COVID-19 Meksika Genel Durum (18)

26 Nisan 2020

Meksika Sağlık Bakanlığı verilerine göre 25.04.2020 tarihi itibarıyla Meksika’da COVID-19 salgını sebebiyle 1.305 ölüm, 13.842 tespit edilen vaka ve 8.239 şüpheli vaka bulunmaktadır. COVID-19 hastaları için hastanelerde ayrılan 11.634 yataktan 3.350’sinin (%22’sinin) dolu olduğu açıklanmıştır. Ülke genelinde yaşanan kayıpların %23,5’i Meksika Şehri, %12,4’ü Baja California, %8,4’ü Meksika Eyaleti, %7,5’i Sinaloa, %6,6’sı Tabasco, %5,8’i Quintana Roo, %5’i Puebla ve %4,4’ü Chihuahua eyaletlerindedir.

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD), 15.04.2020 tarihi itibarıyla Meksika’nın OECD üyesi ülkeler arasında koronavirüs testi uygulanan kişi sayısı bakımından her 1000 kişiye düşen 0,2 test ile en son sırada yer aldığını açıklamıştır. OECD, salgının yeniden ortaya çıkmasının önlenmesi için test sayısının artırılması tavsiyesinde bulunmuştur. En fazla test uygulanan İzlanda’da her 1000 kişiye 106 test uygulanmaktadır. 

23 Nisan 2020 tarihinde Meksika Devleti tarafından ÇHC’ye gönderilen beşinci uçak ile Çin’den 90 m3’lük yüz siperliği, gözlük ve cerrahi maske satın alınmıştır. Ayrıca aynı gün 300 Kübalı hemşirenin pandemi ile mücadele çalışmalarına destek vermek ve tavsiyelerde bulunmak için Meksika’ya geldiği bildirilmiştir. Milli Savunma Bakanlığı (SEDENA) 3.300 sağlık çalışanı istihdam etmiş olup, 1.000’den fazla uzman açığı bulunduğu ve kritik aşamadaki her 10 hastadan 8’inin hayatını kaybedeceği belirtilmiştir.  

Devlet Başkanı, 21.04.2020 tarihli açıklamasında geçtiğimiz yıl sondaj kuyularına yatırım yapıldığını ve yeni alanlarda çalışıldığını, son günlerde petrol fiyatlarında yaşanan çöküşün ardından yeni kuyuların kapatacağını ve ham petrolün fiyatı iyileşene kadar temel rafinerilerde üretim yapılacağını belirtmiştir. Ham petrol ihraç edip işlenmiş olarak ithal etmek yerine Meksika’nın üretimde kendi kendine yeterli hale gelmesinin ve ham petrol satmamasının amaçlandığı ve Dos Bocas petrol rafinerisi projesinin sürdürüleceği açıklanmıştır.

Alınan Ekonomik Tedbirler

Meksika Federal Resmi Gazete’de 23/04/2020 tarihinde yayımlanan Kararname ile duyurulan “Ekonomik Toparlanma Planı” kapsamında 31/12/2020 tarihine kadar geçerli olmak üzere tüm merkezi kurumlar ve organlar, kamuya ait şirketler ve tekellerde tasarruf tedbirlerinin artırılacağı duyurulmuştur. Verimlilik, dürüstlük, kemer sıkma ve adalet kriterleri çerçevesinde; benzin zammı, ilave vergi veya borç yaratılmadan; sosyal programlar ve öncelikli projeler için 622,56 milyar Meksika pesosu (yaklaşık 26 milyar ABD doları) tutarında bütçe yaratılması, yoksullara ve küçük aile işletmelerine 3 milyon kredi verilmesi, 2 milyon kişinin istihdam edilmesi ile 25 milyon yoksul ve orta sınıf ailenin korunması hedeflenmektedir. Sağlık Bakanlığı, Ulusal Muhafızlar, Deniz Kuvvetleri ve Milli Savunma Bakanlığı’na istisnalar tanınacaktır. Hükümetin eylemleri ve harcamalarının mezkur Kararname’de sayılan 38 öncelikli program haricinde ertelendiği belirtilmektedir. Anılan düzenleme bina ve araç kiralamada tasarruf, ofislerin yarısının kapalı tutulması, kamuya personel alınmaması, mevcut kamu çalışanlarının maaş ve ikramiyelerinde kesinti yapılması, 10 Müsteşarlığın kapatılması, devlet memurlarının önceliğe göre yeniden yerleştirilmesi gibi birtakım acil önlemleri içermektedir. https://www.dof.gob.mx/nota_detalle.php?codigo=5592205&fecha=23/04/2020

