6750 Sayılı Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu; teslimsiz olarak taşınır rehni kurulmasının yaygınlaştırılmasına, rehne konu olabilecek taşınır varlıkların kapsamının genişletilmesine, rehinli taşınır varlıkların alenileştirilmesine ve sorgulanabilmesine, borçlunun temerrüdü halinde rehinli taşınır varlığın mülkiyetinin devralınması gibi alternatif imkânlarla rehinli alacaklıların alacaklarına alternatif yollarla ulaşmasına imkân sağlayarak finansmana erişimi kolaylaştırmayı amaçlamaktadır.

Kanun; kimlerin rehin kurabileceğine, hangi taşınırlar üzerinde rehin kurulabileceğine, bu rehinlerin Rehinli Taşınır Siciline tescil ile üçüncü kişilere karşı hüküm ifade edeceğine, aynı taşınır üzerinde birden fazla rehin olması halinde rehinler arasında önceliğin nasıl belirleneceğine, rehin sözleşmesinin tarafları ile üçüncü kişilerin hak ve yükümlülüklerine ilişkin düzenlemeler içermektedir.

6750 Sayılı Kanun; sermaye piyasası araçları ile türev araçlara ilişkin finansal sözleşmeleri konu edinen rehin sözleşmeleri ile mevduat rehinleri, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununa göre kurulmuş teslimli taşınır rehinleri, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre kurulmuş araç rehinleri, 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu göre kurulan hava aracı ipotekleri, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre kurulan gemi ipotekleri, 3213 sayılı Maden Kanunu göre kurulan maden hakları ve cevher rehinlerine uygulanmaz. Bunun yanı sıra, tapu kütüğüne herhangi bir nedenle tescil edilen taşınırlar da bu Kanun kapsamında değildir.

Bir rehnin kurulabilmesi için öncelikle rehinle güvence altına alınabilecek mevcut veya müstakbel bir borcun varlığı gerekmektedir. Taraf iradeleri, mevcut veya müstakbel bir borcun ödenmesini veya ifa edilmesini güvence altına almak amacıyla taşınır varlık üzerinde teslime gerek olmaksızın sınırlı ayni hak tesis etme yönünde oluşmalıdır. Rehin sözleşmesi, yazılı olarak veya TARES Portali (tares.org.tr) üzerinden elektronik ortamda düzenlenebilir. Hazırlanan rehin sözleşmesi, noter huzurunda veya güvenli elektronik imza ile imzalanarak Taşınır Rehin Siciline (TARES) tescil edilmekle Kanun çerçevesinde geçerli bir rehin hakkı kurulmuş olur.

TARES Portali üzerinden hazırlanan rehin sözleşmesi, güvenli elektronik imza ile imzalanarak tarafların belirleyeceği noterliğe elektronik ortamda gönderilebilir. Sözleşmenin elektronik ortamda imzalanabilmesi için tarafların her birinin güvenli elektronik imza sahibi olması gerekir. Noter tarafından yapılan inceleme sonrası yapılacak tescil ile rehin hakkı kurulmaktadır. Tarafların güvenli elektronik imza sahibi olmaması halinde TARES üzerinden hazırlanan rehin sözleşmesi, tarafların belirleyeceği noter huzurunda imzalanmak üzere elektronik ortamda gönderilebilir. Bu halde noter huzurunda taraf imzaları sonrası yapılacak tescil ile rehin hakkı kurulmaktadır.

Rehin Sözleşmesinde;

•    Rehin alacaklısının;

1. Tacir olması halinde ticaret unvanı, MERSİS numarası, adresi ile varsa temsil ve ilzama yetkili temsilcinin adı, soyadı, kimlik numarası ve imzası,
2. Kredi ve kefalet sağlayan kamu veya özel kurum ve kuruluşlar olması halinde kurum adı, adresi ve yetkili kişinin adı, soyadı, kimlik numarası ve imzası,
3. Esnaf olması halinde, kimlik numarası, adı, soyadı, imzası ve adresi ile varsa temsil ve ilzama yetkili temsilcinin adı, soyadı, kimlik numarası ve imzası.

•  Rehin veren borçlu ise borçlunun;

1. Tacir olması halinde ticaret unvanı, MERSİS numarası, adresi ile varsa temsil ve ilzama yetkili temsilcinin kimlik numarası, adı, soyadı ve imzası,
2. Esnaf olması halinde, kimlik numarası, adı, soyadı, imzası ve adresi ile varsa temsil ve ilzama yetkili temsilcinin kimlik numarası, adı, soyadı ve imzası,
3. Çiftçi olması halinde kimlik numarası, ÇKS numarası, adı, soyadı, imzası, adresi ile varsa temsil ve ilzama yetkili temsilcinin kimlik numarası, adı, soyadı ve imzası,
4. Serbest meslek erbabı olması halinde kimlik numarası, adı, soyadı, imzası ve adresi ile varsa temsil ve ilzama yetkili temsilcinin kimlik numarası, adı, soyadı ve imzası,
5. Sebze ve Meyve Üretici Örgütleri Hakkında Yönetmelik kapsamında yer alan üretici örgütü belgesine sahip üretici örgütü olması halinde üretici örgütü belge numarası, adresi ile varsa temsil ve ilzama yetkili temsilcinin kimlik numarası, adı, soyadı ve imzası,

olması gerekmektedir.

