Başbakan Erdoğan, ATO'da ''Kooperatifçilik Strateji Belgesi ve Eylem Planı''nı açıkladı.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, ''Komşumuzun halini görüyorsunuz. Ne haldeler. Dünyadan şu anda devamlı para yardımı istiyorlar. Yok adaları satıyorlar... Şudur, budur vs. İtalya'nın hali ortada, İspanya'nın hali ortada. Hepsinde ciddi sıkıntılar var. 10 yıl önce bizde görevi aldığımızda aynı bu durumdaydık işte. Ama bunlar aşıldı artık'' dedi.

BM verilerine göre dünya genelinde 1 milyardan fazla ortağı bulunan 750 bin civarında kooperatifin faaliyet gösterdiğini anlatan Erdoğan, Türkiye'de ise 8 milyon 100 bin vatandaşın ortağı olduğu 84 bin kooperatif bulunduğunu kaydetti.
Bu açıdan bakıldığında Türkiye'nin kooperatifler yoluyla örgütlenme konusunda oldukça ileri bir düzeyde olduğunu ifade eden Erdoğan, ''Ancak Avrupa Birliği'ndeki 250 bin kooperatifi ve 163 milyon kooperatif ortağını dikkate aldığımızda henüz kat etmemiz  gereken çok yol olduğunu görüyoruz'' diye konuştu.
Türkiye'deki kooperatiflerin üretimden tüketime, ulaştırmadan turizme, tarımdan sanayiye, eğitimden sigortacılığa kadar geniş bir yelpazede faaliyet gösterdiklerine işaret eden Erdoğan, bugün Türkiye'de 500 büyük sanayi kuruluşu içerisinde yer alan kooperatif bulunduğunu belirterek, ''Bu tabi ciddi bir başarı'' değerlendirmesinde bulundu.
Kooperatiflerin bulundukları bölgelere ve faaliyet gösterdikleri sektörlere olan katkılarını görmekten memnuniyet duyduğunu dile getiren Erdoğan, 8 milyonu aşkın insanın güçlerini birleştirmeyi başaran kooperatiflerin, refahın, gelişmişliğin yurdun en ücra köşelerine kadar ulaşmasına öncülük ettiğini vurguladı.
Erdoğan, sözlerini şöyle sürdürdü:
''Önemli bir ekonomik girişim modeli olan kooperatifçiliğin, ülkemizde henüz potansiyelinin tam olarak değerlendirilemediğini görüyoruz. Sayısal anlamda gelişme gösterse de kooperatiflerimiz, ekonomik ve sosyal fonksiyonları itibarıyla henüz arzu ettiğimiz düzeyde bulunmuyorlar. Bunun için kooperatifçilik konusunda köklü bir değişim, esaslı bir yeniden yapılanmaya ihtiyacımız var.''
-Kooperatifler daha etkin ve verimli yapıya kavuşturulacak-
Başbakan Erdoğan, Türkiye'nin bugün çok büyük hedefleri olan ve bu hedeflerin gerçekleşmesini sağlayacak küresel vizyon sahibi bir ülke olduğunu ifade etti.
Hükümet olarak 2023 yılı için her alanda somut hedefler belirlediklerini anlatan Erdoğan, bu hedeflere ulaşmak için yol haritaları hazırladıklarını, bu çerçevede kooperatifçiliği de stratejik bir yaklaşımla ele aldıklarını kaydetti. Erdoğan, ''8 milyondan fazla insanımızın ekonomik faaliyetlere katılmasını sağlayan kooperatiflerimizi daha etkin ve verimli yapıya kavuşturmak amacındayız'' dedi.
Başbakan Erdoğan, bakanlıkların yeniden yapılandırılması kapsamında kooperatiflere verdikleri önemin bir göstergesi olarak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı bünyesinde Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü kurduklarını, 2012 Programında bu alanın geliştirilmesine ilişkin tedbirlere de yer verdiklerini kaydetti.
Bugün açıklanan ''Kooperatifçilik Strateji Belgesi ve Eylem Planı'' ile de kooperatifleri tüm yönleriyle değerlendireceklerini ve geleceğe yönelik programlarını ortaya koyacaklarını ifade eden Erdoğan, Türkiye'de kooperatiflerin faaliyet alanlarına göre, Gümrük ve Ticaret, Çevre ve Şehircilik, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlıkları'nın yetki ve sorumluluk alanlarına girdiklerini söyledi.
