Covid-19 Salgını Nedeniyle Alınan Önlemler:
Uçuş yasakları

Sınır önlemleri

İsviçre - Türkiye artan Covid19 vakaları nedeniyle zorunlu karantina uygulanacak riskli ülkeler arasına alındı. İsviçre, her 14 günde bir Covid19 açısından riskli gördüğü ülke veya bölgeleri ilan etmek suretiyle bu ülkelerden gelen yolculara 10 günlük zorunlu karantina uygulamaktadır. Bu çerçevede, İsviçre Federal Konseyinin 7 Nisan 2021 tarihli toplantısında alınan karar gereği Türkiye de riskli ülkeler arasına dahil edilmiş olup, 19 Nisan 2021 tarihinden itibaren ülkemizden gelen yolcular  zorunlu karantinaya tabii tutulacaklardır. Ayrıca İsviçre, pandemi sürecinin başından buyana yalnızca kendi vatandaşlarına ve İsviçre'de oturum izni bulunan kişilere ülkeye giriş izni vermektedir. 

Detaylı bilgi için : Federal Kamu Sağlığı Ofisi: https://www.bag.admin.ch/bag/en/home/krankheiten/ausbrueche-epidemien-pandemien/aktuelle-ausbrueche-epidemien/novel-cov/empfehlungen-fuer-reisende/liste.html) ( 7 Nisan 2021) 

Ticari önlemler

Ekonomik Destekler:
Firmalara yönelik destek paketleri
 

İsviçre Federal Meclisi ve Kantonlar Meclisi, pandemi ile mücadele kapsamında 13 milyar dolar (12 milyar CHF) tutarında yeni bir yardım paketini onayladı. Hükümetin teklifinin 2 milyar dolar üzerinde olan son paket kapsamında kısa çalışma ödeneği, işsizlikle mücadele ve olağanüstü harcamalar yer almaktadır. Maliye Bakanlığı ise, alınan tedbirler nedeniyle 2021 yılı bütçesinde 30 milyar CHF mertebesinde bir açığın oluşacağını tahmin etmektedir. (18 Mart 2021) 

Geleceğe Dönük Beklentiler:
Ekonomiye/başlıca sektörlere etkileri

Ekonomiye Etkileri

Federal İstatistik Ofisi basın duyurusuna göre Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) 2020 yılı Aralık ayında bir önceki aya göre %0,1 gerileyerek 100,9 puana (Aralık 2015 = 100) ulaştı. Enflasyon geçen yılın aynı ayına göre %(-0,8) oldu. Ortalama yıllık enflasyon ise 2020'de %(-0,7) olarak gerçekleşti.Ülkede genel fiyat seviyesinin az da olsa düşmüş olmasının, iç piyasada talep üzerinde olumlu etkilerinin olacağı beklenmektedir. (05 Ocak 2021) 

İsviçre Federal Finans Ofisi tarafından açıklanan 2020 yılı bütçe gerçekleşme verilerine göre bütçe 15,8 milyar CHF açık verdi. Olağan Federal bütçe gelirlerinin 71,9 milyar CHF, giderlerinin de 73,1 milyar CHF olduğu yıl içerisinde korona pandemisi nedeniyle oluşan 14,7 milyar CHF tutarındaki olağanüstü giderlerin de etkisiyle bütçe açığı 15,8 milyar CHF oldu.
Pandemi nedeniyle 2020 yılı bütçesinden 31 milyar CHF ayrılmasına rağmen sürecin beklenenden daha olumlu geçmesi nedeniyle pandemi ile mücadeleye 15 milyar CHF harcama yapıldı. Bu miktarın 10,8 milyarı kısa çalışma ödeneğinde, 2,2 milyarı gelir kaybı yaşayanlara yapılan doğrudan destek finansmanında ve kalanı da mücadele kapsamında diğer işlerde kullanıldı.
Benzer şekilde net borç yükü de artış gösterdi. Korona pandemisi sonucu 2019 yılında 54,8 milyar CHF olan net borç 2020 yılında 15,5 milyar artışla 70,3 milyar CHF oldu.
Sürekli olarak fazla veren İsviçre Federal bütçesinin geçtiğimiz yıl önemli ölçüde açık vermesi ve pandemi ile mücadele kapsamında 2021 yılında da 20 milyar CHF civarında ilave bir yükün beklenmesi, sonraki yıllar için tasarruf gereksinimini daha da artıracaktır. Benzer şekilde, oluşan gelir kayıpları ve alım gücünde azalma iç tüketime de yansıyacak olup, bu husus belirli sektör veya ürünlerde ülkenin dış ticaretini de etkileyecektir.(18 Şubat 2021) 

