TARIM SATIŞ KOOPERATİF VE BİRLİKLERİNİN SÜRDÜRÜLEBİLİR İDARİ VE MALİ YAPIYA KAVUŞTURULMASI PROJESİ (BİRGEP)
 
Temelleri Cumhuriyet öncesinde atılan “Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri”, çoğu dar gelirli olan üreticilerin bir çatı altında örgütlenmesi, ürünlerin değerlendirilmesi, yurtiçi ve yurtdışı rekabet koşullarının iyileştirilmesi, fiyatlardaki spekülatif dalgalanmaların önüne geçilmesi, piyasaların düzenlenmesi ve üreticilere ucuz girdi temini amacıyla kurulmuşlardır.

Bugün ülkemizde faal 14 TSK Birliği, 305 TSK ile Türkiye’nin 55 İlinde 500 binden fazla  üretici ortağına hizmet götürmektedir.

Birlikler birer üretici kuruluşu olarak, ortakların ürünlerini uygun fiyatlara alıp pazarlamakta, yıllık 1,5 Milyar TL civarında ciroları bulunmaktadır.

Dağıttıkları ayni ve nakdi kredilerle de üretimin sürdürülebilirliği ve maliyetlerin düşürülmesine önemli katkı sağlamaktadırlar.

Aynı zamanda Birliklerimizin bazıları birer sanayici kuruluşu olarak da faaliyetlerini sürdürerek önemli markalar oluşturmuşlardır.

Bu kuruluşlardan Trakyabirlik (76) ve Marmarabirlik (418), ilk 500 sanayi kuruluşu içinde yer almaktadır.

Ayrıca Birlikler yaklaşık 5 bin kişiye istihdam sağlamaktadırlar.

Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Yıllık Programlarda yer verilen hedefler gereği, çağdaş kooperatifçilik ve kurumsal yönetim ilkeleri çerçevesinde, bütüncül ve sistematik bir yaklaşımla, Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri ile ilgili olarak yeni bir düzenleme çalışması başlatılmıştır.

Bu amaçla Genel Müdürlüğümüz bünyesinde bir “çalışma grubu”  oluşturulmuştur.

DFİF kredisi borcu bulunan 10 Birlik ile ilgili analiz çalışması yürütülmüştür. Çalışma sonucunda “Mali Durum Analiz Raporu” hazırlanmıştır..

Ayrıca bağımsız araştırma kuruluşu TEPAV’dan hizmet alımı yoluyla, örnek ürün olarak seçilen “yağlı tohumlar” alanında faaliyet gösteren Birliklerin sektördeki rolleri ve önemleri konusunda bir “Sektör Analizi Çalışması” yaptırılmıştır.

Sektör Analiz Raporu ve Mali Analiz Raporu sonuçları gözetilerek,
“4572 sayılı Kanunda değişiklik öngören  bir Kanun yasalaştırılarak yürürlüğe girmiştir.

Bu Kanun ile;
Kanunun amacı yeniden düzenlenerek “tarım satış kooperatif ve birliklerine ilişkin hükümleri düzenlemek, bu kuruluşların kooperatifçilik ve kurumsal yönetim ilkelerine uygun olarak yönetilmelerini, özerk, güçlü ve bağımsız mali yapıyla piyasa koşullarında etkin, verimli ve sürdürülebilir bir şekilde faaliyet göstermelerini sağlamak ve tarım satış kooperatifçiliğini güçlendirmektir.” şeklinde tanımlandı.

Kooperatif ve birliklerdeki ortaklık payları rehin ve haciz edilemeyecek. Ortaklık paylarının devri örnek anasözleşmede belirtilen şartlarla yapılabilecektir.

Birliklerin, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun kapsamında takip edilenler de dahil olmak üzere, 1/5/2000 tarihinden sonra Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu (DFİF) Hesabından kullandıkları krediler ile bu kredilere Banka cari faizi veya TEFE/ÜFE aylık değişim oranından düşük olanı basit usulde uygulanmak suretiyle hesaplanarak eklenecek tutarın ödenmesi şartıyla söz konusu kredilere ilişkin olarak uygulanan faiz, cezai faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’i alacakların tamamının tahsilinden vazgeçilmektedir.
Tasfiye kararı alan Birliklerin kamuya olan borçları affedildi.

Kooperatif ve birliklerin birbirleri ve ortakları ile üretim girdisi temini ve ürünlerin değerlendirilmesi amacıyla yaptıkları her türlü muameleden borsa tescil ücreti alınmayacak. Kooperatifleşmenin ve birlikteliğinin önündeki engel kaldırılmış oldu.

Kooperatiflere profesyonel yönetim anlayışı getirildi.

Yönetim kurulu üyelerinin görev süreleri dolmadan azli ve yerlerine yenilerinin seçilmesi ile ilgili hususlar, genel kurul toplantısında görüşülebilmesi için somut kriterler getirilmiş ve karar nisabı ağırlaştırılmış, böylece yönetimde istikrar sağlanması amaçlanmıştır.

Kabul edilen Kanunun verdiği yetki doğrultusunda Bakanlığımızca, ortak sayısı ve ciro gibi kıstaslar dikkate alınarak belirlenen birlikler 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun ilgili hükümlerine göre bağımsız denetime tabi olacaktır.

Anasözleşme değişikliği çalışmaları devam etmektedir.