Strateji ve eylem planının, üç bakanlığın katkılarıyla hazırlandığını ve yol gösterici bir belge niteliği taşıdığını belirten Erdoğan, hazırlık sürecinde de katılımcı bir anlayışla yürütüldüğünü bildirdi.
Erdoğan, kamu kurumlarının yanı sıra finans ve meslek kuruluşları, sivil toplum örgütleri, sendikalar, üniversiteler, kooperatif merkez birlikleri, tarım satış kooperatif ve birlikleriyle çalışma toplantıları düzenlendiğini, konuya ilişkin bilimsel yayınlar, istatistiki veriler, başarılı ülke uygulamalarının gözden geçirildiğini kaydetti.
Erdoğan, ''Kooperatif türlerine özgü sektörel sorunlar yerine kooperatifçilik sisteminin genel ve yapısal sorunları esas alınarak, bu çerçevede çözüm önerileri geliştirildi. Böylece ülkemiz kooperatifçiliği için yol haritası diyebileceğimiz önemli bir çalışma ortaya çıktı'' diye konuştu.
Başbakan Erdoğan, ''Kooperatifçilik Strateji Belgesi ve Eylem Planı''nın yol göstericiliğinde Türkiye'nin önümüzdeki dönemde kooperatifçilik konusunda çok iyi bir düzeye ulaşacağına olan inancını dile getirdi.
Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı ise, eğitim alanında kooperatifçiliğin gelişmesinin, Türkiye şartları açısından çok yararlı olacağını belirterek, ''Yeni eğitim sisteminde bilhassa dershanelerin okullara dönüşmesi sürecinde kooperatif ortaklık modelinin etkin bir çözüm olacağını düşünmekteyiz'' dedi.
Kooperatifçilik ile ilgili sorunların belirlenmesi ve çözüm yolları üretilmesi için, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda kooperatiflerden sorumlu bakanlıklar, ilgili kamu kurum ve kuruşları ile sektör temsilcilerinin katkılarıyla hazırlanan ''Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planı'', Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından ATO Congresium'da kamuoyuyla paylaşıldı.
Toplantıya, Başbakan Erdoğan'ın yanı sıra Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Nihat Ergün, Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker, Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı ile kooperatif başkanları da katıldı. Halkın da ilgisinin yoğun olduğu toplantıyı yaklaşık 4 bin kişi izledi. Bir çok kişi toplantının yapıldığı salona giremezken, bazıları da koltukların dolu olması nedeniyle konuşmaları ayakta dinledi.
Bakan Yazıcı, burada yaptığı konuşmada, kooperatifçiliğin merkezinde insan ve topluma hizmet anlayışının olduğunu, dayanışma ve hizmetin en güzel örneklerinin de Türkiye'nin tarihinde yer aldığını söyledi.
Yazıcı, 13'üncü yüzyılda ahilik ile başlayan, daha sonra loncalar halinde devam eden teşkilatların, 1863 yılında Memleket Sandıkları olarak yeni bir yapıya dönüştüğünü ve kooperatifçiliğin öncü kuruluşları haline geldiğini anımsatarak, bu sandıkların Ziraat Bankası'nın da temelini oluşturduğunu ifade etti.
Bugünkü kooperatiflerin temellerinin ise Cumhuriyet'in ilanıyla atıldığını aktaran Yazıcı, kooperatiflere ilişkin şu bilgileri verdi: ''Kooperatif işletmeler, küresel ekonominin önemli aktörleri olarak kabul edilir. Birleşmiş Milletler'in (BM) verilerine göre dünya genelinde 750 binden fazla kooperatif aktif olarak faaliyet sürdürmektedir, 1 milyardan fazla insan bu kooperatiflere ortaktır ve 3 milyara yakın kişiye hizmet götürülmektedir. Dünya üzerinde en büyük 300 kooperatifin yıllık cirosu 1 trilyon dolar civarındadır. Bu miktar, dünya ülkeleri arasında 10'uncu büyük ekonomiye karşılık gelmektedir. Ülkemizde 30 farklı türde, 84 bin 232 kooperatif bulunuyor. Yani sayı olarak dünyadaki kooperatiflerin yüzde 10'u ülkemizde bulunmaktadır. Ancak üye sayısına baktığımızda ülkemizde az ortaklı bir kooperatif yapısının egemen olduğunu görmekteyiz.