Meksika Merkez Bankası, 21.04.2020 tarihinde COVID-19 kaynaklı negatif etkileri bertaraf edebilmek amacıyla, mali piyasalara 750 milyar Meksika pesosu (yaklaşık 30 milyar ABD doları, GSYİH’nin %3,3’ü) değerinde sermaye enjeksiyonu kararı almıştır. Böylece iflasın eşiğinde olan küçük ve orta ölçekli işletmelerin krediye erişimi sağlanacaktır. Federal Hükümetin açıkladığı mali tedbirler GSYİH'nin %1'inden azını oluşturmakta ve ş çevrelerince yetersiz bulunmaktadır. Devlet Başkanı López Obrador, işverenlerin vergi muafiyeti, indirimi veya ertelemesi taleplerini bugüne kadar reddetmiştir.

Merkez Bankası bankalar arası gösterge faiz oranını 50 baz puan düşürerek %6 olarak duyurmuştur. 22.04.2020 tarihinde Maliye ve Kamu Kredileri Bakanlığı Meksika tarihinin en büyük tahvil yerleştirmelerinden birini yaparak 5, 12 ve 31 yıl vadeli toplam 6 milyar dolar tahvil yerleştirmiştir.

Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı ve Avrupa Birliği Ortak Dış ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi 23.04.2020 tarihinde Avrupa Birliği’nin Latin Amerika ve Karayipler bölgesine teknik ve finansal işbirliği programları çerçevesinde COVID-19 salgınıyla mücadele önlemleri kapsamında 918 milyon avro değerinde yardım yapma kararı aldığını açıklamıştır. Meksika’ya başlangıç olarak sağlık sektörüne destek ve zayıf sektörlerin korunması amacıyla 5 milyon avro yardım yapılacağı belirtilmiştir.

Vergi İdaresi Hizmetleri (SAT), gerçek kişilerin yıllık vergi beyannamelerini sunma süresini 30 Haziran 2020 tarihine kadar uzatmıştır.

Meksika Ekonomi Bakanı, 23.04.2020 tarih ve 35 sayılı Basın Bildirisinde üretim kapasitesinin artırılması ve istihdamın korunması için Federal Hükümetin Meksika Sosyal Güvenlik Kurumu (IMSS)’nun “Tandas para el Bienestar” programına 2018 yılından bu yana kayıtlı olan ve hiçbir çalışanını işten çıkarmayan kayıtlı ve kayıt dışı küçük tüccarlara yönelik 25.000 Meksika pesosu (yaklaşık 1.000 ABD doları) değerinde 3 ay ödemesiz ve 3 yıl vadeli toplam 1 milyon mikro kredi programının ödemelerinin 4 Mayıs’ta başlayacağını açıklamıştır.

Anılan programla IMSS’e kayıtlı 645.102 şirketin personel çıkarmadığı için ödüllendirileceği ve bu sayede 5,5 milyon çalışanın (ve 9,1 milyon ailenin) işini devam ettireceği belirtilmektedir. Kredi faiz oranının 1-5 kişi çalıştıran işletmeler için %6, 5-10 kişi çalıştıran işletmeler için %7, 10-50 kişi çalıştıran işletmeler için %8, 50’den fazla işçi çalıştıran şirketler için %10 olacağı ve aylık ödemelerin 760,5 pesodan başlayacağı açıklanmıştır.

Eyaletler

Meksika Şehri eyaletinde Kademe 3 önlemleri kapsamında 23.04.2020 tarihi itibarıyla “Hoy no Circula” uygulaması ile trafiğe çıkacak araçların dolaşımına gün bazında kısıtlama getirilmiştir. Taksi, kargo taşımacılığı, engelli araçları ve sağlık çalışanlarının araçlarının söz konusu uygulamadan muaf tutulacağı belirtilmiştir. Ayrıca anılan tarihten itibaren metro, metrobüs ve hafif raylı sistem istasyonlarının %20’si kapatılarak, sefer sıklığı artırılacak ve yoğunluk yaşanan istasyonlarda yığılma önlenecektir.

Meksika Şehri yerel yönetimi, işsizlik sigortası programını 100 milyon Meksika pesosu (yaklaşık 4,17 milyon ABD doları) daha artırmış ve programdan daha fazla kişinin yararlanabilmesi amacıyla destek süresini 6 aydan 2 aya indirmiştir. Bu kapsamda 18-67 yaş arasında olan, önceki işyerinde en az 6 ay çalışıp kendi isteği dışında işsiz kalan, Meksika Şehri’nde yaşayan ve aktif olarak iş arayanlara aylık 2.641 peso ödeme yapılacaktır. Program için önceden öngörülen tutar 600 milyon peso ve yararlanıcı sayısı 68.680 kişi idi.

