DTÖ KALKINMA İÇİN YATIRIMIN KOLAYLAŞTIRILMASI (IFD) MÜZAKERELERİ
 
Bilindiği üzere, ticaret, yatırım ve kalkınma konularının giderek artan ilişkisine binaen Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) nezdinde Yatırımın Kolaylaştırılması (Investment Facilitation for Development-IFD) girişimi çalışmaları, 70 kadar ülke tarafından DTÖ 11. Bakanlar Konferansı vesilesiyle 2017 yılında yapılandırılmış tartışmalarda bulunulmak üzere başlatılmıştır.
2018 ve 2019 yıllarında yatırımcılara da şeffaf ve öngörülebilir bir yatırım ortamı sunulması amacıyla DTÖ nezdinde bir “yatırımın kolaylaştırılması anlaşması” akdedilmesine yönelik söz konusu çalışmalara devam edilerek üye ülkelerce ve IFD Sekretaryası tarafından sunulan metin önerileri bir araya getirilmiş ve öncelikle bir “streamlined text” akabinde ise “consolidated text” haline getirilerek 2020 yılı itibarıyla resmi olarak müzakerelere başlanılması kararlaştırılmıştır. Söz konusu dönemde IFD’ye taraf ülke sayısı da artarak 106’ya ulaşmıştır[1]. Ülkemiz 2019 Eylül ayında IFD girişimine resmi üye olarak katılmıştır.
Diğer taraftan, COVID-19 kaynaklı nedenlerle 2020 yılının ilk yarısında müzakerelere resmi olarak başlanılamamış, gayri resmi sanal toplantılar gerçekleştirilmiş, 2020 yılı Eylül ayı itibarıyla ise metin üzerinde daha spesifik çalışmalar gerçekleştirilmesi imkanı bulunmuştur.
IFD müzakere metninde, yatırımların kolaylaştırılması amacıyla yatırımlara ilişkin mevzuat taslaklarının elektronik ortamda yayımlanması, ilgililerin görüş verebilecekleri makul bir süre verilmesi, mevzuatın ve maddelerin gerekçelerine yer verilmesi ve yayımlanması, mevzuatın yayım ve yürürlük tarihi arasında iş dünyasının adaptasyonunu sağlayacak makul bir süre bırakılması, yatırımlara ilişkin bilgi alma/irtibat noktaları kurulması; alınan önlemlerin tarafsız, makul olması, idari prosedürlerin ve belge gereksinimlerinin azaltılması, başvuruların elektronik ortama taşınması, ücretlerin makul olarak belirlenmesi, yetkilendirme prosedürlerinde açık ve anlaşılır kriterlerin belirlenmesi, yatırım amacıyla gerçek kişilerin dolaşımını etkileyen vize, çalışma izni ve oturma izni gibi süreçlerin basitleştirilmesi ve yatırımları etkileyen tüm idari prosedürlerin kolaylaştırılması; yatırım destek birimleri ve sorunların çözümü için ombudsmanlık gibi mekanizmaların kurulması; işlemlerin tek bir noktadan yürütüleceği “Tek Temas Noktası” kurulması, yatırımcıların tedarikçilere kolay ulaşımını sağlayacak “ulusal tedarikçi veri tabanı oluşturulması”, “idarenin sessizliği zımni kabuldür” ilkesinin teşviki, özel yatırımlara yönelik farklı uygulamalar yapılması gibi oldukça geniş bir yelpazede hükümler yer almaktadır.
Anlaşma metnine birçok ülke tarafından metin önerileri sunulmuş olup ülkemizce de “amaç, kapsam, tanımlar” ve “yatırım amacıyla iş insanlarının dolaşımının kolaylaştırılması (vize, çalışma izni ve oturma izni süreçlerinin kolaylaştırılması)” konularında öneriler sunulmuştur. (Önerilerimizin ilk hali aşağıdaki linkte yer almaktadır.) İş insanlarının dolaşımına ilişkin bir diğer öneri sahibi olan Çin Halk Cumhuriyeti ile önerilerimizin birleştirilmesi çalışması tamamlanmıştır. Ayrıca söz konusu hususta son olarak Fas Krallığı tarafından da bir öneri sunulmuş olup Fas ile ortak çalışmalar devam etmektedir.
Söz konusu alanlara ilişkin olarak müzakereler, daha önce benzer konuların görüşüldüğü “Hizmet Ticaretinde Ulusal Düzenlemeler (Domestic Regulation-DR)” müzakerelerinde olduğu gibi bu kez de IFD müzakereleri çerçevesinde Bakanlığımız koordinasyonunda başta Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi Başkanlığı ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı olmak üzere pek çok ilgili kurumumuz ile işbirliği içerisinde değerlendirilerek ülke pozisyonumuzun oluşturulması çalışmalarına devam edilmektedir.
IFD müzakereleri çerçevesinde, DTÖ 12. Bakanlar Konferansı’na kadar somut çıktı elde edilebilmesi mümkünse anlaşmanın imzalanması beklenmektedir.

 
Ülkemiz Önerileri

Amaç, Kapsam ve Tanımlar
İş İnsanlarının Geçici Giriş ve Kalışlarının Kolaylaştırılması