Nüfusumuzun yaklaşık yüzde 10'u kooperatif ortağıdır. Bu oran Avrupa Birliği'nde (AB) yüzde 25'tir. Dünyada kooperatifçilik, toplumsal ve ekonomik ihtiyacın söz konusu olduğu hemen her alanda kendisini gösteriyor. Dünyada kooperatiflerin yüzde 28'ini tarımsal amaçlı kooperatifler, yüzde 26'sını bankacılık/kredi kooperatifleri, yüzde 21'ini tüketici ve yüzde 17'sini sigorta kooperatifleri oluşturmaktadır. Ülkemizde ise kooperatiflerimizin yüzde 65'ini yapı kooperatifleri, yüzde 10'unu tarımsal amaçlı kooperatifler oluşturmaktadır.''
-''Eğitim kooperatiflerinin sayısını artırmayı hedefliyoruz''-
Türkiye'de kooperatiflerin faaliyet alanlarının genişlemesine ihtiyaç olduğunu dile getiren Yazıcı, iyi yönetilirlerse, verimli konulara el atarlarsa kooperatiflerin, ekonominin her sektöründe alternatif çözümler üretebileceğini ifade etti.
Özellikle eğitim alanında kooperatifçiliğin gelişmesinin, Türkiye'nin şartları açısından çok yararlı olacağını vurgulayan Yazıcı, ''Hükümetimizin zorunlu eğitimi 8 yıldan 12 yıla çıkaran düzenlemesiyle nüfusumuzun ortalama eğitim yılının artmasını ve okullaşma oranındaki bölgesel farklılıkların azalmasını hedefliyoruz. Bu hedefe ulaşmada kooperatif girişim modeli ile kurulacak okulların önemli bir katkısı olacaktır'' diye konuştu.
Dünyadaki örneklerde, eğitim kooperatiflerinin bir çok okulun yönetiminde yer aldığını belirten Yazıcı, Türkiye'deki eğitim kooperatiflerinin sayısını da artırmayı hedeflediklerini bildirdi.
Bakan yazıcı, Türkiye'de daha çok akademik personel ve öğretmenler tarafından eğitim kooperatifi olarak kurulmuş 21 faal kooperatifin bulunduğuna işaret ederek, şöyle devam etti:
''Yeni eğitim sisteminde bilhassa dershanelerin okullara dönüşmesi sürecinde kooperatif ortaklık modelinin etkin bir çözüm olacağını düşünmekteyiz. Bunun için vatandaşlarımızı kooperatif ortaklık modeli çerçevesinde eğitim kooperatifleri kurmaya davet ediyorum. Bunun yanında Bakanlık olarak kadın girişimcilerin kurduğu kooperatiflere de büyük önem veriyor ve destekliyoruz. Halen kadın girişimcilerimiz tarafından kurulan 126 kooperatif bulunmaktadır. Ayrıca 232 Turizm Geliştirme Kooperatifi'nden bazıları da kadın girişimcilerimiz tarafından, kadınların iş hayatına katılması ve kadın emeğinin değerlendirilmesi amacıyla kurulmuştur.''
-''Çok başarılı kooperatif işletme örnekleri var''-
Türkiye'de çok başarılı kooperatif işletme örneklerinin olduğunu dile getiren Yazıcı, 17 Tarım Satış Kooperatifleri Birliği'nin 322 kooperatif ile Türkiye'nin 57 şehrinde 500 binden fazla üretici ortağına hizmet götürdüğünü söyledi.
''İSO-500 Büyük Sanayi Kuruluşu'' listesinde Trakyabirlik'in 76'ncı, Marmarabirlik'in ise 340'ıncı sırada yer aldığına dikkati çeken Yazıcı, ''Ülkemizdeki başarılı kooperatiflere son bir örnek vermek istiyorum. Konya Huğlu'da kurulan Huğlu Av Tüfekleri Kooperatifi, bulunduğu kasabada çalışabilecek durumdaki herkesi istihdam etmektedir. Bu kooperatifin 600 ortağı ve yıllık 15 milyon lira cirosu vardır ve 30'dan fazla ülkeye ihracat yapmaktadır. Küçük bir kasabada kurulan bir kooperatif bile uluslararası büyüklüğe ulaşabilmekte ve hem bulunduğu bölge hem de ülkemiz için önemli bir ekonomik değer oluşturabilmektedir'' dedi.