Krizin Ekonomik Etkileri

Dünya Bankası, Latin Amerika’da yurt dışı işçi dövizi gelirlerinin 2020 yılında %19,3 azalarak 77 milyar dolara gerileyeceğini, 2021 yılında ise %5,9 artış beklendiğini açıklamıştır. Meksika’da 2019 yılı itibarıyla yurt dışı işçi dövizleri GSYİH’nin %37’sini (38,5 milyar dolar) oluşturmaktadır. 

Latin Amerika ve Karayipler Ekonomik Komisyonu (CEPAL), 21.04.2020 tarihinde Meksika ekonomisi için 2020 yılı büyüme tahminini %6,5 oranında küçülme olarak revize etmiş ve Latin Amerika genelinde %5,3 küçülme beklendiğini açıklamıştır. Meksika, COVID-19 salgını ile mücadelede finansal desteğe tahsis edilen GSYİH yüzdesi bakımından Latin Amerika'da Bahamalar’dan sonra en az destek veren ülkedir.

BBVA, Meksika ekonomisinin 2020 yılında hükümetin ekonomi politikalarına bağlı olarak %6-12 arasında küçüleceğini tahmin etmektedir. Özel tüketimdeki düşüş, yatırım ortamındaki bozulma, uygulanacak sosyal izolasyonun boyutu ve ABD ekonomisinin toparlanma hızının küçülme oranında etkili olacağı belirtilmektedir.

Citibanamex, Meksika ekonomisi için daha önce %5 olarak açıklanan 2020 yılı küçülme tahminini %6,7 küçülme olarak güncellemiştir. En kötü senaryoda ise %9 küçülme beklenmektedir. Citibanamex’in Meksika için yıl sonu enflasyon oranı tahmini %3,2 ve döviz kuru tahmini ise 1 USD=23 MXN olarak revize edilmiştir.

Dünya Seyahat ve Turizm Konseyi (WTTC)’ne göre Meksika, Tayland’ın ardından gelişmekte olan ülkeler arasında turizm sektörüne bağımlılığı en yüksek ikinci ülkedir. Seyahat, konaklama ve turlar GSYİH'nin %17'sini ve kayıtlı istihdamın %13’ünü oluşturmaktadır. Krizin turizm sektörüne etkisinin 8 milyar dolar seviyesinde olacağı beklenmektedir. Cancun, Meksika Şehri, Monterrey, Guadalajara ve Acapulco başta olmak üzere ülke genelinde 1.200 otel pandemi nedeniyle kapatılmıştır.

Ulusal İstatistik ve Coğrafya Enstitüsü (INEGI) verileri, COVID-19 salgınının Meksika'ya gelmesinden önce Şubat ayında, ekonominin halihazırda kötüleştiğini ve Küresel Ekonomik Faaliyet Göstergesi (IGAE) kapsamında ekonomik faaliyetlerin %1,6'lık daralma ile 2009 mali krizinden bu yana en düşük seviyeye gerilediğini göstermektedir. 2019 yılının son ayları ile 2020 yılının ilk ayları kıyaslandığında ekonominin dinamizmini kaybettiği görülmektedir. İmalat sanayinin yanı sıra ticaret ve hizmetler sektöründe önemli kayıplar meydana gelmiştir. Birincil faaliyetler (tarım, hayvancılık, avcılık, balıkçılık ve ormancılık) Şubat ayında yıllık bazda %8,3 azalırken, ikincil faaliyetler (imalat, inşaat, enerji üretimi ve dağıtımı, madencilik) %3,5 ve üçüncül faaliyetler (ticaret ve hizmetler) %0,3 oranında azalmıştır.

Ulusal İstatistik ve Coğrafya Enstitüsü (INEGI), perakende ticaret şirketlerinde mal ve hizmet tedariki satışlarının Şubat ayında geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre %0,2 oranında azaldığını açıklamıştır. Söz konusu oran, Aralık 2018'den bu yana kaydedilen en düşük orandır. Şubat ayında sektörde istihdam edilen kişi sayısında 2019 yılının aynı dönemine göre %1,2 oranında artış görülmüştür.

Ulusal Toptancı Marketler Birliği (ANAM) verilerine göre Mart ayında satışları %18,6 oranında artan bakkallarda gıda (%22,3), tuvalet kağıdı (%17), ev temizlik ve bakım ürünleri (%16) en fazla talep edilen ürünler olmuştur.

