DTÖ 2012 Yılı Raporu

30 Ağustos 2018

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ)’nün 2011 yılı faaliyetlerinin yer aldığı “DTÖ 2012 Yılı Raporu” 2012 yılında yayımlanmıştır. Söz konusu Raporda ele alınan belli başlı hususlar özetle aşağıda yer almaktadır: 
DTÖ üyesi ülkeler, 2011 yılı boyunca küresel ekonomik ve mali krize rağmen büyük ölçüde korumacılığa direnme ve piyasalarını olabildiğince açık tutma eğilimi göstermelerinin yanında, küresel ekonomideki belirsizliklerden kaynaklanan yüksek işsizlik oranları gibi potansiyel tehlikelere ilişkin gerekli uyarılarda bulunmayı da sürdürmüşlerdir. Bu kapsamda, 2011 yılı içerisinde DTÖ tarafından hazırlanan raporlarda, yeni ticari kısıtlamalarda önemli ölçüde artış olduğu dikkat çekmektedir.
 
Karadağ, Rusya Federasyonu, Vanuatu ve Samoa’nın DTÖ üyeliklerinin Parlamentoları tarafından onaylanmasıyla birlikte 2011 yılı sonunda DTÖ üyesi ülke sayısının 157’ye çıkmış olması ve böylelikle kapsanan küresel ticaretin oranının % 97’ye ulaşmış olması nedeniyle 2011 yılı üyelik bağlamında önemli bir yıl olmuştur. 
 
DTÖ üyesi olan ülkeler arasında Rusya Federasyonu öne çıkmaktadır. DTÖ tarihindeki en uzun müzakere sürecinden geçerek, üyelik statüsünü elde eden Rusya’nın DTÖ’ye katılımı, gerek DTÖ tarafından gerekse de üyeliğin, yerel iktisadi kalkınması kapsamında olumlu sonuçlar doğuracağı beklentisinde olan Rusya tarafından memnuniyetle karşılanmıştır. Küresel ekonominin zorlukları ile baş edebilme noktasında Rusya için kilit konumda olan DTÖ üyeliğinin, ülkenin korumacı politikalar ile mücadelesi bakımından da önemli rol oynayacağı öngörülmektedir.
 
Üyelik ile birlikte, Rusya’nın ortalama bağlı tarife oranının % 7.8 olması; domuz, sığır eti ve kanatlı hayvanları içeren ürün gruplarında tarife kotası uygulanması; ihracat vergilerinin 700’ün üzerinde tarife satırına sabitlenmesi ve ticareti bozucu iç tarım desteklerinin 2018 yılı itibarıyla 4.4 milyar ABD Doları’yla sınırlandırılması öngörülmüştür. Hizmetler hususunda 11 sektör ve 116 alt sektöre ilişkin taahhütlerde bulunan Rusya Federasyonu,  Temel Telekomünikasyon Anlaşması’nı uygulama kararı da almıştır. Ayrıca Rusya, DTÖ Bilgi Teknolojisi Anlaşması’na (BTA) ve DTÖ’ye katılımını takip eden dört yıl içinde çoklu Kamu Alımları Anlaşması’na taraf olmak için de müzakerelere başlama taahhüdünde bulunmuştur.
 
Öte yandan, Nisan 2011’de yayımlanan “Paskalya Paketi” başlıklı raporda Doha müzakerelerinin son durumu masaya yatırılmıştır. Söz konusu raporda, Doha müzakere turunun ilerlemesini engelleyen, DTÖ üyesi ülkeler arasındaki anlaşmazlık konuları değerlendirilmiştir. Bahse konu müzakere turunun 2011 yılı sonunda tamamlanamayacağının üye ülkelerce de anlaşılmış olması ve müzakerelerin tıkandığının bilinmesine rağmen, 16 Aralık 2011 tarihinde gerçekleştirilen DTÖ 8.inci Bakanlar Konferansı’nda, Bakanların Doha turunu başarılı bir şekilde bitirme yönündeki iradelerini ifade ettikleri görülmüştür. 
 