Türkiye'de kooperatiflerin gelişmesinin uzun kooperatifçilik tarihine rağmen yeterli olmadığına da değinen Yazıcı, sözlerini şöyle tamamladı:
''Bunun da çok değişik nedenleri olduğu açık. En önemlisi kooperatifçiliğe ve Türkiye'de bu alanda sürdürülen, yapısal faaliyetler itibariyle ortaya çıkmış bulunan güven sorunu. Bu sorunu tüm kesimlerle aşmak durumundayız. İşte bu strateji planı ve öngörülen eylemler, bu sorunu aşma noktasında önemli düzenlemeler içeriyor. İkincisi ise elbette ki mali sorunları, finansman yapıları yönetim sorunları vardı. Kooperatifler faaliyetlerini çok şeffaf bir biçimde, elbette ki ortaklarının her faaliyeti görüp gözetebileceği ve o alanlarda eleştirebilme imkanına sahip duruma getirilmesi gerekiyordu. İşte biz de bu çerçevede bakanlık olarak Kooperatifçilik Bilgi Sistemi'ni devreye sokuyoruz. Bu sistemin devreye girmesiyle her ortak, ortağı olduğu kooperatifin ne tür faaliyetler yürüttüğünü elektronik ortamda takip edebilecek duruma gelecek.''
-''Esas çözüm; bankaya sahip olmaları''-
Milli Kooperatifler Birliği Başkanı Muammer Niksarlı da bugün kendileri için tarihi bir gün olduğunu, bir bayram havası yaşadıklarını söyledi.
Kooperatifler olarak Cumhuriyet tarihinde iki tarihi olay yaşadıklarını anlatan Niksarlı, bunlardan birinin Kooperatifler Kanunu'nun kabul edildiği gün, diğerinin ise bugün olduğunu ifade etti.
Niksarlı, 43 yıldır ilk defa kooperatifçilik sorunlarını kökten çözmek için bir plan hazırlandığına dikkati çekerek, geçtiğimiz 10 yıl içinde yapılan çalışmalar için hükümete teşekkür etti.
''Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planı'' ile kooperatifçilik sorunlarının kökten çözümü için bir adım atıldığını dile getiren Niksarlı, şunları kaydetti:
''Ülkemizde kooperatifler mevsimlik tarım ve inşaat işçileri hariç 120 bin kişilik sürekli istihdam sağlamaktadır. Kooperatifler tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yeni istihdam yaratmada ve kayıt dışılıkla mücadelede önemli roller üstlenebilirler. Evlerde temizlik, hasta ve çocuk bakımı için hizmet verenlerin sayısı önemsenecek kadar büyüktür ancak bunlar kayıt dışıdır. Bu alanda çalışanların kooperatifleştirilmesi, kendi alanlarında eğitilmeleri, tarafların sosyal güvenceye kavuşmalarında önemli bir görev olacaktır.
Kooperatif yaklaşımıyla özel dershaneler konusunda da bu sorunun çözümüne katkıda bulunmak mümkündür. Ek ders vermek isteyen öğretmenleri kooperatifleştirerek, okul binalarının boş zamanlarında özel ders alma ihtiyacı duyan öğrenciler için kullanılması halinde okula ve öğretmene ek gelir, öğrenciye ve ailesine de ucuzluk getirilecektir. Bu tür uygulamaları sağlık alanına da taşımak mümkündür.
Son olarak şunu ifade etmek istiyorum. Sayın Başbakanım, dünyada kooperatifler bankası olmayan nadir ülkelerden biriyiz. Kooperatiflerin finansmana ulaşmadaki esas çözüm noktaları, bir bankaya sahip olmalarıdır. Şunu sizlere temin ederiz ki kooperatiflerimizin gücü birleştiğinde, bir kooperatifler bankası kurulabilecek büyüklüktedir. Tüm bunlarla şunu anlatmak istiyoruz. Kooperatifler şikayet eden değil, çözüm üreten kurumlardır.''
Kooperatifçilik Strateji Belgesi ve Eylem Planı açıklaması toplantısına ayrıca Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanı Nihat Ergün, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker, Gümrük ve Ticaret Bakan Yardımcısı Fatih Metin,  Gümrük ve Tİcaret Bakanlığı Müsteşarı Ziya Altunyaldız, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Müsteşarı Ahmet Zahteroğulları, Kooperatifçilik Genel Müdürü İsmail Kalender, TESKOMB Başkanı Abdulkadir Akgül, Milli Kooperatifler Birliği Başkanı Muammer Niksarlı'nın yanı sıra üst düzey bürokratlar ve kooperatif temsilcileri de katıldı.