INEGI Şubat ayında, hizmetler sektörünü oluşturan 9 bileşenden 6’sında gerileme yaşandığını ve hizmetler sektörü gelirlerinin %1,3 azaldığını açıklamıştır. Ülke ekonomisinin en önemli sektörlerinden olan hizmetler sektörünün gelirleri, Şubat ayında ardışık olarak ikinci ayda da (yıllık bazda %1,3 oranında) azalmıştır. Yıllık bazda en yüksek düşüş profesyonel, bilimsel ve teknik hizmetler (%6,3) ile eğitim amaçlı eğlence, kültür, spor ve diğer eğlence hizmetlerinde (%5) gerçekleşmiştir. Yıllık bazda en yüksek artış ise kitle iletişim bilgileri (%3,6) ile ticari destek, atık ve atık yönetimi, iyileştirme hizmetlerinde (%1,1) gözlenmiştir. Toplam istihdam edilen personel sayısı yıllık bazda %0,1 azalarak 2019 yılının Eylül ayından bu yana en düşük seviyeye gerilemiştir.

Ulusal Tüketici Fiyat Endeksi (INPC) Nisan ayının ilk yarısında yıllık bazda %2,08'lik bir değişim ile Aralık 2015'ten bu yana en düşük seviyede gerçekleşmiştir. Mal fiyatları %4,02 artarken, tarım ürünleri ve petrolde %1,93 düşüş kaydedilmiştir.

Otomotiv Sektörü

22.04.2020 tarihinde ABD’deki 327 CEO’yu temsilen Birleşik Devletler Ulusal Üreticileri Birliği (NAM) Meksika Devlet Başkanı’na bir mektup göndererek, ülkede COVID-19 salgını nedeniyle zorunlu olarak askıya alınan üretimin yeniden başlatılmasını ve tedarik zincirlerine zarar verilmemesini talep etmiştir.

Meksika Ekonomi Bakanlığı’nın 24.04.2020 tarih ve 36 sayılı Basın Bildirisinde, Meksika Hükümetinin ABD ve Kanada Hükümetleri ile yakın ve koordineli bir şekilde çalıştığına vurgu yapılarak, Kuzey Amerika bölgesinde otomotiv sektörü üretiminin yeniden başlaması için kriterlerin, yönergelerin, protokollerin ve koşulların oluşturulduğu açıklanmıştır. Meksika Hükümetinin bu süreçte çalışanların ve ailelerinin sağlığının korunmasına önem vererek açılımın düzenli, kademeli ve temkinli olmasını sağlayacağı; bu ortak çabanın üç ülke için de üretken sektörlerin canlanmasına katkı sağlayacağı; ülke genelinde otomotiv sektöründe 1 milyon kişinin istihdam edildiği ve tedarik zinciri açısından üretimin koordineli bir strateji ile kamu sağlığına da özen gösterilerek yürütülmesi gerektiği vurgulanmıştır. Üç ülkenin farklı sağlık sistemlerine, acil durum düzeylerine ve bölgesel koşullara sahip olduğu ve üretimin başlatılmasında bu farklılıkların ve karmaşıklığın dikkate alınması gerektiği belirtilerek; Meksika Hükümetinin üretim süreçlerinin koordinasyonu ve uyumlaştırılması için üç uluslu bir çözüm oluşturma konusunda kararlılığı, isteği ve desteği ifade edilmiş; orta ve uzun vadede şirketlerin ideal operasyonel sürekliliğinin sağlanacağı, önümüzdeki günlerde üç ülkenin yeniden açılma planı hakkında daha fazla bilgi sunulacağı, planın üç ülkenin faydası için kamu sağlığı kurumları tarafından paylaşılan bilimsel kanıtlara ve iyi uygulamalara dayanacağı ifade edilmiştir.

Şirketler

Ford şirketi, Meksika’nın Chihuahua eyaletindeki fabrikasında 27.04.2020 tarihinden itibaren 100.000 yüz siperliği üretimine başlanacağını ve ihtiyaç olursa üretimin artırılacağını açıklamıştır. İlk etapta üretilecek olan 100.000 siperliğin 20bini eyaletlere, 60bini federal hükümete ve kalan 20bini Orta Amerika ülkelerine bağışlanacaktır.

Constellation Brands şirketi, COVID-19 salgını ile mücadele amacıyla Sonora, Nava/Coahuila, Mexicali/Baja California ve Meksika Şehri’ne ilaç ve medikal malzeme tedariki için Meksika Kızıl Haçına 500.000 ABD doları bağışladığını duyurmuştur.

