Uluslararası Kuzey-Güney Taşımacılık Koridoru
 
Avrasya’nın en büyük bağlantı projelerinden biri yola çıkıyor. Uluslararası Kuzey-Güney Ulaştırma Koridoru (INSTC), Tahran'ın Azerbaycan ve Rusya ile diğer ülkelerle bağlantı kurmayı planladığı İran limanlarını ve demiryollarını kullanarak Hindistan'daki Mumbai'den Finlandiya'ya mal taşımayı kolaylaştırmak için tasarlanmış büyük bir transit yol. Bu bağlantılar Rusya’nın demiryolu bağlantısı yoluyla hem Basra Körfezi'ne hem de Hindistan’a erişimini sağlayacak.
 
2000-2002 yılları arasında projenin temelini Rusya, İran ve Hindistan attı. Ardından projeye diğer ülkeler katıldı. Ermenistan, Azerbaycan, Kazakistan, Belarus, Tacikistan, Türkmenistan, Ukrayna ve Bulgaristan da dahil oldu. INSTC'ye katılan Kafkaslar, Güney Avrupa, Batı Asya ve Orta Asya'daki ülkelerle, Avrasya’nın en önemli ulaşım girişimlerinden biri olarak öngörülmektedir.
 
INSTC, Çin’in Kuşak ve Yol Projesi (KYP) aykırı değil ve olamaz. Hindistan dışında, INSTC'ye katılan tüm ülkeler KYP’de. Ayrıca, Çin ile Hindistan'dan çok daha güçlü ticaret bağları var. Nitekim, INSTC, Xi Jinping'in 2012 yılında Çin’in cumhurbaşkanı olarak dünya sahnesine çıkmasından önce ortaya atıldı. Jinping’in 5 yılda 65 ülkeyi birbirine bağlamayı ve Çin’i büyük güç yapmayı amaçlayan Kuşak ve Yol projesi ise 2013’te ilan edildi.
 
Ocak 2018'de hattaki kayıp bağlantı olan Reşt-Astara bağlantısının hayata geçirilmesiyle INSTC, Güney ve Batı Asya'yı Kafkaslar, Güney Avrupa ve Orta Asya ile Basra Körfezi ve Hindistan demiryolu ağına bağlayabilir. Ayrıca nakliye süresini ve maliyetlerini azaltabilir. Avrasya'da kuzeyden güneye uzanarak, doğudan batıya uzanan KYP'yi tamamlayıcı bir role bürünebilir.
 
6 Mart 2019'da İran ve Hindistan, Rusya, Türkiye, Tacikistan, Ermenistan, Azerbaycan, Belarus, Bulgaristan, Umman, Kırgızistan, Kazakistan ve Suriye dahil olmak üzere diğer 12 ülke, INSTC ile ilgili çalışmaları koordine etmek üzere iki günlük bir konferans gerçekleştirdi. Bütün bu ülkeler Koridor boyunca yer almakta. İki İran şehri olan Qazvin ve Reşt'ı birbirine bağlayan 164 kilometrelik bir demiryolu projesi, Başkan Hassan Rouhani tarafından açıldı. Qazvin-Reşt hattı, INSTC'de eksik bir bağı dolduruyor.
 
INSTC, Hindistan, İran, Afganistan, Ermenistan, Azerbaycan, Rusya, Orta Asya ve Avrupa arasında yük taşımacılığı için 7.200 km uzunluğunda çok modlu bir gemi, demiryolu ve karayolu ağı olarak öngörülmüştür. Ülkeler, koridorun Bombay, Moskova, Tahran, Bakü, Bandar Abbas ve Astrakhan gibi büyük şehirler arasındaki ticari bağlantıyı artıracağını umuyorlar. Bu geçiş ağı, tüm bu ülkelerin Avrupa'ya giderken Süveyş Kanalı'nı atlamasına izin verebilir ve Orta ve Güney Asya'daki genişletilmiş Rus etkisinin temeli olabilir. Koridor, Hint Okyanusu ile Basra Körfezi'ni İran üzerinden Rusya ve Avrupa'ya bağlayan en kısa multimodal ulaşım güzergahı. Koridor, malların Hindistan'dan Rusya ve Avrupa'ya İran üzerinden transfer maliyetlerini azaltmaya yardımcı olacak. Aynı zamanda Orta Asya ve Kafkasya'daki ülkelere alternatif bir bağlantı yolu sağlayacak.
 
