Avrupa Komisyonu 08.12.2021 tarihi itibarıyla üçüncü ülkeler tarafından “ekonomik zorlama” (economic coercion) kullanımına karşı koymak için yeni bir araç önermiştir. Komisyon’a göre bu yasal araç, son yıllarda AB'nin ve Üye Devletlerinin kasıtlı ekonomik baskının hedefi haline gelmesine yanıt niteliğindedir. Bu kapsamda, Komisyon tarafından AB'nin ticaret güvenliğinin güçleneceği ve AB'nin kendisini küresel sahnede daha iyi savunmasını sağlayacağı beklenmektedir.

Buradaki hedef; iklim değişikliği, vergilendirme veya gıda güvenliği gibi alanlarda ülkelerin AB’de bir politika değişikliği oluşturmak amacıyla ticareti veya yatırımı kısıtlamalarını veya kısıtlamakla tehdit etmelerini engellemektir. Zorlama önleyici araç, ilk adım olarak diyalog yoluyla belirli zorlayıcı tedbirlerin şiddetini azaltmak ve sona erdirmek için tasarlanmıştır. AB tarafından alınacak herhangi bir karşı önlem, birçok biçim alabilen ekonomik yıldırma ile mücadele etmenin başka bir yolu kalmadığında son çare olarak uygulanacaktır. Söz konusu ekonomik yıldırmalar, AB'ye karşı açık biçimde zorlamada bulunan ve ticari savunma araçları kullanan ülkelerden, belirli bir AB ülkesinden gelen mallar üzerinde seçici sınır veya gıda güvenliği kontrollerine ve belirli menşeli malların boykotlarına kadar uzanmaktadır. Amaç, AB'yi ve Üye Devletleri korumaktır.

Başkan Yardımcısı ve Ticaretten Sorumlu Komisyon Üyesi Valdis Dombrovskis şunları söyledi: “Jeopolitik gerilimlerin arttığı bir zamanda, ticaret giderek daha fazla silahlanmakta ve AB ile Üye Devletleri ekonomik yıldırmanın hedefi haline gelmektedir. Buna yanıt vermek için uygun araçlara ihtiyacımız var. Bu teklifle, AB'nin çıkarlarını savunmada kararlı olacağına dair net bir mesaj gönderiyoruz. Zorlama önleyici aracın temel amacı caydırıcı olmaktır. Ancak harekete geçmeye itildiğimizde artık elimizde daha fazla araç var. Bu araç, Avrupa'yı güçlü ve çevik tutarak, önümüzdeki on yılların jeopolitik zorluklarına yanıt vermemizi sağlayacaktır.”

Komisyon, bu yeni araçla AB’nin, ekonomik zorlama vakalarına karşı tek tip ve yapılandırılmış bir şekilde yanıt verebileceğini belirtmektedir. Bu kapsamda hazırlanacak özel bir yasal çerçevenin, öngörülebilirlik ve şeffaflık sağladığı gibi AB'nin uluslararası alanda da kurallara dayalı bir yaklaşıma bağlılığının altını çizeceğine değinilmektedir.

Öneri kapsamında AB, ekonomik yıldırmayı durdurmak için doğrudan ilgili ülke ile ilişki kuracaktır. Ekonomik yıldırma hemen durmazsa, yeni araç, AB'nin hızlı ve etkili bir şekilde tepki vermesini sağlayacaktır. Bu minvalde, tarife uygulanması ve söz konusu ülkeden ithalatın kısıtlanmasının yanı sıra ülkenin AB iç pazarına erişimini sınırlamaya yönelik hizmetler veya yatırım kısıtlamaları şeklinde duruma özel ve orantılı yanıtlar verilecektir.

Mevcut durumda, Komisyon tarafından önerinin Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Birliği Konseyi tarafından tartışılması ve kabul edilmesi gerektiği bildirilmiştir. Bu öneri, Komisyonun yardımıyla Parlamento ve Konseyin Üçlü görüşmelerde birbirleriyle müzakere etmeden önce kendi pozisyonlarını dahili olarak geliştirecekleri Olağan Yasama Prosedürü kapsamında değerlendirilecektir. Önümüzdeki iki ay içinde, paydaşların ve AB vatandaşların, Komisyonun Konseye ve Parlamentoya rapor edebileceği daha fazla geri bildirim sağlayabileceği belirtilmiştir.

Kaynak: Europa Commission
Yayınlayan: T.C. Ticaret Bakanlığı, Ticaret Araştırmaları ve Risk Değerlendirme Genel Müdürlüğü