sınırlandırılması adına Bakanlığa bağlı olan Dijital Kalkınma Ajansı (ADD) tarafından 3 yeni elektronik belge yönetim sisteminin kurulduğu açıklanmıştır.

Ajans tarafından kurulan dijital sistemlere ilişkin özet bilgiler aşağıda sunulmaktadır (17.04.2020):
 
1- Dijital Evrak Bürosu (https://courrier.gov.ma/virtualbo/)
Söz konusu sistem sayesinde kamu kurumları gelen ve giden evrakların elektronik olarak yönetilmesi için kendi Dijital Evrak Bürosunu oluşturabilmektedir. Kamu kurum / kuruluşları, işletmeler ve vatandaşlar bu sistem üzerinden iletilerini ilgili idarelere gönderebilmekle birlikte elektronik ortamdan teslim alındı belgesini alabilmektedir. Bahsi geçen Ajansa göre 51 Bakanlık Dairesi, 140 Yerel Yönetim Kurulu ve 112 kamu şirketi adı geçen sistemi kullanmaktadır.
 
2- Elektronik Posta Gişesi (https://courrier.gov.ma)
Bu sistem belli bir kamu kurumu içinde posta işlenmesine yönelik bir otomasyon sistemidir. Sistem aynı zamanda atama ve doğrulama işlevleri aracılığıyla kamu kurumunun yetkililerine gelen ve giden evrakların işlenmesi ve takip edilmesi için imkan sağlamaktadır.
 
3- Elektronik İmza Defteri (https://courrier.gov.ma/parapheur/)
Bu sistem elektronik ortamdan dokümanların kamu kurumu içerisinde dolaşmasını, imzalanmasını ve iş akışının takip edilmesini sağlayabilmektedir. Halihazırda 6 Bakanlık, 5 Yerel Yönetim Kurulu ve 5 kamu şirketi adı geçen sistemi kullanmaktadır.

Bakanlığın duyurusuna http://www.mcinet.gov.ma/fr/content/l%E2%80%99agence-de-d%C3%A9veloppement-du-digital-lance-plusieurs-initiatives-digitales-en-faveur-des linkten ulaşmak mümkündür:
  
Aynı çerçevede, Fas Dış Ticaret Ofisi (Office des Changes – www.oc.gov.ma)’nin internet sitesinde yayımlanan bir duyuruda, Ofis tarafından SMART (Système de Management des Autorisations, Reportings et Traitements – İzinler, Bildirimler ve İşlemeler Yönetim Sistemi) adı verilen bir dijital yönetim sisteminin kurulduğu açıklanmıştır. Bu sistem sayesinde ekonomik operatörler döviz çıkışına ilgili başvurularını uzaktan sunup takip edebilmektedir. Konuya ilişkin Ofisin duyurusuna  https://www.oc.gov.ma/sites/default/files/2020-03/Communiqu%C3%A9%20SMART.pdf linkten ulaşılabilir (17.04.2020).

Fas Ekonomi, Finans ve İdarenin Reformu Bakanlığı tarafından yayımlanan 09 Nisan 2020 tarihli ve 6035/200 sayılı Gümrük Sirküleri uyarınca, tarife kotaları ve tercihli anlaşmalar kapsamındaki gümrük muafiyetlerinden yararlanan eşyanın ithalini sağlanan gümrük muafiyeti başvuruları (Demandes de Franchise Douanière), 08 Nisan 2020 tarihi itibariyle gümrüklerde kullanılan elektronik uygulama olan PORTNET sistemi üzerinden yapılmaya başlanacaktır. Daha önce asıl belge ibrazı ile gerçekleşen başvuruların yeni uygulama ile elektronik olarak gerçekleştirilebilmesi, COVID-19 (KOVİD-19) salgını sebebiyle ortaya çıkan gümrük işlemlerinin yavaş ilerlemesini bir nebzede olsa hızlandıracağı düşünülmektedir (13.04.2020).

Fas devleti tarafından alınan karar kapsamında, 1 Nisan 2020 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek şekilde, aşağıda GTİP numaralarına yer verilmiş ürünlerde gümrük vergileri askıya alınmıştır:
- Nohut: GTIP 0713209010
- Fasulye: GTIP 0713339010
- Mercimek: GTIP 0713409010 -Bakla: GTIP 0713509010
- Sert buğday: GTIP 1001190010 ve GTIP 1001190090 (01.04.2020).
 
Tüm ülkelere karşı hava, kara, deniz yolu ile yolcu seyahat yasağı başlatılmıştır. Fas tüm ülkelerle olan yolcu taşıma amaçlı uçuşlarını durdurmuştur. COVID-19 (Kovid-19) sebebiyle Fas'ta 20 Mart 2020 tarihinden geçerli olamak üzere olağanüstü hal ve sokağa çıkma yasağı ilan edilmiştir. Fas'ta yayımlanan 13 Mart 2020 tarihli ve 6024/311 sayılı Gümrük Sirküleri ile Tıbbi ve cerrahi maskeler (GTIP: 3926909290-481890-482390-6307904000-  6307909098-9020000000) ile Antiseptik Müstahzarların (GTIP: 380894-340111-3402200000) izni alınmadan ihracatına müsaade edilmemektedir. Yük taşımacılığına ilişkin bir yasak söz konusu değildir, yük trafiği için sınırlar açıktır. Fas yurtdışından gelen tüm yük gemilerini denizde bekletmekte, Fas Sağlık Bakanlığının bir personeli gemiye çıkıp tüm mürettebatı ve gemiyi kontrol ettikten sonra geminin geçişine ve limana yanaşmasına müsaade edilmektedir. Söz konusu uygulama eşyaların limana varış sürelerini Ülkemizle beraber tüm ülkelerden gelen eşya için uzatabilecektir (18.03.2020).