İsviçre ekonomisi, 2020 yılı 3. çeyreğindeki %7,6 büyümenin ardından 4. çeyrekte sadece %0,3 oranında büyüdü. Devlet Ekonomik İşler Sekretaryası (SECO) tarafından yapılan basın duyurusunda geçici verilerle 2020 yılı reel GSYİH büyümesinin (-%2,9) olduğu ilan edildi. Korona pandemisi nedeniyle yaz aylarında (-%6,7)'ye revize edilen 2020 büyüme tahmininin (-%2,9) olarak gerçekleşmesi olumlu bir gelişme olarak görülmekle birlikte İsviçre ekonomisindeki bu daralmanın 1975 petrol krizinden sonraki en büyük daralma olduğu kaydedildi.

2020 yılı 4. çeyreğindeki zayıf büyümenin 2021 yılı başlarında ilan edilen 2. (Lockdown) Kapatılma  nedeniyle özellikle de hizmetler sektörünün negatif etkisiyle içerisinde bulunduğumuz çeyrekte de devam edeceği beklenmekte olup, toparlanma sürecinin vakit alacağı görülmektedir. Gelir düzeyindeki düşüş, benzer şekilde tüketim harcamalarına ve ülkenin dış ticaretine de yansıyacaktır.(26 Şubat 2021)

İsviçre - 2020 yılı ortalama işsizlik oranının %3,1 olduğu ülkede Aralık 2020 işsizlik oranı %3,5 iken Ocak 2021 oranı %3,7 (169.753 kişi) olarak gerçekleşti.Normal dönemlerde %2,5 mertebesinde seyreden işsizlik oranının korona pandemisi nedeniyle yükseldiği, şirketlere yapılan yardımların son bulması ve kısa çalışma ödeneğinin de sona erecek olması nedeniyle önümüzdeki dönemde işsizliğin ülke gündemini meşgul etmesi beklenmektedir.
8 Şubat 2021)

İşsizlik: Ekonomik İşler Devlet Sekretaryası (SECO) tarafından yayımlanan verilere göre 2021 yılı Şubat ayı kayıtlı işsiz sayısı 167.953 kişi, işsizlik oranı da %3,6 oldu. Kayıtlı işsizlikte 2019 yılı ortalaması %2,3, 2020 yılı ortalaması %3,1 ve Ocak 2021 oranı da %3,7 olarak gerçekleşmişti.

Şubat ayı itibariyle ülke genelinde gerçekleşen işsizlik oranı %3,6 olarak ilan edilirken İsviçre vatandaşları arasındaki oranın %2,5, yabancılar arasındaki oranın da %6,6 olduğu duyuruldu. Bu ülkede yaşayan Türk vatandaşları (çifte vatandaşlar hariç) arasındaki işsizlik oranı ise %8,1 olarak ilan edildi.   

