Moldova Enerji Piyasası Düzenleme Ajansı (ANRE)’nin verilerine göre, Moldova’da 2020 yılı petrol ürünleri (benzin, dizel yakıtı ve sıvılaştırılmış gaz) ithalatı 2019 yılına göre yaklaşık % 4,1 azalarak 825. 379 ton olarak gerçekleşmiştir.  Petrol ürünleri ithalatının yaklaşık % 80’i ise üç firma tarafından yapılmıştır.

Son beş yıllık dönemin, % 7,1 oranında azalarak 159.316 ton olarak gerçekleşen benzin ithalatı en düşük seviyesini görmüştür. % 2,4 azalan ve 63.960 ton olarak gerçekleşen sıvılaştırılmış gaz (LPG) ithalatı son sekiz yıllık dönemdeki en düşük seviyeye gerilemiştir.

Aynı zaman, dizel yakıtı ithalatı % 3,5 azalmış ve 602.103 olarak gerçekleşmiştir. Son yedi yıllık dönemde dizel yakıtı ithalatının azaldığı ilk defa görülmektedir.

Nitekim, Moldova'ya ithal edilen dizelin payı son 11 yılda istikrarlı bir şekilde artmış, 2009'da yaklaşık % 50 iken 2020'de neredeyse % 73'e çıkmış, ülkeye getirilen miktar ise ikiye katlanmıştır.

Bunun nedeni, dizel otomobillerin ithalatında kaydedilen artışın yanı sıra, dizel yakıta 2-3 kat daha düşük ÖTV uygulayarak dizel araçlara geçişi teşvik eden mali politikalardan da kaynaklanmıştır.

Bunun sonucunda, Romanya veya Bulgaristan’da fiyatlar aynı seviyedeyken, Moldova’da dizel yakıt benzine göre daha ucuzdur.

ANRE’nin verileri 2020 yılında iki şirketin, Rompetrol Moldova ve Lukoil Moldova, başta Romanya’dan olmak üzere, ülkeye ithal edilen dizelin % 75’ini tedarik ettiğini göstermektedir.

Diğer taraftan, 2020 yılında Moldova’ya ithal edilen benzinin % 97’si, Petrom Moldova, Lukoil Moldova ve Rompetrol Moldova olmak üzere, 3 firma tarafından sağlanmıştır. ANRE’ye göre, ülkeye getirilen benzinin tek kaynağı Romanya olmuştur.

LPG ithalatı incelendiğinde ise, ithalatın % 83,3’ünün, Lukoil Moldova, Printemps, Achira, Tezed ve Rompetrol Moldova olmak üzere, 5 firma tarafından gerçekleştirildiği görülmektedir. LPG’nin ithal edildiği ülkeler arasında; Kazakistan, Romanya ve Rusya Federasyonu öne çıkmaktadır.

ANRE’ye göre, son beş yılda ithalat ve toptan ticaret lisans sahiplerinin sayısı LPG için pek fazla değişiklik göstermemişken, benzin ve dizelde ise, 2018 yılında yapılan mevzuat değişikliği sonucunda, önemli ölçüde azalmıştır.

Diğer taraftan, perakendecilikte durum gayet istikrarlı olduğu ve 31 Aralık 2020 tarihi itibarıyla ülkede toplam 713 adet akaryakıt istasyonunun faaliyet gösterdiği görülmektedir.

Ülkedeki akaryakıt istasyonlarının % 67’si, Lukoil Moldova, Petrom Moldova, Rompetrol Moldova, Tirex Petrol, Datario  (Vento) ve Bemol firmalarının elinde bulunmaktadır.

En büyük akaryakıt istasyonları zinciri (121 adet veya % 17’si), Rus petrol devi Lukoil kontrolünde bulunan ve hem ithalat ve toptan ticaret hem de perakende ticaret piyasasına hakim olan Lukoil Moldova’ya aittir.

İkinci sırada yer alan Petrom Moldova’nın perakende satış payı % 13 olduğu halde, ithalattaki payı daha düşüktür.

Son 3 yıllık dönemde ciro olarak Lukoil'i geçen Rompetrol Moldova’nın akaryakıt istasyonu sayısındaki payı % 11’dir.

Ayrıca, ANRE’nin verilerine göre, pandemi krizi ülkedeki altı en büyük operatörün perakende satıştan elde ettiği gelirin % 24 azalmasına neden olmuştur.

Kaynak: Mold-Street
Yayımlayan: Kişinev Ticaret Müşavirliği