MORİTANYA İSLAM CUMHURİYETİ'NDE KAMBİYO KONTROLÜ REJİMİNİN ESASLARI
Yabancı ülkelerle mali ilişkilere uygulanacak rejimi tesis eden 25 Temmuz 2004 tarih ve 2004-042 sayılı Kanun uyarınca Moritanya Merkez Bankası (BCM) tarafından çıkarılan döviz yönetmeliğine göre, Moritanya ile üçüncü bir ülke arasındaki ticarette döviz transferine, miktarına bakılmaksızın ve bir istisnai faaliyete ilişkin olmadıkça (örneğin hidrokarbonlar) bir yetkili Moritanya kurumunca (IAM) aracılık edilir. Uygulamada aracılık görevi bankalarındır. Aracı kurum tarafından bir özet beyan tablosu oluşturulup her haftanın sonunda merkez bankasına gönderilmektedir. Bankacılıkta ihracat ve yeniden ihracatın bildirimleri, 2016'da basitleştirilmiş olan prosedürlere tabidir.
Buna ilişkin işlemler ise halen manuel olarak yürütülmektedir. İthalatçıların, yabancı tedarikçileri tarafından düzenlenen faturaları veya onlarla ticari sözleşmeleri aracı bankaya sunmaları gerekir. Halen kağıt tabanlı olan bu adım, her bir işlemi BCM aracılığıyla yürütme ve belgeleri onaylama gereksinimlerini ortadan kaldıran 2 / GR / 2016 Sayılı Genelge ile basitleştirilmiştir. Moritanya'nın kambiyo rejimine 2016 yılında getirilen bu gevşetici düzenlemeler ile yabancı yatırımcılar ve uluslararası ticari faaliyet yürüten girişimciler için daha uygun bir faaliyet ortamı oluşmuştur.
İhracat kazançları (bir istisnadan yararlanılmadıkça) ülkeye getirilmelidir, ancak bunların Ugiya’ya dönüştürülmesi gerekmez. Madencilik ve petrol şirketleri, hükümet ile imzalanmış anlaşmalar kapsamında ihracat bedelini getirme şartından muaf tutulabilir. Benzer şekilde, Moritanya Balık Pazarlama Şirketi (SMCP) tekeli yoluyla ihracat yapan balıkçılık şirketleri, tüm dövizlerini serbestçe elden çıkarabilir (MRU’ya çevirme, döviz piyasasında satış veya yurtdışına transfer).
Moritanya'dan sermaye çıkışları ise ilgili destekleyici belgelerin sunulmasını gerektirmektedir. Bu bağlamda, ülkeye girişte yolcu beraberinde getirilen dövizin gümrük idaresine beyan edilmesi halinde yurt dışına çıkarken de yolcu beraberinde aynı miktarda döviz götürülebilmektedir.
Tüzel ve gerçek kişiler de ülkede döviz hesabı sahibi olabilir. Ancak döviz hesabından para çekilmesi halinde döviz tutarının karşılığı resmi kur üzerinden Moritanya Ugiyası (MRU) olarak ödenmektedir. Moritanya Merkez Bankası’nın N21/GR/07 sayılı 01.08.2007 tarihli Genelgesi uyarınca bankalarca döviz satın alma talimatlarında %0,75, döviz satım talimatlarında ise %0,25 oranında komisyon alınmaktadır. Günlük alım-satım kurları, bankalarca bu komisyon oranlara dikkate alınarak belirlenir.
Sadece yabancı yatırım ihtiyacı bulunan sektörlerde faaliyet gösterenlere ilişkin istisnalar bulunmakta olup, balıkçılık şirketleri ve hidrokarbon arama-üretim sözleşmesi olan firmalar ve bunların yabancı tedarikçileri Moritanya’daki faaliyetlerinden elde ettikleri gelirlerini, hidrokarbon satışları ve yurt dışındaki tedarikçilere yapılan ödemeler dahil, transfer etmek üzere yurt dışında döviz hesabı açtırmakta serbesttirler.
Son olarak fiili duruma da değinmek gerekirse, ekonomik faaliyetlerin büyük kısmının kayıt dışı olarak gerçekleştiği ülkede döviz alım-satımıyla iştigal eden bir çok kişi bulunmaktadır. Bankacılık kanalı dışında piyasadan döviz almak ve döviz satmak mümkündür. Aracı bankalara nazaran daha yüksek döviz kuru üzerinden alım-satım yapmaları nedeniyle bu kayıt dışı noktalarda işlem yaptırmak tercih edilmektedir. 13/10/2020