Avrupa Komisyonu tarafından 29 Ocak 2025 tarihinde, ekonomik verimliliği canlandırmak ve AB’nin rekabet gücünü güvence altına almak amacıyla “Rekabetçilik Pusulası” (Competitiveness Compass) yayımlanmıştır. Rekabetçilik Pusulası, Mario Draghi'nin Avrupa'nın gelecekteki rekabetçiliği üzerine hazırladığı rapordaki tavsiyelere dayanmaktadır.

Pusula, AB’nin iklim nötrlüğünü sağlamayı hedeflerken, aynı zamanda geleceğin teknolojilerinin ve temiz ürünlerinin icat edildiği, üretildiği ve pazara sunulduğu bir merkez haline gelmesi için bir yol haritası çizmektedir. Bu kapsamda, Pusula, üç temel eylem alanını belirlemektedir:

(1) İnovasyon açığını kapatmak:

Pusulada, AB’nin, yenilikçi start-upları, etkili sanayi liderliğini ve teknolojilerin büyük ölçekli şirketlere ve KOBİ’lere yayılmasını teşvik eden bir ortam yaratarak, inovasyon açığını kapatması gerektiği belirtilmektedir. Bu doğrultuda, önümüzdeki dönemde inovasyon alanındaki öncelikler;
 

• Yeni şirketlerin ortaya çıkmasını ve büyümesini engelleyen zorlukları ele almak için “AB Start-up ve Scale-up” Stratejisi geliştirilmesi; risk sermayesine erişim eksikliği, parçalanmış Tek Pazar, yetenekli iş gücünün sınırlı hareketliliği ve yetersiz inovasyon desteği gibi engellerin kaldırılması kapsamında, Avrupa İnovasyon Yasası  ile yenilikçi şirketlerin Avrupa’nın araştırma ve teknoloji altyapısına erişiminin artırılması, Araştırma ve İnovasyon (R&I) faaliyetlerinden elde edilen fikri mülkiyet varlıklarını teşvik ederek patentleme oranının artırılması ve inovasyonun geliştirilip test edilmesine olanak tanıyan düzenleyici kum havuzları (regulatory sandboxes) oluşturulması,
• Şirket hukuku, iflas, iş ve vergi hukuku gibi alanları kapsayan 28. Hukuki Rejim önerisiyle, girişimlerin Tek Pazar’da yatırım yaparken tek bir düzenleyici çerçeveden faydalanması,
• Ar-Ge harcamalarının artırılması ve inovasyon ortamını iyileştirmek amacıyla, Komisyonun Avrupa Araştırma Alanı Yasası sunması böylece Ar-Ge yatırımlarının güçlendirilerek ve GSYİH’nin %3’üne yükseltilmesi,
• İleri malzemeler, kuantum, biyoteknoloji, robotik ve uzay teknolojileri için eylem planları sunulması,
• Yapay zekanın geliştirilmesini ve endüstriyel olarak benimsenmesini teşvik etmek için “AI Gigafactories” ve “Apply AI” girişimlerinin önerilmesi (Yapay zekanın (AI) Avrupa'nın geleneksel olarak güçlü olduğu stratejik sektörlere entegre edilmesinin, bu sektörlerin rekabet gücünü koruması açısından kritik öneme sahip olduğu; ancak şu anda AB’de yapay zeka kullanım oranının %13 olduğu belirtilmektedir.)

olarak sıralanmıştır.

(2) Dekarbonizasyon ve rekabetçilik:

Rekabetçilik Pusulasının bir diğer eylem alanı olan dekarbonizasyon ve rekabetçilik başlığında, yüksek ve dalgalı enerji fiyatlarını temel bir zorluk olarak tanımlanmakta ve temiz, erişilebilir enerjiye ulaşımı kolaylaştırmak için müdahale alanları belirlenmektedir. Bu kapsamda Komisyonun önümüzdeki dönemde dekarbonizasyon ve rekabetçilik alanındaki öncelikleri aşağıda listelenmektedir:
 

