Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı, toptancı hallerinin mülkiyetinin hal esnafına verilebilmesine imkan sağlayacak düzenlemeye sıcak baktıklarını bildirdi.
Bakan Yazıcı, Ankara Ticaret Odası (ATO) Meclis Salonu'nda düzenlenen, ''Türkiye'de Toptancı Hallerinin Geleceği'' konulu panelin açılışında yaptığı konuşmada, Türkiye'nin, sebze ve meyve üretimine uygun iklim koşulları, doğal özellikleri ve üretim alanları bakımından önemli bir potansiyele sahip olduğunu, bu potansiyelin; ülkenin özellikle sebze ve meyve üretimi bakımından dünyada sayılı ülkeler arasında yer almasını sağladığını söyledi.
Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre 2011 yılında Türkiye'de 27,5 milyon ton sebze, 17,2 milyon ton meyve üretildiğine işaret eden Yazıcı, ancak özellikle sebze ve meyvenin pazarlanmasında yaşanan bazı sorunların, mevcut üretim potansiyelinin kullanılmasını olumsuz yönde etkilediğini kaydetti.
Yıllık 45 milyon ton olan sebze ve meyve üretiminin neredeyse yüzde 25'inin, sevkıyat ve depolama gibi süreçlerde zayi olduğunu anlatan Yazıcı, bunun da 15 milyar liraya denk geldiğini belirtti. Bu durumun, pazarlamanın en az üretim kadar önemli olduğunu net bir şekilde ortaya koyduğunu vurgulayan Yazıcı, ''Ayrıca, böylesine büyük bir üretim potansiyeline rağmen, ürettiğimiz ürünlerin sadece yüzde 5'lik kısmını ihraç edebilmekteyiz. Öte yandan, toptancı halinde veya hale bildirilerek işlem görmesi gereken sebze ve meyvenin, sadece yüzde 30'u kayıt altında işlem görmektedir. Kayıt dışı rakam ise 23 milyar lira olarak hesaplanmaktadır. İşte, yeni Hal Kanunu ile birlikte, yaşadığımız bu sıkıntıları bertaraf etmeyi hedefliyoruz'' dedi.
-Hallerin devri-
Toptancı hallerin devriyle ilgili olarak TÜSEMKOM Başkanı Yüksel Tavşan'ın talebini dikkate alacağını anlatan Yazıcı, ''Yasanın verdiği yetki çerçevesinde kanunun uygulanmasından ötürü cezai yaptırıma sebep olacak bir fiil işlememiş olmak koşuluyla devir etme imkanını sağlayacak bir düzenlemeye sıcak bakıyoruz'' dedi. Bunun üzerine salonda bulunanlar Bakan Yazıcı'yı uzun süre alkışladı.
Diğer bir konunun rüsumlerle ilgili olduğunu anlatan Yazıcı, Türkiye'de üretilen sebze ve meyvenin tamamının toptancı halleri üzerinden pazarlanması halinde farklı eleştirilerle ve farklı sorunlarla karşılaşacaklarını anlattı. Bunun bir zorlama gibi algılanacağını ifade eden Yazıcı, şöyle konuştu:
''O zaman biz bir zorlama yapıyor olacaktık. Hal esnafına bir avanta sağlanıyor şeklinde eleştirilerle muhatap olacaktık. Onun için seçenekli bırakılmış. Piyasa mekanizmalarına ilişkin düzenleme yapmak suretiyle o alanda üreticilerin daha özgür hareket etmelerine zemin hazırlamıştır. İşte halden geçerse yüzde 1, dışarıdan satarsanız hal dışında yüzde 2 komisyon. Belki bu komisyon oranlarıyla ilgili de bir değerlendirme yapılabilir.''
Hal Kanunu'nun yeni olduğunu hatırlatan Yazıcı, her yeni uygulamada sorunlar yaşanabileceğini ancak bu sorunların paylaşımda bulunularak giderileceğini söyledi.
İthal edilen meyve ve sebzenin toptancı halleri dışında tutulmasına yönelik eleştiriler üzerine de Yazıcı, bu kanunun, bu alanı kayıt altına almayı hedeflediğini, ithal edilen ürünlerin gümrükten geçerken zaten kayıt altına alındığını belirtti.
Alışveriş merkezlerine ilişkin kanun hazırlığının daha önceki yıllarda yapıldığını ancak bu konuda yasa çıkmadığını hatırlatan Yazıcı, ''Bunun üzerinde çalışıyoruz eski tasarıları toparladık. Bu konuya ilişkin önerileri alıyoruz. Bu alana ilişkin bir düzenlemeye ihtiyaç olduğu açık. İnşallah bu düzenlemeyi de gerçekleştireceğiz'' dedi.
Esnaf ve sanatkarların ticaret yapmanın ötesinde sosyal olarak başka bir işlev gördüklerini anlatan Yazıcı, şöyle devam etti:
''Mahalle arasındaki bakkal, terzi, tamirci her neyse, bir taraftan ticaret yapar ama bir taraftan da bulunduğu yerin emin kişisidir. Yeri gelince evin anahtarını oradaki esnafa bırakırsınız. Biz esnaf ve sanatkarımızı yeni bir kimliğe de kavuşturmalıyız. Onların mekanlarını çok daha ilgi çekici ve dokuyla uyumlu aranan mekanlar haline getirecek bir proje çalışması yapmalıyız.''
-Alışveriş merkezleriyle ilgili bir düzenleme yapılacak-
Yazıcı, alışveriş merkezleriyle ilgili düzenleme yapacaklarını belirterek, ''Bu alana ilişkin bir boşluk var. Bir taraftan AVM'lerin kayıtlı ekonomiye katkılarını gözeteceğiz, diğer taraftan da esnaf ve sanatkarımızın faaliyetini sürdürebilmesine imkan sağlayacak bir zemin oluşturacağız'' dedi.
Yazıcı, bir soru üzerine, alışveriş merkezlerine ilişkin daha önce kanun tasarılarının hazırlandığını ve TBMM'ye kadar geldiğini ancak bunların yasalaşmadığını ifade ederek, şimdi bunun üzerinde çalıştıklarını söyledi. Bir kesimin bu kanunun çıkmasını isterken bir başka kesimin kaygı taşıdığını anlatan Yazıcı, şöyle konuştu:
''Biz bütün paydaşların görüşlerini almak istiyoruz. Bu alana ilişkin bir boşluk var. Onun için bu alana ilişkin bir düzenleme yapacağız. Bu düzenleme, bir kısmının şehir dışına çıkartılması, getirilmesi, götürülmesi şeklinde bir noktaya odaklanmamalı. Bir taraftan AVM'lerin kayıtlı ekonomiye katkılarını gözeteceğiz, bir taraftan da esnaf ve sanatkarımızın faaliyetini sürdürebilmesine imkan sağlayacak bir zemin oluşturacağız. Bu ölçekte bakıyoruz''
Bakan Yazıcı, ''Şehir dışına çıkartılmaları söz konusu mu?'' şeklindeki soru üzerine, şu aşamada detaylı bilgi veremeyeceğini belirterek, ''Kanun yapmanın amacı o alanda ihtiyaç duyulan düzenlemeyi gerçekleştirmek ve elbette ki o düzenlemeyle ilgili bütün aktörleri de memnun edecek bir zemin oluşturmaktır. Bunu da paylaşarak yapacağız. Düzenlemeden herkesin yüzde yüz memnun olması elbette ki beklenemez, ama bir orta yol bulacağız'' diye konuştu.
Düzenlemenin ne zaman çıkacağına ilişkin olarak da Yazıcı, şu aşamada bir takvim veremeyeceğini söyledi