Üçüncü kişinin borçlu lehine taşınır varlığını rehin göstermesi halinde üçüncü kişinin kimlik numarası, adı, soyadı, imzası ve adresi ile varsa temsil ve ilzama yetkili temsilcinin kimlik numarası, adı, soyadı ve imzası da rehin sözleşmesinde yer alması gerekmektedir.

Rehnin dayandığı sözleşme konusu, güvence altına alınan alacağın miktarının belirli olması halinde borç ve güvence miktarı, güvence altına alınan alacağın belirli olmaması halinde rehnin ne miktar için güvence teşkil ettiği, rehin tutarının para cinsi, rehne konu varlık ile bu varlığın ayırt edici özellikleri (Niteliği gereği ayırt edici özelliği bulunmayan taşınır varlıklar için bu şart aranmaz. Bununla birlikte, taşınır varlığın genel olarak belirlenmesine yarayan niteliklerine rehin sözleşmesinde yer verilir.), rehin hakkının Sicile tescilinden doğan masrafların hangi tarafa ait olduğu hususları ayrıca sözleşmede belirtilmelidir.

Rehin sözleşmesinde, rehne konu taşınır varlığın alt veya art rehne konu edilmeyeceği hususu ile rehin verenin rehne konu taşınır varlık üzerindeki tasarruf yetkisinin kısıtlandığına dair kayıtlar sözleşmede yer alsa dahi geçersiz olmaktadır. Bunun dışında açıkça hukuka, 6750 sayılı Kanuna ve buna ilişkin diğer yönetmeliklere aykırı olmamak üzere taraflarca her türlü husus rehin sözleşmesine eklenebilir.

6750 sayılı Kanuna göre teslimsiz taşınır rehni kurulabilmesi için taraflara ilişkin belli şartlar bulunmaktadır. Nitekim rehin alacaklısı kredi kuruluşu, tacir, esnaf olmak zorundadır. Rehin veren kişiler ise ancak tacir, esnaf, çiftçi, üretici örgütü, serbest meslek erbabı olabilir. Ayrıca tarafların her ikisinin tacir veya esnaf olması halinde de teslimsiz taşınır rehni kurulabilecektir. Belirtilen kişiler dışında, 6750 sayılı Kanuna göre teslimsiz taşınır rehni kurulamamaktadır. Herhangi bir kimse, Kanunda rehin veren olarak sayılan kişiler lehine taşınırını rehin olarak gösterebilir.

6750 sayılı Kanuna göre alacaklar, çok yıllık ürün veren ağaçlar, fikri ve sınai mülkiyete konu haklar, hammadde, her türlü kazanç ve iratlar, başka bir sicile kaydı öngörülmeyen ve idari izin belgesi niteliğinde olmayan her türlü lisans ve ruhsatlar, kira gelirleri, kiracılık hakkı, makine ve teçhizat, araç, ekipman, alet, iş makinaları, elektronik haberleşme cihazları dâhil her türlü elektronik cihaz gibi menkul işletme tesisatı, sarf malzemesi, stoklar, tarımsal ürün, ticari değeri olan her tür hayvan, ticaret unvanı ve/veya işletme adı, ticari işletme veya esnaf işletmesi, ticari plaka ve ticari hat, ticari proje, vagon, bunların getirileri ve müstakbel olanları ile bunlardan üçüncü kişiler zilyetliğindeki taşınır varlık, hak ve paylı mülkiyet hakları ile benzeri her türlü taşınır varlık ve hak rehin gösterilerek finansmana erişim sağlanabilecektir.

6750 sayılı Kanun, tarafların borç ikrarını içerse dahi rehin sözleşmesinin düzenlenmesinden, TARES’e tescil edilmesinden ve TARES’te tesis edilen işlemlerden herhangi bir vergi, resim, harç ve değerli kâğıt bedeli tahsil edilmemesi öngörerek maliyetlerde azaltma yoluna gitmiştir.

Rehinle güvence altına alınan borçların süresinde ifa edilmemesi hâlinde rehin alacaklısı, niteliğine uygun düştüğü takdirde, 6750 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinde yer alan; rehinli taşınırın mülkiyetinin devrini talep etme, alacağını 5411 sayılı Kanun uyarınca faaliyet gösteren varlık yönetim şirketlerine devretme, mülkiyeti veya zilyetliği devredilemeyenlerin kiralama ve lisans hakkını kullanma veya alacağını genel hükümler çerçevesinde borçludan talep etme hakkına sahip bulunmaktadır.

TARES üzerinden rehin sözleşmesi veya rehin sicili sorgusu yapmak için sisteme üye olma zorunluluğu bulunmamaktadır.

Taşınır Rehni Sicil Sistemine (TARES) buradan ulaşabilirsiniz.