• AB İklim Kanunu değişikliği [2025] öngörülmekte, 2040 yılı için %90 emisyon azaltımı hedefinin belirlenmesini amaçlanmaktadır.
• Temiz Sanayi Anlaşması (Clean Industrial Deal) [2025 I. Çeyrek] rekabetçiliğe dayalı bir dekarbonizasyon yaklaşımı sunarak AB’yi imalat sanayisi için cazip bir konum olarak güvence altına almayı, enerji yoğun sektörler dahil olmak üzere temiz teknolojileri ve döngüsel iş modellerini teşvik etmeyi amaçlamaktadır.
• Uygun Fiyatlı Enerji Eylem Planı (Affordable Energy Action Plan) [2025 I. Çeyrek] aracılığıyla yüksek ve istikrarsız enerji fiyatlarının düşürülmesine yardımcı olunması ve Endüstriyel Dekarbonizasyon Hızlandırma Yasası (Industrial Decarbonisation Accelerator Act) [2025 IV. Çeyrek] ile geçiş sürecinde olan sektörler için hızlandırılmış izin süreçlerinin genişletilmesi hedeflenmektedir.
• Avrupa imalat sisteminin omurgasını oluşturan ancak geçişin bu aşamasında en savunmasız olan çelik, metal ve kimya gibi enerji yoğun sektörlerin dönüşümünü desteklemek için özel hazırlanmış eylem planları sunulması hedeflenmektedir. Bu kapsamda sunulacak olan Çelik ve Metaller Eylem Planında [2025 Bahar] yatırım ihtiyaçlarının ele alınması; birincil ve ikincil hammaddeye erişimin iyileştirilmesi, ticaret savunma araçlarının kullanımının değerlendirilmesi, küresel piyasalardaki adil olmayan kapasite fazlası nedeniyle mevcut koruma önlemlerinin yerine uzun vadeli bir çözüm tanımlanması gibi önlemler içermesi öngörülmektedir. Diğer taraftan, Kimya Endüstrisi Paketinin [2025 IV. Çeyrek] sanayinin rekabetçiliğinin sağlanması ve kritik kimyasalların tedarikinin güvence altına alınması açısından önemli olacağı belirtilmektedir.
• Karbon kaçağını önlemek amacıyla daha güçlü önlemler alınması gerektiği belirtilmekte, bu kapsamda Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizmasının etkinliğini arttırmak amacıyla daha fazla sektörü ve nihai ürünü içerecek şekilde genişletilmesi ve ilgili malların ihracatına yönelik olası etkileri ele alacak tedbirler geliştirilmesi değerlendirilerek gözden geçirilme süreci söz konusu olacaktır [2025].
• Avrupa’nın yeniden üretim pazarının döngüsel potansiyelinin, mevcut 31 milyar Avro değerinden 2030 yılına kadar 100 milyar Avroya çıkması ve 500.000 yeni iş yaratmasının öngörüldüğü belirtilmektedir. AB’nin, atık, ikincil ve yeniden kullanılabilir malzemeler için bir Tek Pazar oluşturmayı, verimliliği artırmayı ve geri dönüşüm faaliyetlerini genişletmeyi hedeflemesi gerektiği belirtilmektedir. Bu doğrultuda önerilecek olan Döngüsel Ekonomi Yasası (Circular Economy Act) [2026 IV. Çeyrek] ile geri dönüşüm kapasitesine yatırım yapılması ve birincil hammaddeleri etkin şekilde ikame etmenin teşvik edilmesi amaçlanmaktadır.
• Otomotiv sektörüne yönelik olarak Otomotiv Endüstrisinin Geleceğine İlişkin Stratejik Diyalog [30 Ocak 2025] başlatılmıştır. Diyalog kapsamında, geleceğin teknolojilerinde inovasyon ve liderlik, temiz dönüşüm ve dekarbonizasyon, küresel ölçekte rekabetçi girdilere erişim ve tedarik güvenliği, işgücü ve beceri gelişimi, küresel adil ticaret ve rekabet, düzenleyici süreçlerin sadeleştirilmesi ve uygulanması, şarj altyapısına yatırım yaparak ve elektrikli araçların benimsenmesini teşvik ederek talebin artırılması konularının ele alınması ve Eylem Planı hazırlanması öngörülmektedir.
• Komisyon, şarj altyapısının hızla genişletilmesi ve yenilenebilir ile düşük karbonlu ulaşım yakıtlarının üretimi ve dağıtımı için gerekli yatırımları riskten arındırmaya yönelik ek önlemler içeren bir Sürdürülebilir Ulaşım Yatırım Planı [2025 III. Çeyrek] sunacaktır. Ayrıca, Avrupa Liman Stratejisi ve Endüstriyel Denizcilik Stratejisi [2025] ile Avrupa limanlarının ve denizcilik endüstrisinin gelecekteki AB ekonomisindeki rolünün çalışılması planlanmaktadır. Bunun yanı sıra, AB sınır ötesi demiryolu bağlantılarının güçlendirilmesi için Yüksek Hızlı Demiryolu Planı [2025] geliştirilmesi amaçlanmaktadır.
• AB Tarım ve Gıda Üretimi Vizyonu [2025 I. Çeyrek] ile gıda güvenliğinin garanti altına alınarak uzun vadeli rekabet gücünün ve sürdürülebilirliğin sağlanması amaçlanmaktadır. Diğer taraftan, Avrupa Okyanuslar Paktı (European Oceans Pact) [2025 II. Çeyrek] ile yeni mavi teknolojiler aracılığıyla inovasyonun teşvik edilmesi, temiz enerji üretiminin desteklemesini ve gıda güvenliğini artırılması amaçlanmaktadır.
• Özellikle enerji yoğun sektörlerdeki şirketlerin temiz teknolojilere geçiş sürecine yardımcı olmak amacıyla esnek ve destekleyici bir devlet yardımı çerçevesi (New State Aid Framework) [2025 II. Çeyrek] gerektiği belirtilmektedir.
• Pusulada, AB’nin enerji iletim ve dağıtım altyapısını modernleştirmek ve genişletmek için daha fazla yatırım yapması, elektrik, hidrojen ve karbondioksit taşıma ağlarının yanı sıra depolama sistemlerine yapılan yatırımları hızlandırması gerektiği belirtilmektedir. Komisyon tarafından Elektrifikasyon Eylem Planı (Electrification Action Plan) ve Avrupa Şebeke Paketi (European Grids Package) [2026 I. Çeyrek] yayımlanması öngörülmektedir.

