Kooperatif Ortaklıkları ve Organları

31 Temmuz 2019

1)    Taşıtını kooperatife özmal olarak devreden veya satan kişilerin ortaklık durumu ne olacaktır.
 
Esas olarak; ortaklık şartını kaybettiği için ortaklıktan çıkarılmaları gerekmektedir.
Bu konuda anasözleşmenin ortaklık şartlarında değişiklik yapılması halinde bu durumdaki kişilerin ortaklığının sürdürülmesi mümkün olabilecektir.
 
2)    Bir kooperatife nasıl ortak olabilirim?
 
Ortak olunmak istenen kooperatifin anasözleşmesinde kooperatife ortaklık için aranan nitelik ve şartlar düzenlenmiştir. Kooperatifin Anasözleşmesinde gösterilen nitelik ve şartları taşıyanların anasözleşmedeki tüm hükümlerin kabul edildiğini de belirten bir ortaklık başvurusunu kooperatifin yönetim kuruluna iletilmesi ve bu başvurunun yönetim kurulunca kabul edilmesi gerekecektir.
 
3)    Çıkarılma kararına itiraz eden ortağın yapılacak genel kurul toplantısına katılma ve burada oy kullanma hakkı devam eder mi?
 
Evet. Kanunun 16/son ve Anasözleşmenin 14/son maddesi gereğince; çıkarılma kararının ortağa tebliğinden itibaren 3 aylık süre içinde genel kurula itiraz edilmişse veya ilgili mahkemede itiraz davası açılmışsa söz konusu çıkarılma kararı kesinleşmemiştir.
Bu nedenle, haklarında çıkarılma kararı kesinleşmeyen kişilerin ortaklık hak ve yükümlülükleri devam edeceğinden, karar kesinleşinceye kadar bu kişilerin yerine yeni ortak kaydedilemeyeceği gibi yapılacak genel kurul için hazırlanacak ortaklar listesinde isimlerine yer verilmesi gerekmektedir
 
4)    Tüzel kişiler kooperatife ortak olabilir mi?
 
Kooperatifler Kanununun 9’uncu maddesi uyarınca kamu ve özel hukuk tüzel kişileri amaçları bakımından ilgilendikleri kooperatiflerin kuruluşlarına yardımcı olabilir, önderlik edebilir ve ortak olabilirler.
Bu çerçevede, Kooperatif Anasözleşmesinin ortaklık şartlarını düzenleyen ilgili maddesinde tüzel kişilerin bu kooperatife ortaklığını engelleyen “esnaf olunması” şartı gibi hükümler yok ise tüzel kişilerin ortaklığına mani bir durum yok demektir.   
Kooperatife ortak olmak isteyen tüzel kişiliğin anasözleşmesinin amaç ve faaliyet konularında kooperatifin amaçlarına uygun faaliyet konusunun da yer alması gerekmektedir.
 
5)    Ortaklıktan çıkma ertelenebilir mi?
 
Esas olarak: ortaklıktan çıkma engellenemez. Ancak, kooperatifin mevcudiyetini tehlikeye sokacak düzeyde ise ortaklıktan çıkma anasözleşmede hüküm olması kaydıyla en fazla 5 yıl geciktirilebilir.
6)    Yabancılar Kooperatife Ortak Olabilir mi?
 
1163 sayılı Kooperatifler Kanununda yabancıların kooperatife ortaklığını engelleyen bir hükme yer verilmemiştir.
Kooperatif anasözleşmelerinde de yabancıların kooperatife ortak olmasını engelleyen bir durum yok ise ülkemizde kurulu kooperatiflere ortak olabilirler.
 
7)    Bir Paya Birden Fazla Kişi Ortak Olabilir mi?
 
1163 sayılı Kooperatifler Kanununun 19’uncu maddesi uyarınca bir ortak en az bir pay taahhüt ve tediye etmesi gerekmektedir.
Kooperatif açısından bir paya birden fazla kişinin birlikte sahip olması bu kişilerin tamamının ortak olarak kaydedilmesini gerektirmez.
Ancak, birden fazla kişi kendi aralarında bir paya hisseli olarak ortaklık sözleşmesi yapmışsa bu kişiler kendi aralarından bir temsilciyi kooperatife bildirmek durumundadır.
Kooperatif bu temsilciyi ortak olarak kaydedecektir.
 