INSTC'nin merkezi bağlantısı, Rusya'dan Azerbaycan'a, oradan İran'a kadar olan demiryolu hattı. INSTC’nin Ocak 2018’de açılışı, derin bir su limanı olmayan İran’ın Bandar Abbas limanı üzerinden Hindistan’dan Rusya’ya ilk kargo sevkiyatı ile kutlandı. Buna karşılık Hindistan tarafından geliştirilen İran limanı Chabahar, çok büyük ve yoğun yüklü gemilere hizmet verebiliyor.
 
Rusya, Koridorun ilerleyişine özel bir ilgi duyuyor. 2014'te Ukrayna'yı işgal ettiği için batıdaki ülkeler tarafından yaptırımlar uygulanan Rusya, Hazar Denizi kıyıdaş devletleriyle ticari bağlar geliştirerek fayda sağlayabilir. 12 Ağustos 2018'de Azerbaycan, İran, Kazakistan, Rusya ve Türkmenistan liderleri Hazar Denizi'nin Hukuki Statüsü Sözleşmesini imzaladı. Bütün bu devletler INSTC üyesidir. Hazar anlaşması bu ülkelerin Hazar'daki çıkarlarını koridorla ilişkilendiriyor.
 
5 Şubat 2019'da Hindistan ve Rusya, INSTC hakkında bir Mutabakat Zaptı imzaladı. Her ikisi de İran üzerinden diğer alanlarla bağlantılarını artırmak için projenin hızlı izlenmesine ilgi duyuyor. Hindistan ayrıca, asıl rakibi Çin'e karşı, Orta Asya ve Hint Okyanusu bölgesinde bazı avantajlar elde etmeyi umuyor.
 
Bu arada, Hindistan ve İran, Orta Asya ile Avrupa arasındaki bağlantıyı araştırıyorlar. Hindistan’ın İran’daki Chabahar limanı gelişmesi, Avrasya’daki en önemli bağlantı projelerinden birini oluşturuyor. Hindistan için Chabahar, Pakistan transit engelini aşmak ve savaş yorgunu Afganistan’a yiyecek göndermek için kullanmaktan ibaret değil. Hazar ve Orta Asya ülkeleri de Chabahar'a Avrasya'da birden fazla ticaret kapısı açabileceği için büyük ilgi duyuyor. Aslında, Chabahar INSTC'nin başlangıç ​​noktası olabilir.
 
Birkaç bağlantı koridoru kurmak isteyen İran için INSTC, Avrupa ve Türkiye'ye giden en kısa yol olarak hizmet veriyor. Şu anda, Koridor, Dağlık Karabağ ve Nahçıvan'a karşı Ermeni-Azeri çatışması gibi bölgesel çatışmaların yakınında değil. Rusya'dan geçen INSTC, İran'a Orta Asya'dan Batı Avrupa pazarlarına en kolay geçişi sağlayacak. Rusya ve Azerbaycan ile İran zaten bir demiryolu koridoru inşa ediyor. Bu demiryolu ile birlikte INSTC, İran ve Azerbaycan'ın bölgesel transit ve ticaret merkezi olma çabalarını kolaylaştırabilir.
 
