Batarya Atık Yönetimi/Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu (GÜS)
Üye ülkeler tarafından üreticilerin kaydı, üreticilerin ve üretici sorumluluğu organizasyonlarının (Producer Responsibility Organization-PRO) yetkilendirilmesi, genişletilmiş üretici sorumluluğunun (GÜS) uygulanması, bataryaların ve atık bataryaların toplanmasına ilişkin veri toplama gibi görevleri yerine getirmek üzere yetkili otorite (authorised representative) atanacaktır.
AB pazarına batarya sunan üreticilerin GÜS sorumluluğunu yetine getirip getirmediğinin izlenmesi adına bir üretici kayıt sistemi oluşturulacaktır.
Üretici sorumluluğu, AB pazarına mevzuat kapsamı ürünü ilk defa AB pazarına arz eden üreticiler, ithalatçılar veya distribütörlere ait olacaktır. GÜS sorumluluğuna sahip ekonomik operatörler bu sorumluluğu Üretici Sorumluluğu Organizasyonlarına-PRO devredebilecektir.
GÜS Ücretleri: Üretici sorumluluğu kapsamında ödenecek ücretlerin:
- Ürünün kaynağında ayrı toplanması, taşınması ve işlenmesi (yeniden kullanıma hazırlama, geri dönüşümden elde edilen ikincil hammaddelerden kaynaklı gelirler dikkate alınarak)
- Toplanan belediye atığının içeriğine ilişkin çalışma yapma,
- Batarya atığının önlenmesi ve atık yönetimi,
- Yetkili otoritelerin raporlama ve veri toplama masraflarını içermesi gerekmektedir.
Bataryaların yeniden kullanımı veya geri dönüşümü durumunda, geri dönüştürülmüş içerik ile üretim yapan batarya üreticisi ile birincil batarya üreticisinin ücret paylaşımı yapması mümkün olacaktır.
Ücretler bataryanın şarj edilebilirliği, geri dönüştürülmüş içerik kullanımı, yeniden kullanılabilirliği, karbon ayak izi gibi kriterler dikkate alınarak eko-modülasyon esasında belirlenecektir. Bu kapsamda, daha sürdürülebilir ve döngüsel olan üründen azalan oranda ücret tahsil edilecek, Komisyon tarafından bir uygulama mevzuatı çıkarılacaktır.
Toplanan batarya miktarı, geri dönüşüm oranı gibi bilgiler üretici sorumluluğu organizasyonları internet sitelerinde yayımlanacaktır.
Üretici sorumluluğunun karşılanması: Üretici sorumluluğuna sahip ekonomik operatörün veya bu sorumluluğu devralmış olan üretici sorumluluğu organizasyonunun yükümlülüğünü yerine getirip getirmediğinin yetkili otorite tarafından doğrulanması gerekmektedir. Bu yükümlülüğün yerine getirilmesi için bataryaların ayrı toplanması, nakliye edilmesi, yeniden kullanıma hazırlanması, geri dönüştürülmesi için gerekli tedbirlerin alınması ve tüm paydaşlara atık batarya yönetim kapsamında gerekli bilgilendirmenin sağlanması gerekmektedir.
Söz konusu doğrulama için, bataryaların ayrı toplanması, yeniden kullanıma hazırlanması, geri dönüştürülmesine ilişkin mevzuatın 59 ve 60. Maddesinde belirtilen hedeflerin karşılandığına yönelik gerekli verilerin sağlanması gerekecektir.
Asgari toplama hedefi: Taşınabilir bataryalar için asgari toplama hedefi 31 Aralık 2023 için %45, 31 Aralık 2027 yılı için %63, 31 Aralık 2030 yılı için %73 olarak belirlenmiştir. Elektrikli skooter, bisiklet gibi hafif taşıma araçlarındaki atık bataryaların toplanma hedefi ise 31 Aralık 2028 yılı için % 51, 31 Aralık 2031 yılı için % 61 olarak belirlenmiştir. Komisyon tarafından, 31 Aralık 2027 tarihine kadar yapılacak bir değerlendirme ile taşınabilir bataryalara depozito sistemi getirilmesi hususunun değerlendirilmesi öngörülmektedir.
SLI, endüstriyel ve elektrikli araç bataryaların da ayrı toplanmasına ilişkin hükümler getirilmiş, ancak hedef belirlenmemiştir.
Raporlama: Üretici sorumluluğunu üstlenen ekonomik operatör tarafından, piyasaya sunulan batarya miktarı, türü, toplanma oranı, toplandıktan sonra yeniden kullanım, geri dönüşüme yönlendirilme oranı gibi bilgilerin yetkili otoriteye yıllık olarak raporlanması gerekmektedir. Her üye ülke benzer bir raporu yıllık olarak Komisyona sunacaktır.
Atık ve kullanılmış batarya sevkiyatı: Kullanılmış batarya ile atık batarya ayrımının yapılmasına ilişkin olarak mevzuatın XIV nolu Ekinde kriterler belirlenmiştir. Atık bataryaların varış ülkesinde çevreye ve insan sağlığına uygun koşullarda işlendiğine ilişkin yetkili otoriteden alınmış belgelere dayanan kanıt sunulması halinde AB’den ihracatına izin verilecek olup, Komisyon bu koşullara ilişkin temel kriterleri belirlemek üzere bir uygulama mevzuatı çıkarmaya yetkilendirilmiştir.