Geçmiş yıllara %2,5 mertebesinde gerçekleşen kayıtlı işsiz oranının kovid pandemisi nedeniyle %3,7’ye kadar yükseldiği ancak kısmi de olsa gerilemeye başladığı görülmektedir. Özellikle daha vasıfsız işlerde çalışan yabancılar yaşanan krizden çok daha fazla etkilenmişler ve işlerini kaybetmişlerdir. (8 Mart 2021) 
 

TÜFE:
 

Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) 2021 yılı Şubat ayında bir önceki aya göre %0,2 artarak 100,2 puan seviyesine ulaştı (Aralık 2020 = 100). Bu durumda, Ocak ayı itibariyle (-%0,7) olan yıllık enflasyon oranı da (-%0,5)’e yükselmiş oldu.
 
Federal İstatistik Ofisi tarafından yapılan açıklamada, bir önceki aya göre %0,2'lik artışın kaynağı olarak artan giyim-kuşam, ayakkabı ve akaryakıt fiyatları ile yükselen apartman kiraları gösterildi.
 
Yıllık enflasyon, Şubat ayında meydana gelen küçük bir artışa rağman eksi değerlerde seyretmekte olup, sözkonusu değişikliğin ikili ticaretimiz üzerinde önemli bir etkisinin olmayacağı düşünülmektedir. (8 Mart 2021)

İsviçre'nin 2021 Mart ayı Tüketici Fiyat Endeksinin Şubat ayına göre %0,3 oranında arttığı açıklandı. Bu verilerle, Şubat ayında %(-0,5) olan yıllık enflasyon oranı Mart ayında %(-0,2) oldu.

Diğer taraftan, Pandemi nedeniyle 2. kapanmanın etkisi iç tüketimde de hissedildi ve Şubat ayı perakende ciro endeksi bir önceki aya göre %5,5 oranında düşüş gösterdi.

Pandemi sürecinin etkisi ile ticaret ve tüketimde kısmi bir yavaşlama görülmekte olup, bu husus dolaylı olarak tedarikçi ülkeleri de etkilemektedir. (6 Nisan 2021) 



Sektörlere Etkileri 
İsviçre’nin önde gelen büyük şirketleri 2020 yılı bilançolarını açıkladılar. Basında yer alan haberler doğrultusunda söz konusu şirketlerin kar/zarar durumları aşağıda yer almaktadır.
 
SNB: İsviçre Merkez Bankası (SNB) 2020 yılına dair yıllık raporunu açıkladı. Banka 21 Milyar İsviçre Frankı (CHF) kar ettiğini ve Kantonlar ile Federal Hükümete 4 Milyar frank temettü ödeyeceğini duyurdu. İsviçre merkez Bankası 2019 yılında 49  Milyar CHF kat etmişti.
 
UBS:İsviçre‘nin en büyük bankası olan UBS, 2020 yılında 6,6 milyar dolar net kar elde ettiğini açıkladı. UBS, bir önceki yıla göre kar oranını yüzde 54 artırmış oldu.

CREDIT SUISSE:İsviçre’nin ikinci büyük bankası Credit Suisse, 2020 yılına dair henüz net rakamları açıklamadı. Ancak, bankanın 850 milyon dolar civarında zarar ettiği yönünde açıklama yapması bekleniyor.

RAİFFEİSEN:İsviçre’nin üçüncü büyük Banka grubu Raiffeisen 2020 yılında 346 milyon CHF net kar elde ettiğini açıkladı. Bu kar oranı bir yıl öncesine göre yüzde 2,5 düşüş anlamına geliyor.  
 
COOP:İsviçre’nin dev marketler zinciri Coop için 2020 yılı başarılı geçti. Bir önceki yıla göre  yüzde 14,4 oranında büyüme sağlayan  Coop Grubu,  2020 yılında toplam 30,2 milyar CHF ciroya ulaştığını açıkladı.

MIGROS: İsviçre’nin turuncu devi olarak bilinen  Migros  grubu 2020 yılına ait bilançosunu açıkladı. Açıklamaya göre Migros, gıda satışında yüzde 7,2 artışla 24,191 milyar CHF gelir elde etti. Migros şirketler grubunda yüzde 4  oranında büyüme kaydedildiği ve grubun toplamda 29,8 Milyar CHF ciroya ulaştığı belirtildi.