 
(3) Aşırı bağımlılıkları azaltmak ve güvenliği artırmak:

AB, küresel ekonomilerle etkili ticaret ortaklıkları kurmaya devam ederek bağımlılıklarını azaltmayı, dayanıklılığını ve güvenliğini artırmayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda bu başlık altında Komisyon öncelikleri aşağıda listelenmektedir:
 

• Tedarik zincirlerini çeşitlendirmeye ve güçlendirmeye devam etmek için Compass (Pusula), dünya genelinde hammadde, temiz enerji, sürdürülebilir ulaşım yakıtları ve temiz teknolojilerin tedarikini güvence altına almak amacıyla yeni bir dizi Temiz Ticaret ve Yatırım Ortaklığı’na (Clean Trade and Investment Partnerships) atıfta bulunmaktadır.
• Yeni Akdeniz Paktı (Pact for the Mediterranean) kapsamında, yenilenebilir enerji alanında büyük ölçekli kamu ve özel yatırımları teşvik edecek Trans-Akdeniz Enerji ve Temiz Teknoloji İş Birliği Girişimi (Trans-Mediterranean Energy and Clean Tech Cooperation Initiative) [2025 IV. Çeyrek] hayata geçirilecektir.
• Komisyon, kritik hammaddelerin ortak satın alınmasına yönelik bir platform [2025 II.-III. Çeyrek] oluşturarak AB endüstrisinin ihtiyaçlarını belirlemeyi, ortak satın alma süreçlerini koordine etmeyi amaçlamaktadır. Benzer şekilde, Kritik İlaçlar Yasası (Critical Medicines Act) [2025 I. Çeyrek] ile kritik ilaçlar ve bileşenlerinin tedarikini güçlendirmeyi ve bağımlılığı azaltmayı amaçlamaktadır.
• AB iç pazarında ise, kamu alımı kurallarını gözden [2026], kritik sektörler ve teknolojiler için kamu ihalelerinde Avrupa tercihinin (European preference) uygulanmasının değerlendirilmesi hedeflenmektedir.
• Üye Devletler arasındaki savunma iş birliğini artırmak amacıyla Komisyon gerekli eylemleri ortaya koyan Avrupa Savunmasının Geleceği Üzerine Belge (White Paper on the Future of European Defence) [2025 I. Çeyrek] yayımlayacaktır.
• Sınırlı sanayi ve üretim kapasitesinin söz konusu olduğu durumlarda, krizle ilgili malların tedarikinin veya stoklanmasının AB düzeyinde ortak bir şekilde koordine edilebileceği belirtilmekte bu kapsamda potansiyel tehditlere karşı ortak bir yaklaşımı ortaya koyan bir Birliğin Hazırlık Stratejisi (Preparedness Union Strategy) [2025 I. Çeyrek] sunulması planlanmaktadır.
• Komisyon, İç Güvenlik Stratejisi (Internal Security Strategy [2025 I. Çeyrek] ile, tüm güvenlik tehditleriyle mücadele etmeyi ve güvenliğin, AB mevzuatına ve politikalarına tasarım aşamasından itibaren entegre edilmesini sağlamayı hedeflemektedir.
• Avrupa İklim Uyum Planı (European Climate Adaptation Plan) [2026] ve Avrupa Su Dayanıklılığı Stratejisi (European Water Resilience Strategy) [2025 II. Çeyrek] sunulması planlanmaktadır.