Herdez şirketi mayonez, makarna, domates püresi ve sebze satışlarını yılın ilk çeyreğinde %10,4 artırdığını ve toplam satışların Mart ayının son iki haftasında bu ürünlere yönelik yüksek talebin etkisiyle 5,75 milyar Meksika pesosuna (yaklaşık 240 milyon dolar) ulaştığını açıklamıştır. Şirketin konserve gıdada net satışı %12,2 oranında artarken, dondurulmuş gıda satışları market ziyaretlerinin azalmasının etkisiyle 721 milyon peso olarak gerçekleşmiştir. İhracatın ise 2020 yılının ilk çeyreğinde yıllık bazda %9,6 artışla 379 milyon peso seviyesinde olduğu açıklanmıştır.

Soriana süpermarket zinciri, yılın ilk çeyreğinde toplam gelirlerinin %9,9 artışla 38,76 milyar pesoya ulaştığını ve Mart ayında ortalama tüketici başına harcamanın %24,5 arttığını açıklamıştır. Ülke genelinde 280 belediyede toplam 807 mağazası bulunan zincirin iki ortağı 2020 Forbes Meksika Milyarderler listesinde 31 ve 32’nci sırada yer almaktadır.

Grupo Sanborns şirketi müşterilerin reel ürünlere öncelik vermesi nedeniyle özellikle Mart ayının ilk iki haftasında iş akışında azalma yaşandığını ve ilk çeyrekte %23,5 düşüş meydana geldiğini ancak Sanborns (%450), Sears (%387) ve Claro Shop portalları üzerinden online satışların Nisan ayında pandemi nedeniyle yüksek oranda arttığını açıklamıştır.

Ulaştırma

İletişim ve Ulaştırma Bakanlığı (SCT) verilerine göre 2020 yılının ilk çeyreğinde Meksika limanlarında geçtiğimiz yılın aynı dönemine kıyasla %7,9 daha az ve toplam 69.758.510 ton kargo taşınmıştır. Meksika Ulaştırma Enstitüsü (IMT), Meksika limanları ile taşınan yükün özellikle ABD ve Çin gibi çeşitli ülkeler arasındaki ticarette tarifelerin artırılması politikasının etkisiyle Ağustos 2019'dan bu yana etkilendiğini belirtmektedir. Limanlardaki ticaret akışında, COVID-19 salgını ile Çin ekonomisinin durması ve bununla birlikte Meksika'ya bağlı küresel üretim zincirlerinin kesintiye uğraması nedeniyle Şubat 2020'den itibaren düşüş yaşanmaktadır.

Bahse konu sebeplerle 2020 yılının ilk çeyreğinde, petrol ve türevlerinin hareketi 27.865.238 ton (toplamın %40’ı) olarak gerçekleşmiş ve 2019 yılının ilk çeyreğine kıyasla %11,7 düşüş kaydedilmiştir. Maden yükü taşımacılığı 16.456.339 ton (toplamın %23,6'sı) olarak gerçekleşirken yıllık bazda %8,8 azalma dikkat çekmektedir. Tarım ürünleri taşımacılığı ise aynı dönemde %9,9 artarak 4.144.221 tona (toplamın %5,9’u) ulaşmıştır.

Konteynerlenmiş genel kargo taşımacılığı %7,6 azalma ile 11.923.779 ton (toplamın %17’si), gevşek kargo taşımacılığı %2,6 artışla 6.523.771 ton (toplamın %9,4’ü), petrol harici sıvı taşımacılığı %7,5 azalma ile 2.845.162 ton (toplamın %4,1’i) seviyesinde gerçekleşmiştir. Kruz taşımacılığı ise 858 gemi ve 2.287.962 yolcu ile geçtiğimiz yılın ilk çeyreğine kıyasla %15,4 azalmıştır.

Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) tahminlerine göre Meksika’da havayolu şirketleri 2020 yılını 117.000 iş kaybı ve 6,4 milyar dolar zarar ile kapatacak ve sektör geliri 2019 yılına göre %45 azalacaktır. Mart ayında Meksika’da hava yolu ile taşınan yolcu sayısı yıllık bazda %41,5 oranında azalmıştır. Aeromexico havayollarının yolcu sayısı geçtiğimiz yılın aynı dönemine kıyasla %41,5 azalmış, Volaris şirketi %12,8 daha az yolcu taşımış, ulusal taşımacılığa odaklanan Viva Aerobus ise yolcu sayısını %1 artırmıştır. 2009 yılındaki finansal krizin ve AH1N1 influenza salgınının etkileri Meksika’da ancak 3 yılda atlatılmış olup; ülkenin en büyük havayolu şirketi Mexicana de Aviación 2010 yılında iflas etmiştir.

Yayımlayan: Meksiko Ticaret Müşavirliği