Hizmet Ticaretine İlişkin Sınıflandırmalar
12 Ağustos 2022
Hizmet Ticaretine İlişkin Sınıflandırmalar
Hizmet ticaretinin uluslararası sınıflandırmasına temel teşkil eden ve 12 ana başlıkta sınıflandırılan hizmetlerin detayları Tablo 1’de gösterilmiştir.
Tablo 1: DTÖ – GATS Hizmet Sınıflandırması
| 1 | Mesleki Hizmetler |
| 2 | Haberleşme Hizmetleri |
| 3 | Müteahhitlik ve İlgili Müteahhitlik Hizmetleri |
| 4 | Dağıtım Hizmetleri |
| 5 | Eğitim Hizmetleri |
| 6 | Çevre Hizmetleri |
| 7 | Finansal Hizmetler |
| 8 | Sağlık ve Sosyal Hizmetler |
| 9 | Turizm ve Seyahat ile İlgili Hizmetler |
| 10 | Eğlence, Kültürel ve Spor Hizmetleri |
| 11 | Ulaştırma Hizmetleri |
| 12 | Başka Yere Dâhil Edilmemiş Diğer Hizmetler |
Öte yandan, 2010 yılında uluslararası hizmet ticaretine ilişkin bilgi toplamayı amaçlayan, üye ülkelerin raporladıkları ödemeler dengesi hizmet sınıflandırmasına ilişkin veri tabanı olarak, Genişletilmiş Ödemeler Dengesi Hizmet Sınıflandırması-2010 (EBOPS–2010) devreye alınmıştır. Birleşmiş Milletler, OECD ve Eurostat başta olmak üzere 7 uluslararası örgütün bir araya gelerek hazırlanmasına vesile olduğu EBOPS 2010 uluslararası düzeyde anlaşmaya varılmış bir hizmet ticareti sınıflandırması ortaya koymaktadır. Bahse konu sınıflandırma uluslararası ticaret anlaşmaları ve ülkelerin söz konusu alanda ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik hazırlanmış olup daha kapsayıcı ve daha detaylı bir raporlama yapmaya da imkan sunmaktadır. Ülkelerin Merkez Bankaları bu doğrultuda hizmet ticareti raporlamalarını oluşturmakta olup Türkiye’nin hizmet ticaretine ilişkin resmi raporlamaları da bu sınıflandırma çerçevesinde yapılmaktadır.
Tablo 2: EBOPS 2010 Sınıflandırmasında Yer Alan Hizmetlerin Açıklamaları
| GENİŞLETİLMİŞ ÖDEMELER DENGESİ HİZMETLER SINIFLANDIRMASI EBOPS 2010 - EXTENDED BALANCE OF PAYMENTS SERVICES CLASSIFICATION 2010 |
||
| 1 | İşlem Gören Mallar | Ürünün üreticisi ya da sahibi olmayan şirketlerin montaj, yan işlemler, etiketleme, paketleme faaliyetlerini kapsamaktadır. |
| 2 | Tamir ve Bakım Hizmetleri | Ürünlerin bakım ve onarım faaliyetlerini kapsamaktadır. Gemi, uçak ve diğer ulaşım araçlarının tamir ve bakım hizmetleri ile nakliye esnasında yapılan işlemler bu başlıkta değerlendirilmektedir. İnşaat ile ilgili bakım onarım İnşaat Hizmetleri başlığı altında, bilgisayar ile ilgili bakım onarım Telekomünikasyon, Bilgisayar ve Bilgi Hizmetleri başlığı altında yer almaktadır. |
| 3 | Taşımacılık Hizmetleri | Bir ülke ekonomisi tarafından, başka ülke vatandaşlarına verilen tüm yolcu, eşya, yük taşımacılığı ve lojistik hizmetleri bu başlık altında değerlendirilmektedir. EBOPS-2010 sınıflandırmasında belirlenen 9 hizmet sunum biçimi (deniz, hava, uzay, ray, kara, uluslararası su yolu, boru hattı, elektrik nakil hattı ve diğer ulaştırma çeşitleri. Posta hizmetleri de bu başlık altında değerlendirilmektedir.) |
| 4 | Turizm ve Seyahat Hizmetleri | Başka ülke vatandaşlarının 1 yıldan az süre ile diğer ülkeleri ziyaretlerini kapsamaktadır. Eğitim ve sağlık hizmetlerinde bu bir yıllık süre sınırı aranmamaktadır. Bu başlık seyahat türüne göre, iş seyahati ve kişisel seyahat (sağlık, eğitim ve diğer) olmak üzere alt başlıklara ayrılmaktadır. |
| 5 | İnşaat Hizmetleri | Başka ülkelerde yapılan inşaat projelerini kapsamaktadır. |
| 6 | Sigorta ve Emeklilik Hizmetleri | Yurtdışında yerleşiklere yönelik çeşitli sigorta ve emeklilik işlemlerini kapsamaktadır. |
| 7 | Finansal Hizmetler | Bankaların, Sermaye Piyasası kuruluşlarının, faktöring firmalarının, kredi kartı şirketlerinin ve benzeri finansal kuruluşların sağlamış olduğu hizmetleri kapsamaktadır. |
| 8 | Fikri Mülkiyet Haklarının Kullanılması, Çoğaltılması ve/veya Dağıtılmasına İlişkin Ücretler | Franchising (markanın imtiyaz hakkı sahibi, belirli süre, koşul ve sınırları kapsayan anlaşmayla bağımsız yatırımcılara sistemini ve markasını kullandırması) giderleri, ticari marka tescil ve lisansları, Ar-Ge çıktılarının kullanımı için gerekli lisanslar, görsel-işitsel ve benzeri hizmetler ile bilgisayar yazılımlarının çoğaltım ve dağıtımı için gerekli lisansları kapsamaktadır. |
| 9 | Telekomünikasyon, Bilgisayar ve Bilgi Hizmetleri | Telekomünikasyon hizmetleri, yazılım ve bilişim hizmetlerinden oluşan bilgisayar hizmetlerini, Haber Ajansı hizmetleri, veri tabanı hizmetleri, web arama portalleri, vb. hizmetleri içeren hizmetleri kapsamaktadır. |
| 10 | Diğer Ticari Hizmetler (Mesleki, Teknik, Ar-Ge ve Diğer) | Mesleki hizmetler ve yönetim danışmanlığı hizmetlerini (hukuk, muhasebe, denetim, iş ve yönetim danışmanlığı ve halkla ilişkiler hizmetleri, pazarlama ve reklamcılık) ve teknik, ticari ve diğer iş hizmetlerini (mimari, mühendislik, atık, tarım, madencilik, operasyonel vb. müşavirlik) kapsamaktadır. |
| 11 | Kişisel, Kültürel ve Eğlence Hizmetleri | Görsel-işitsel (sinema, film, dizi prodüksiyonu, radyo, TV programları ve müzik kayıtları) ve Kültür-Eğlence (uzaktan eğitim hizmetleri, “teletıp” sağlık hizmetleri, eğlence ve diğer dinlence hizmetleri) hizmetlerini kapsamaktadır. |
| 12 | Resmi Hizmetler | Kamusal hizmetleri ve uluslararası resmi organizasyon hizmetlerini kapsamaktadır. |
Kaynak: Manual on Statistics of International Trade in Services 2010