 

---

Pusulanın üç temel ayağın yanı sıra, rekabetçiliği tüm sektörlerde güçlendirmek için beş yatay unsur öngörülmektedir:


1. Basitleştirme

• Düzenleyici ve idari yüklerin büyük ölçüde azaltılması,
• AB fonlarına erişimin ve prosedürlerin daha basit, hızlı ve kolay hale getirilmesi,
• AB mevzuatının basitleştirilmesini sağlayacak yasama paketleri (omnibus) hazırlanması,
• Yeni bir KOBİ tanımı ile Tek Pazardaki uyum yükümlülüklerinin basitleştirilmesi,
• Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Direktifi, Özen Yükümlülüğü Direktifi ve taksonomi mevzuatları kapsamında raporlama yükümlülüklerinin yeknesaklaştırılması ve mevzuatın basitleştirilmesi,
• Şirketlerin idari yükünün en az %25, KOBİ’ler için ise en az %35 oranında azaltılması,
• AB'de iş yapmayı basit ve dijital hale getirmek amacıyla Avrupa İş Cüzdanı (European Business Wallet) [2025] ile şirketlerin tüm kamu yönetimleriyle sorunsuz bir şekilde etkileşim kurabilecekleri bir ortam sağlanması amaçlanmaktadır.

2. Tek Pazar Engellerinin Azaltılması

• Tüm sektörlerde işleyişini iyileştirmek amacıyla Yatay Tek Pazar Stratejisi (Horizontal Single Market Strategy) [2025 II. Çeyrek] hayata geçirilmesi ve
• Standart belirleme süreçlerinin, özellikle KOBİ’ler ve girişimler için hızlandırılması ve daha erişilebilir hale getirilmesi amaçlanmaktadır (Standardizasyon Tüzüğünün revizyonu) [2026].

3. Rekabetçiliğin Finansmanı

• Yeni tasarruf ve yatırım ürünleri oluşturmak, risk sermayesini teşvik etmek ve yatırımların AB genelinde kesintisiz akmasını sağlamak için Avrupa Tasarruf ve Yatırım Birliği (European Savings and Investments Union) [2025 I. Çeyrek] teklifinin sunulması ile
• AB bütçesinin, AB öncelikleri doğrultusunda fonlara erişimi kolaylaştıracak şekilde yeniden yapılandırılması amaçlanmaktadır.

4. Becerilerin ve Kaliteli İşlerin Teşvik Edilmesi

• Beceriler ile iş gücü piyasasının ihtiyaçlarını daha iyi eşleştirmek amacıyla Beceriler Birliği (Union of Skills) [2025 I. Çeyrek] oluşturulmasına yönelik bir girişim sunulması,
• İş gücü piyasasına katılımı etkileyen unsurları ele almak için, Kaliteli İşler Yol Haritası (Quality Jobs Roadmap) [2025 IV. Çeyrek] sunulması,
• Becerilerin taşınabilirliğini artırmaya yönelik bir Beceriler Taşınabilirlik Girişimi (Skills Portability Initiative) [2026] ile bireylerin edindikleri becerilerin farklı ülkelerde tanınmasının kolaylaştırılması hedeflenmektedir.

 
5. AB ve Ulusal Düzeyde Politikaların Koordinasyonu

• AB ve ulusal düzeyde paylaşılan AB politika hedeflerinin uygulanmasını sağlamak için Rekabetçilik Koordinasyon Aracı (Competitiveness Coordination Tool) [2025] oluşturularak Avrupa’nın öncelikli sınır ötesi projelerinin belirlenmesi,
• Bir sonraki Çok Yıllı Mali Çerçeve (Multiannual Financial Framework) kapsamında, mevcut AB finansman araçlarının yerine yeni bir Avrupa Rekabetçilik Fonu (European Competitiveness Fund) [2025] oluşturulması ve böylece Rekabetçilik Koordinasyon Aracı kapsamındaki faaliyetlerin uygulanmasının mali olarak desteklenmesi amaçlanmaktadır.