Bu kapsamda Genel Konsey, Ticaret Müzakereleri Komitesi Başkanı sıfatıyla DTÖ Genel Müdürü tarafından hazırlanan raporlar ışığında Doha Müzakerelerinin seyrini takip etmiştir.  2011 yılında Genel Konsey tarafından ele alınan hususlar aşağıda yer almaktadır:
 
  - MFN Kuralından istisnalara ilişkin gözden geçirmeler çerçevesinde, AB’nin Arnavutluk, Bosna Hersek, Hırvatistan, Sırbistan, Karadağ ve Makedonya lehine 
28 Temmuz 2006–31 Aralık 2011 dönemi için sağladığı tavizler incelenmiştir.
- Ticarete İlişkin Fikri Mülkiyet Hakları Anlaşması’nın (TRIPs) 70.inci maddesinin 9.uncu fıkrasında yer alan farmakolojik ürünler konusunda En Az Gelişmiş Ülkelere (EAGÜ) tanınan tavizler ve sağlanan tercihli tarife muamelesi gözden geçirilmiştir.
-  Brezilya tarafından gündeme getirilen AB’nin kota kapsamı dışında bırakılan şeker ihracatı görüşülmüştür.
-7 Mayıs 2008 ile 31 Aralık 2013 tarihleri arasında geçerli olmak üzere AB’nin Moldova lehine tek taraflı tercihli muamele tanıma teklifi gündeme alınmıştır.
 
2011 yılında Ticarette Teknik Engeller Komitesi’nin (TBT) gündemine 44 yeni ticari sorun getirilmiş olup, var olan 32 ticari sorun ise görüşülmeye devam edilmiştir. Aynı dönemde,  Ticarette Teknik Engeller Anlaşması’na atıf yapan 3 anlaşmazlığa ilişkin Panel Raporu yayımlanmış, fok ürünlerinin ithali ve pazarlanmasını yasaklayan AB önlemine ilişkin ise bir Panel kurulmuştur. 
 
2011 yılında AB, telafi edici önlemlerin kullanılmasına yönelik başlattığı 4 soruşturmayı Telafi Edici Önlemler Komitesi’ne bildirmiştir. 
 
Öte yandan, AB’nin Bilgi Teknolojisi Anlaşması’nın (BTA) gözden geçirilmesine ilişkin 2008 yılında sunduğu teklif, Bilgi Teknolojisi Anlaşması Komitesi’nde tartışılmaya başlanmıştır.
 
Ticaret Politikası Gözden Geçirme Organı altında gerçekleştirilen incelemeler kapsamında, 2011 yılının sonu itibariyle, toplamda 14 gözden geçirme tamamlanmıştır. Bu çerçevede,  AB’nin 10. Gözden Geçirme İncelemesi gerçekleştirilmiştir. Anılan incelemede, bazı DTÖ üyesi ülke temsilcileri AB’nin imzaladığı serbest ticaret anlaşmaları nedeniyle AB’nin çok taraflı ticari sisteme duyduğu bağlılığın azalması yönünde endişelerinin bulunduğunu dile getirmiştir. 
 
Diğer taraftan, DTÖ üyesi ülkelerin çoğu, AB’nin Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi’nin menşe kuralları bölümünün esnekleştirilmesinden dolayı duydukları memnuniyeti ifade etmekle birlikte; söz konusu sistemin gözden geçirilme süreci nedeniyle duydukları kaygıyı da belirtmişlerdir. Bu kapsamda, üye ülkeler uluslararası ticaretin güçlendirilmesi için AB’nin ticareti engellemeye yönelik düzenleyici kurallarını azaltması ile tarifeler konularında çeşitli adımlar atması, tarıma sağlanan destekler ve Tek Pazar alanlarında bazı değişikliklerin yapılmasını önermişlerdir.
 
DTÖ üyesi ülkeler arasında imzalanan Bölgesel Ticaret Anlaşmaları (BTA) sayısında da artış görülmektedir. 2011 yılı sonunda, DTÖ’ye bildirilen BTA’ların sayısı 509’a ulaşmıştır. Moğolistan hariç bütün üye ülkelerin en az bir BTA’nın parçası oldukları sistemde, 2011 yılı içerisinde DTÖ’ye 25 adet yeni BTA bildirimi yapılmış olup, söz konusu BTA’lardan 10’u hem mal hem hizmet ticaretine ilişkindir. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasında BTA akdedilmesi eğilimi devam etmiş olup, bu kapsamda 2011 yılında 8 BTA akdedilmiştir. DTÖ üyesi Kuzey ve Güney Amerika ülkeleri 8, Avrupa ve Asya Pasifik ülkeleri ise 7’şer BTA akdetmiştir. 
 