DENNER: İsviçre’nin turuncu devi Migros bünyesinde bulunan mağazalar zinciri Denner, 2020 yılında neredeyse yarım milyar CHF daha fazla ciro yaptı. Denner’in gıda satışları yüzde 16 artarken, toplam ciro 2020 yılında 3,8 milyar CHF’e ulaştı.
 
NOVARTIS: Basel merkezli Novartis kar oranını yüzde 13, toplam şirket cirosunu da yüzde 13 artırarak 2020 yılını kapattı. Novartis CEO’su "2020 yılında Covid-19'un getirdiği zorluklara rağmen Novartis geçen yıl tüm stratejik önceliklerde sağlam sonuçlar elde etti" açıklamasında bulundu.
 
SWISS RE:Dünyanın ikinci en büyük Sigorta Reasürans şirketi Swiss Re, corona pandemisi nedeniyle 691 milyon dolarlık net zarara uğradı. Swiss Re, geçen yıl 1,3 milyar dolar kar açıklamıştı. 
 
SWISSCOM:İsviçre’nin mavi dev lakaplı en büyük telekomünikasyon şirketi Swisscom, 2020 yılının ilk 9 aylık zaman diliminde cirosunu yüzde 3 artırarak 8,20 milyar CHF ciro yaptığını açıkladı. Swisscom 9 ayda 1,17 milyar CHF net kar elde etti.(2 Şubat 2021) 
 

Motorlu Kara Taşıtları Sektörü : 
2020 yılında İsviçre'de bir önceki yıla göre %17,8 düşüşle 336.841 adet yeni motorlu kara taşıtı tescili yapıldı. Bu miktar son 24 yılın en düşük seviyesini ifade etmektedir. Yeni binek otomobil tescilleri ise %23,7 oranında düştü. Kaydedilen bu rekor düşüşe rağmen yeni ruhsat alan hibrit araç sayısı %78,9 oranında, elektrikli otomobil sayısı ise %49,8 oranında yükseldi. 
 
Yayımlanan motorlu kara taşıtı istatistiklerinden, yaşanan pandemi ve alınan önlemler sonucu kişilerin tüketim tercihlerinde kaymaların ve değişikliklerin olduğu görülmektedir. Kısa ve orta vadede, bir çok ürün ve hizmet arzında tüketici tercihleri doğrultusunda değişikliklerin olabileceği tahmin edilmektedir.(Şubat 2021)

İkili ticari ilişkilerimize etkileri

Yaşanan pandemi sürecine rağmen İsviçre ile ticaretimizin gerek Aralık ayında gerekse de Ocak-Aralık döneminde oldukça iyi seyrettiği görülmektedir. İsviçre verilerine göre 2020 yılında gerçekleşen ihracatımızın bir önceki yıla göre; altın hariç %12,7 oranında, altın dahil edildiğinde ise %14,8 oranında artmış olması önemli bir başarı olarak değerlendirilmektedir.

Özetle, ikili ticaretimizde
Altın hariç Aralık ayı 2020/2019 değişimi; İhracat:%20,4; İthalat:%6,8 ,
Altın dahil Aralık ayı 2020/2019 değişimi; İhracat:%97,4;   İthalat:%55,9 ...
Ocak-Aralık arası 12 aylık 2020/2019 Altın hariç değişim; İhracat:%12,7; İthalat:%6,0
Ocak-Aralık arası 12 aylık 2020/2019 Altın dahil değişim; İhracat:%14,8;   İthalat:%87,5 ...
2020 yılı İsviçre'den altın (7108) ithalatı toplamı: 4.498 milyon dolar, 2020 yılı toplam ticaret hacmi: 8,23 milyar dolar olmuştur.
(28 Ocak 2021)

Kaynak:T.C. Bern Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği