“İpek Yolu Ülkeleri Arasındaki Ticaretin Kolaylaştırılması ve Geliştirilmesinde Gümrük İdarelerinin Rolü” konulu ‘İpek Yolu Forumu’ toplantısının 5.si İstanbul’da başlıyor. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın ev sahipliği yaptığı forumun açılış konuşmasınıGümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı yapacak. 3 gün sürecek olan forum, Polat Renaissance İstanbul Hotel’de gerçekleştirilecek.
İpek Yolu, Asya'yı Avrupa'ya bağlayan bir ticaret yolu olmasının ötesinde, 2000 yıldan beri bölgede yaşayan kültürleri, dinleri ve ırkları da birbirine bağlayan bir köprü niteliği taşımakta ve olağanüstü bir tarihsel ve kültürel zenginlik sunmaktadır. İpek Yolu’nun geçtiği bölge, bünyesinde barındırdığı enerji kaynakları ve bu kaynakları dünyanın diğer bölgelerine taşıyan enerji hatları; Asya kıtasını Avrupa’ya bağlayan taşımacılık koridorları gibi özellikleriyle, tarihi fonksiyonunu yeniden kazanma yolunda emin adımlarla ilerlemektedir. Bu yönüyle İpek Yolunun hem bir ticaret yolu, hem de tarihsel ve kültürel değer olarak yeniden canlandırılması gündemdedir.
Bu çerçevede; Gümrük Müsteşarlığı’nın ev sahipliğinde ve o dönemdeki Devlet Bakanımız Hayati Yazıcı’nın himayelerinde, 24-25 Ekim 2008 tarihinde Antalya’da düzenlenen “İpek Yolu Ülkeleri Arasında Ticaretin Geliştirilmesi ve Kolaylaştırılması Konusunda Gümrük İdarelerinin Rolü Hakkında Uluslararası Forum” vesilesiyle “İpek Yolu Gümrük İdareleri İşbirliği Girişimi”ne start verilmiştir.
Söz konusu foruma, ülkemizle birlikte 16 ülkenin gümrük idaresi başkanı ve yetkilileri, uluslararası kuruluşların temsilcileri ile söz konusu ülkelerin özel sektör temsilcileri tarafından katılım sağlanmıştır. Forum sonucunda, foruma katılan ülkelerin gümrük idareleri başkan ve temsilcilerinin tarafından “Antalya Deklarasyonu” adıyla bir ortak bildiri kabul edilmiştir.
İpek Yolu güzergahında bulunan ülkelerin gümrük idareleri başkanları söz konusu deklarasyon ile aşağıda belirtilen hedeflere ulaşmaya yönelik kararlılıklarını ortaya koymuşlardır: 
-   Gümrük formalitelerinin daha şeffaf ve düzgün bir şekilde yerine getirilmesinin sağlanması,
-   Komşu ülkeler arasında sınır işbirliği projeleri uygulanması için çaba sarfedilmesi,
-   Gümrük- Özel sektör işbirliğinin geliştirilmesi,
-   Gümrüklerde dürüstlüğün sağlanması ve kapasite geliştirme konusunda katılımcı ülkeler arasında deneyimlerin paylaşımı, 
-   Ticaret ve Taşımacılığın kolaylaştırılmasına yönelik uluslar arası sözleşmelerin uygulanması ve bu sözleşmelere bağlılık üzerine çalışılması,
-   Bölgesel ve küresel ticaretin kolaylaştırılması çabalarının desteklenmesi

Diğer taraftan, anılan bildiri ile ülkemiz tarafından İpek Yolu Gümrük İdareleri arasında başlatılan girişimin kalıcı hale getirilmesi ve bu çerçevede söz konusu girişimin bir sonraki toplantısının Azerbaycan’da yapılması kararlaştırılmıştır. Anılan toplantıya hazırlık amacıyla da Türkiye tarafından bir çalışma grubu toplantısı yapılması kararlaştırılmıştır.
Bakü’deki Gümrük İdaresi Başkanları toplantısına hazırlık amacıyla Müsteşarlığımız organizasyonunda 28-29 Eylül 2009 tarihlerinde Ankara’da İpek Yolu Gümrük İdareleri, Dünya Gümrük Örgütü, Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı ve Dünya Bankası temsilcileri ile ilgili kurumlarımızın yetkililerinin katılımıyla bir Üst Düzey Çalışma Grubu Toplantısı gerçekleştirilmiştir.
Toplantıya Müsteşarlığımızla birlikte 9 ülkenin Gümrük İdaresi yetkililerinin yanı sıra; Dünya Gümrük Örgütü, Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı ve Dünya Bankası temsilcileri tarafından da katılım sağlanmıştır.
Toplantıda, Gümrük Müsteşarlığımızca hazırlanan “İpek Yolu Gümrük İdareleri için Sınır Geçişlerinin Kolaylaştırılması Konusunda Strateji Belgesi”ne son şekli verilmiştir.
İlki Gümrük Müsteşarlığımızca 24-25 Ekim 2008 tarihinde Antalya’da düzenlenen İpek Yolu Ülkeleri Arasında Ticaretin Geliştirilmesi ve Kolaylaştırılması Konusunda Gümrük İdarelerinin Rolü Hakkında Uluslararası Forum”un ikincisi 11-12 Kasım 2009 tarihlerinde Bakü/Azerbaycan’da gerçekleştirilmiştir. Foruma, Ülkemizle birlikte 11 İpek Yolu ülkesinin Gümrük İdarelerinin Başkan ve temsilcinin yanı sıra, Dünya Gümrük Örgütü (DGÖ), Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (UNECE), Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (ECO) ve Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Birliği’nin (IRU) yetkilileri tarafından da katılım sağlanmıştır. Bakü’deki bu Forumda, Müsteşarlığımızca hazırlanan ve 28-29 Eylül 2009 tarihlerinde Ankara’da yapılan Çalışma Grubu Toplantısında son şekli verilen “İpek Yolu Gümrük İdareleri için Sınır Geçişlerinin Kolaylaştırılması Konusunda Strateji Belgesi” kabul edilmiştir.
Anılan Strateji Belgesinde; İpek Yolu güzergahında sınır geçişlerinin kolaylaştırılması, sınırda bekleme zamanlarının azaltılması, gümrük işlemlerin basitleştirilmesi ve uyumlaştırılması amacıyla gümrük idarelerince uyulması gerekli aşağıdaki prensipler belirlenmiştir.
• Gümrük mevzuatı ve işlemlerinde şeffaflığın sağlanması,
• Gümrük işlemlerinin ve sınır geçişlerinin kolaylaştırılması alanında Uluslararası yasal enstrümanlara ve standartlara uyum sağlanması,
• Sınırda bulunan diğer kurumlarla ve komşu ülke sınır birimleriyle işbirliğinin geliştirilmesi,
• Ticaret erbabı ve vatandaşlarla diyalogun geliştirilmesi,
• İdari kapasitenin artırılması.
İpek Yolu güzergahında ticaretin kolaylaştırılması alanında gümrük idaresine düşen görevler ve yukarıda belirtilen prensipler ışığında, Müsteşarlığımızca “KERVANSARAY” adında bir proje önerisi hazırlanarak Strateji Belgesine derç edilmiştir. Söz konusu Projenin aşamaları aşağıdaki şekilde öngörülmüştür.
1. Spesifik bir İpek Yolu rotasının ve bu rota üzerindeki sınır kapılarının belirlenmesi: İpek Yolu üzerinde tarih boyunca çeşitli alternatif rotalar ortaya çıkmıştır. Projenin amacı öncelikle bu rotaları ayrıntılarıyla tespit etmek, daha sonra bu rotalardan birini projenin pilot rotası olarak belirleyerek, rota üzerindeki sınır kapılarının tespit etmektir.
2. Sınır kapılarında olması gerekli minimum standartların belirlenmesi: Uluslararası standartlardan hareketle; sınır kapılarında işlemlerin kolaylaştırılması, bekleme sürelerinin azaltılması ve sınır kapısından geçiş yapan kişilere iyi hizmet verilmesi için gerekli altyapı, mevzuat ve uygulamaya ilişkin asgari standartlar belirlenecektir.
3. Pilot Rota üzerindeki sınır kapılarındaki mevcut durumun belirlenmesi:  Rota üzerindeki sınır kapılarının tespit edildikten sonra, bu kapıların fiziki altyapısının, gümrük de dahil olmak üzere bu kapılarda görev yapan kuruluşların uygulamalarının, sınırlardaki bekleme sürelerinin belirlenmesi aşamasına geçilecektir. Sınır kapılarında bu nevi bir analiz yapılmasına olanak sağlamak üzere Müsteşarlığımızca hazırlanan bir “anket formu” Çalışma Grubu toplantısı öncesinde katılımcı gümrük idarelerine ve uluslararası kuruluşlara gönderilmiştir. Söz konusu anket formunda;
• Sınır kapısından geçiş yapan araçlara ilişkin istatistikler,
• Araçlara ilişkin işlemlerin tanımı, bu işlemler için gerekli belgeler ve işlemlerin tamamlanma süreleri
• Araçların sınır kapısına ulaşmadan önce kuyrukta bekleme süreleri,
• Sınır kapısında görev yapan kuruluşlar, birbirleriyle ilişkileri ile yetki ve görev paylaşımı,
• Sınır kapısında mevcut bina, ekipman ve sistemlerin durumu,
• Sınır kapısında görev yapan personelin sayısı ve niteliği,
• Sınır kapısındaki çalışma saatleri ve bu saatlerin görevli tüm kuruluşlarla ve komşu sınır idaresiyle uyumlaştırılıp uyumlaştırılmadığı,
• Sınır kapısındaki uygulanan fiziki muayene oranı
gibi hususlara ilişkin bilgi verilmesi talep edilmektedir.
4. Sınır kapılarında olması gerekli minimum standartların belirlenmesi: Uluslararası standartlardan hareketle; sınır kapılarında işlemlerin kolaylaştırılması, bekleme sürelerinin azaltılması ve sınır kapısından geçiş yapan kişilere iyi hizmet verilmesi için gerekli altyapı, mevzuat ve uygulamaya ilişkin asgari standartlar belirlenecektir.
5. Sınır geçişlerini zorlaştıran unsurların belirlenmesi (Boşluk- Mevcut Durum Analizi): Belirlenen söz konusu sınır kapılarında araç geçişlerini zorlaştıran ve sınır kapılarında olması gerekli minimum standartları karşılamayan altyapı ve uygulama unsurlarının tespit edilmesi için (Boşluk- Mevcut Durum Analizi) yerinde inceleme yapmak üzere özel bir proje ekibi oluşturulacaktır. Bu proje ekibi inceleme bulgularını analiz edecek ve proje amaçlarının gerçekleştirilmesi için gerekli adımları belirleyecektir.
6. Projenin hayata geçirilmesi: Belirlenen kapılarda sınır geçişlerini zorlaştıran unsurların tespit edilmesinin ardından, bu unsurların azaltılması ve/veya ortadan kaldırılması için ilgili gümrük idarelerinin işbirliği ve Dünya Bankası ve İslami Kalkınma Bankası gibi donör kuruluşların mali desteğiyle söz konusu kapıların idari kapasitesinin geliştirilmesi, modernize edilmesi ile bu kapılardaki sınır işlemlerinin basitleştirilmesi ve uyumlaştırılması gerçekleştirilecektir. Diğer taraftan, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nce (TOBB) Ülkemizde uygulanan yap- işlet-devret modelinin de bu proje kapsamında finansman açısından kullanılabileceği değerlendirilmektedir. Zira ilgili ülkelerin istekli olması halinde, ülkemizde uygulanan yap-işlet-devret modelinin İpek Yolu güzergahına yaygınlaştırılması konusunda TOBB’un çalışmalara başlamaya hazır olduğu söz konusu Birlik yetkilileri tarafından çeşitli platformlarda dile getirilmiştir.
Projenin finansmanı konusunda Asya Kalkınma Bankası ve İslam Ticaret ve Finans Kurumu (İslam Kalkınma Bankası girişimi)’nun ilgileri üzerine, gelecek toplantıda bir değerlendirme yapılması beklenmektedir.
Projenin gerçekleşmesiyle birlikte, İpek Yolu güzergahında ticaretin kolaylaştırılması ve güvenliğinin sağlanması için sınır işlemlerin basitleştirildiği modern sınır kapılarına kavuşulması ve güzergah yeniden ticaret erbabı için tercih edilir hale gelmesi hedeflenmektedir.
İşte bu nihai hedefe ulaşabilmek için Müsteşarlığımızca, aynı zamanda komşumuz konumundaki İpek Yolu Ülkeleri nezdinde yoğun girişimler başlatılmıştır. Bu girişimler özellikle, sınır geçişlerinin kolaylaştırılmasında en etkili araç olarak ön plana çıkan “Hudut Kapılarının Ortak Kullanımı” hususunda yoğunlaşmıştır.
Bu çerçevede, İran, Suriye, Nahçıvan ve Gürcistan ile ortak kapı çalışmaları devam etmekte olup, hudut kapılarının ortak kullanımına başlanılmasıyla birlikte, İpek Yolu güzergahından Türkiye’ye giriş yapılan ana arterlerde sınır geçişlerinin kolaylaşması, ticaretin geliştirilmesi ve dolayısıyla bölgenin refah ve istikrarının iyileştirilmesi sağlanacaktır. Ülkemizin komşularıyla başlattığı girişimin olumlu sonuçları, bu uygulamanın tüm İpek Yolu güzergahındaki ülkeler arasında tatbik edilmesine vesile olacak ve İpek Yolunun tarihindeki canlılığına kavuşmasına önemli katkılarda bulunacağı düşünülmektedir.
İpek Yolu Ülkeleri Arasında Ticaretin Geliştirilmesi ve Kolaylaştırılması Konusunda Gümrük İdarelerinin Rolü Hakkında Uluslararası Forum”un üçüncüsü 19-20 Kasım 2010 tarihlerinde Tahran/İran’da gerçekleştirilmiştir. Devlet Bakanımız Sayın Hayati YAZICI’nın katılımlarıyla gerçekleşen söz konusu Foruma, Ülkemizle birlikte 16 İpek Yolu ülkesinin Gümrük İdarelerinin Başkan ve temsilcinin yanı sıra, Dünya Gümrük Örgütü (DGÖ), Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (ECO) ve Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Birliği’nin (IRU) yetkilileri tarafından da katılım sağlanmıştır.
Forumun sonucunda, “Tahran Deklerasyonu” Müsteşarlığımız görüşlerine uygun şekilde kabul edilmiştir.
İpek Yolu Ülkeleri arasında Ticareti Geliştirme ve Kolaylaştırma hususunda Gümrük İdarelerinin Oynadığı Rol konulu 4. Uluslararası Forum 27 – 28 Ekim 2011 tarihlerinde Gürcistan’ın Batum şehrinde gerçekleştirilmiştir. Söz konusu Forum esnasında ayrıca ikili görüşmeler de gerçekleştirilmiştir. Ülkemizi temsilen, Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcıbaşkanlığında bir heyetle Foruma ve ikili görüşmelere katılım sağlanmıştır.
Forum sonunda Batum Deklarasyonu kabul edilmiştir.
Gürcistan ve Türkiye arasında yürütülmekte olan kara hudut kapılarının ortak kullanımı projesinde yer alan “Yolcuların, Taşıtların ve Eşyanın Uluslararası Dolaşımına İlişkin Elektronik Veri Paylaşımının Detaylarına Dair Protokol”, ülkemiz adına Müsteşar Ziya Altunyaldız ve Gürcistan adına da Maliye Bakan Yardımcısı ve Gelir İdaresi Başkanı Sayın Jambul EBANOIDZE tarafından 27 Ekim 2011 tarihinde, Batum'da imzalanmıştır.
Batum Forumu sonuçları çerçevesinde, İpekyolu Girişimi Uzmanlar Grubu Toplantısı Türkiye’nin ev sahipliğinde 30-31 Ocak 2012 tarihinde Ankara’da gerçekleştirilmiştir. Türkiye’nin İpekyolu ülkelerine yaptığı davet üzerine toplantıya Azerbaycan, Gürcistan, İran, Kırgızistan ve Türkiye ülke temsilcileri ile TRACECA Daimi Sekretaryası, TOBB ve TEPAV tarafından katılım sağlanmıştır. Toplantıda, pilot projenin uygulanacağı rotalar ortaya çıkmış ve çalışma yapılacak sınır geçiş noktaları belirlenmiştir. Böylelikle, Kervansaray Projesi'nin yol haritasına somut bir yapı kazandırılmış, 2013 yılına kadar ön çalışmanın tamamlanması planlanmıştır.

Kervansaray projesinin hayata geçirilmesi yünindeki çalışmalar ise, 2 Nisan 2012 tarihinde Proje Grubu’nun Bakü’de yaptığı toplantı ile başlamış bulunmaktadır. Grubun, sınır kapılarında yapacağı inceleme sonucuna göre çalışmalara devam edilecektir.