BTA Komitesi bünyesinde uygulanan  Şeffaflık Mekanizması uyarınca, Türkiye’nin Sırbistan ve Karadağ ile akdetmiş olduğu Serbest Ticaret Anlaşmaları 22–23 Eylül 2011 ve 28 Haziran 2011 tarihlerinde gerçekleştirilen Komite toplantılarında görüşülmüştür. Öte yandan, AB-Hırvatistan Hizmetler Anlaşması, AB-Sırbistan Mal Ticareti Anlaşması, AB-Karadağ Mal ve Hizmet Ticareti Anlaşması ile AB-Arnavutluk Hizmet Ticareti Anlaşması, 2011 yılında BTA Komitesi’nde görüşülmüştür. 
2011 yılında, üye ülkeler tarafından Anlaşmazlıkların Halli Mekanizması’nın (AHO) işletilmesine yönelik olarak 8 adet talepte bulunulmuştur. Bu sayı DTÖ tarihinin en düşük sayısı olma özelliğini taşımaktadır. 1995 yılından bu yana ABD 98 ve AB 85 kez olmak üzere söz konusu mekanizmayı en çok kullanan DTÖ üyeleridir. 2011 dönemi için, anılan mekanizma kapsamında 13 adet yeni davayı görüşmek üzere 9 yeni panel oluşturulmuştur.  2011 yılında AHO tarafından aralarında AB ve Airbus davasının da bulunduğu 9 temyiz kararı alınmıştır.  AB ve Airbus davası AHO’nun incelediği en ayrıntılı dava olma niteliğine sahiptir. 
 
2011 yılında Anlaşmazlıkların Halli Mekanizması kapsamında ele alınan sorunlar arasında AB’nin taraf olduğu konular aşağıda yer almaktadır:
 
- Kanada ile “Et ve Et Ürünlerine Yönelik Önlemler Davası”
- ABD ile “Devam Eden Damping ve Sübvansiyonlara İlişkin 2000 Yılı Ofset Yasası Davası ”
- ABD ile “Damping Marjının Hesaplanmasına İlişkin Yasa, Tüzük ve Yöntem Davası”
- ABD ile “Büyük Sivil Havacılık Ticaretini Etkileyen Önlemler Davası”
- ABD ile “Büyük Sivil Havacılık Ticaretini Etkileyen Önlemler Davası İkinci Şikayet”
- Kanada ile “Fok Ürünlerinin İthalatını ve Pazarlanmasını Yasaklayan Önlemler Davası”
- ABD, Japonya ve Tayvan ile “Belirli Bilgi Teknolojileri Ürünlerinde Gümrük Tarifesi Uygulaması Davası”
- ABD, Meksika ve Çin ile “ Bazı Ham maddelerin İhracatına İlişkin Önlemler Davası”
- ABD ve Filipinler ile “Alkollü İçkilere Yönelik Vergiler Davası”
- Çin ile “Bazı Demir ve Çelik Fermuarlara İlişkin Anti-Damping Önlemleri Davası”
- Çin ile “Bazı Ayakkabılara Yönelik Anti-Damping Önlemleri Davası”
 
Diğer taraftan, 2011 yılında Anlaşmazlıkların Halli Mekanizması kapsamında AB’nin şikayetçi olduğu ve Panel kurulan anlaşmazlıklar AB ile Kanada arasında “Yenilenebilir Enerji Tarife Programlarına İlişkin Önlemler”, Çin ile AB’den İthal Edilen X-Ray Güvenlik Teftiş Cihazlarına Uygulanan Belirleyici Anti Damping Gümrük Vergisi” ve ABD ile “İtalya’dan İthal edilen Paslanmaz Saclara Uygulanan Anti Damping Önlemleri” olarak sayılmıştır.
 
Son olarak, kapasite geliştirme inisiyatifleri, EAGÜ’ler için pazar erişimi, finansal krizin küçük ve zayıf ekonomiler üzerindeki etkileri gibi konuları görüşen Ticaret ve Kalkınma Komitesi, 2011 yılı içinde, AB’nin Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi bildirimini incelemeyi sürdürmüştür.