8)    Üç Ay Önce Kooperatife Ortak Olmayan Ortaklar Kooperatifin Genel Kurul Toplantısına Katılabilir Mi? Bu Kişiler Kooperatifin Organlarına Aday Olabilir Mi?
 
1163 sayılı Kooperatifler Kanununda (m.26) genel kurul toplantı tarihinden üç ay önce ortak olmayanların( yapı kooperatifleri hariç) genel kurula katılamayacakları hüküm altına almaktadır.
Ancak, genel kuruldan 3 ay öncesinde ortaklığı bulunan kişilerden ortaklığı devir alan kişiler genel kurula katılma hakkına sahiptir.
Ortaklığı üç ayı doldurmamış olan kişi genel kurula katılamazsa da kooperatifin yönetim ve denetim kurulu üyeliğine aday olabilirler.
9)   Birden fazla pay alınabilir mi? 
 
Kooperatifler Kanununa göre; anasözleşmede hüküm bulunması halinde ortaklar en az 1, en fazla 5.000 pay taahhüt edebilirler.
Ortağın en az taahhüt etmesi gereken pay sayısı 5 Bini aşmamak kaydıyla anasözleşmede gösterilir.
10)  Organ Seçimlerinde Şekil ve Temsil Sınırı Nasıldır?

1163 sayılı Kooperatifler Kanununda (m.48) Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri hariç olmak üzere ortak sayısı 500’den fazla olan kooperatiflerin organ seçimleri gizli oy açık tasnif şekliyle yapılması gerekmektedir.
Bu seçimlerde her ortak en fazla 1 ortağı temsil edebilecektir.
Kredi Kefalet Kooperatiflerinde ise, anasözleşmede hüküm varsa veya genel kurulda karar alınması halinde organ seçimlerini gizli oyla ve açık tasnif esasına göre gerçekleştirebilmektedir.
 
 
11)   Görev Süresi Sona Eren Yönetim Kurulu Ortakları Genel Kurul Toplantısına Çağırmaya Yetkili Midir?
 
Kooperatifler Kanununun 98. maddesinin yollamasıyla gidilen 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 610. maddesinden hareketle, görev süresi sona eren yönetim kurulu kooperatifin rutin işlemlerini yapmaya, bu çerçevede kooperatif ortaklarını seçimli bir genel kurul toplantısına çağırmaya yetkisi devam etmektedir.

12)   Kooperatiflerde sermaye nasıl hesaplanır?
 
1163 sayılı Kooperatifler Kanununun 1’inci maddesine göre; kooperatif, değişir ortaklı, değişir sermayeli ve sınırlı sorumlu ortaklık olarak tarif edilmiştir.
Uygulamada bazı kooperatifler, genel kurul kararı ile üst ortak sayısını belirleyebilmekle birlikte esas itibariyle kooperatifler; ortak sayısına bağlı olarak değişen sermayeye sahip olabilmektedir.
Bakanlığımızca hazırlanan Kooperatif Örnek Anasözleşmelerinin; 7’nci maddesinde “Kooperatifin sermayesi, ortakların taahhüt ettikleri payların toplam tutarından ibaret olup, değişkendir…” denilmekte; 8’inci maddesinde ise, her bir ortağın taahhüt etmek zorunda olduğu asgari pay sayısı belirlenmiştir.
Bu nedenle, bir kooperatifin belirli bir tarihteki sermayesi belirlenmek isteniyorsa; kooperatif anasözleşmesinin ilgili maddesinde (Örnek Anasözleşmnin 8’inci maddesinde) her bir ortak tarafından taahhüt edilmesi zorunlu kılınan en az pay miktarına ve ortaklar defterinde belirli bir tarihteki kayıtlı ortak sayısına bakılması gerekmektedir.
Buna göre kooperatiflerde toplam sermaye miktarı; tüm ortakların taahhüt ettiği pay sayısının her bir payın değeri olan 100 TL ile çarpılması sonucunda bulunur.
Bu sermaye tutarı kooperatifin o tarihteki toplam sermayesi olup, değişkendir.
 
13)   Anasözleşme değişikliği ne zaman hüküm ifade eder?
 
1163 sayılı Kooperatifler Kanununun 3’üncü maddesi uyarınca, anasözleşme değişikliği; ticaret siciline tescil ve ilanı ile hüküm ifade eder.