Kısmen jeopolitik konumu kısmen Chabahar limanı nedeniyle, İran INSTC'de büyük bir oyuncu olarak ortaya çıkabilir. Sebeplerden biri, Hindistan ve Afganistan’ın, İran’la olan iyi ilişkilerinden dolayı Koridor’dan da yararlanabilecekleri. Chabahar, Hindistan’ın Afganistan ve Orta Asya’ya açılan en uygun kapısıdır. Chabahar ve INSTC, Hindistan'ın şu anda 11,9 milyar ABD doları olan Orta Asya ile ticaretini artırmasına yardımcı olabilir. INSTC ayrıca Orta Asya ülkelerinden Hindistan'ın maden, metal, petrol ve gaz ithalatını kolaylaştıracak.
 
Chabahar'ı İran sınırındaki Zahedan'a bağlayan Hint demiryolu projesi Afganistan'daki Zaranj'a uzatılacak. INSTC, mineral bakımından zengin, deniz sınırı olmayan Afganistan ile Orta Asya ülkelerine Hindistan’ın erişimini sağlarken, aynı zamanda Hindistan’ın Arap Denizi'ne açılmasını da sağlayacak.
 
Afganistan; Özbekistan, Türkmenistan ve Tacikistan ile sınırlarını paylaşıyor, ancak yetersiz tedarik ağları bu ülkeler arasında düşük ticaret hacmine neden oluyor. Önerilen yeni demiryolu hatları, Afganistan'ın Orta Asya ve dünya pazarları arasında köprü görevi görmesini sağlayacak ve tüm bu ülkeler arasındaki ticaret önemli oranda artacak. Bu durum Afganistan’ın ekonomik ve siyasi istikrarını artırabilir.
 
INSTC iki önemli sebep nedeniyle kısıtlanan bir proje. İlk olarak, katılan tüm ülkeler ortak sınırları paylaşmamakta. Kurucuları bile - Rusya, Hindistan ve İran - komşu değil. Bu gerçek kendi içinde koridoru inşa etmeyi zorlaştırıyor. Bunların arasında nasıl geliştirileceği konusunda da anlaşmazlıklar var. İkinci olarak, 2006’da ve 2016’da İran’ın nükleer programına karşı uygulanan uluslararası yaptırımlar nedeniyle proje sıkıntılarla karşılaştı. Yaptırımların yeniden başlaması da bir engel.
 
Kazakistan, Özbekistan, Türkmenistan, İran, Hindistan ve Umman; Aşkabat Anlaşması'nı imzaladı. Bu, Orta Asya ile Basra Körfezi arasında mal taşımacılığını kolaylaştırabilecek uluslararası taşımacılık ve transit koridoru oluşturmak için kullanılan çok modlu bir ulaşım anlaşması. Aşkabat Anlaşması INSTC'ye ivme kazandırdı.
 
Öyleyse INSTC'nin geleceği ne olacak? INSTC'nin finansmanı önemli bir sorun. İlgili yüksek riskler göz önüne alındığında, birçok özel sektör oyuncusu projeye yatırım yapmak konusunda isteksiz. Ancak bazı çok taraflı kuruluşlar INSTC'yi destekliyor. Asya Kalkınma Bankası, İran'la olan demiryolu bağlantısını geliştirmek için Azerbaycan'a kredi verdi. Olası bir paydaş olan Japonya, Trump’ın 2017’de İran’a yaptırım uyguladığını duyurduğu zaman geri çekildi. Şu anda, söz konusu ülkelerdeki farklı hat göstergeleri başka bir sorun teşkil ediyor. INSTC'nin tasarımı şu anda işletmeleri büyütmek için sınırlı fırsatlar önermekte. Ticareti sürdürmek için, güzergah boyunca kasabalar, limanlar ve hatta oteller inşa etmek gerekli.
 
Chabahar ve INSTC ile Avrasya'da birçok ekonomik fırsat penceresi açılmış durumda. Bu fırsatlara önem vermenin en iyi yolu, bu büyük bağlantı projesinde yer alan ülkelerin önünde temel zorluk olarak kalacaktır. Kendi beklentilerini yerine getirirlerse, INSTC Güney, Batı, Orta Asya ve Avrupa'da bir oyun değiştirici olabilir.
 
Kaynak: https://ippreview.com/index.php/Blog/single/id/941.html