Afet Eşyası Muafiyeti
 
Soru: Doğal afetler nedeniyle / kriz hallerinde yurt dışından yapılacak bağışlara uygulanacak usul ve esaslar nerede düzenlenmiştir?
Cevap: 4458 sayılı Gümrük Kanununun gümrük vergilerinden muafiyet ve istisnaları düzenleyen 167 nci maddesinin 12 nci fıkrasının (b) bendinde tabiî afetler, tehlikeli ve salgın hastalıklar, büyük yangınlar, radyasyon ve hava kirliliği gibi önemli nitelikteki kimyasal ve teknolojik olaylar ile büyük nüfus hareketleri gibi kriz hallerinden zarar görenlere gönderilen eşya yer almaktadır.
Ayrıca 2009/15481 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nın 105 inci maddesi ile 2 Seri Nolu Gümrük Muafiyeti Tebliği’nin 35 ila 37 nci maddelerinde bu muafiyete ilişkin detaylar düzenlenmiştir.

Soru: Kimler bu muafiyetten yararlanabilir?
Cevap: Kriz hallerinde zarar görenlere gönderilecek eşya ancak, kamu kurum ve kuruluşları ile kamu yararına çalışan dernekler ve Bakanlar Kurulu’nca vergi muafiyeti tanınan vakıflar tarafından ithal edilebilir.
Ayrıca, bu kapsamdaki eşya, yurt dışında bulunan gerçek ve tüzel kişiler ile resmi kuruluşlar tarafından hibe olarak da gönderilebilmektedir.

Soru: Eşyaya ilişkin şartlar nelerdir?
Cevap: Bu kapsamdaki eşya ancak,

a) Yukarıda belirtilen kurumlar tarafından kriz hallerinde zarar gören kişilere ücretsiz olarak dağıtılmak amacıyla gönderilen eşya,
b) Söz konusu kurumların mülkiyetinde kalmak kaydıyla kriz hallerinden zarar görenlerin ücretsiz olarak kullanımına sunulacak eşya,
c) Yardım kuruluşları tarafından kriz hali süresince kendi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla serbest dolaşıma sokulan eşya,

olması halinde gümrük vergilerinden muaf olarak ithal edilebilir.

Kriz hallerinden zarar gören bölgelerin yeniden inşasına yönelik madde ve malzemeler muafiyet kapsamı dışındadır.

Soru: Gerçekleştirilmesi gereken gümrük işlemleri nelerdir?
Cevap: Kriz hali nedeniyle yurt dışından gelen eşyaya ilişkin gümrük işlemleri aşağıdaki şekilde yapılır:

Kriz hali nedeniyle, kriz halinden etkilenen bölgeye yurt dışından insani amaçla gönderilen temel ihtiyaç maddeleri ile diğer eşya için gümrük mevzuatının öngördüğü şekilde konşimento veya taşıma belgesi ibrazı aranır. Temel ihtiyaç maddesini ve diğer eşyayı kabul eden kuruluş tarafından düzenlenecek eşya listesi    (2 Seri No’lu Gümrük Muafiyeti Tebliği Ek-7) gümrük idaresine sunulur ve buna göre gümrük işlemleri tamamlanır.
Kamu kurum ve kuruluşlarına teslim edilen yardım malzemeleri için mevcut belgelere istinaden işlemler tamamlanır.

Kriz bölgesine yardım amacıyla gönderilen gıda maddeleri ile ilaç, ilk yardım malzemesi vb. sağlık malzemeleri için gönderildiği ülkeden veya ülkemizde ilgili Bakanlıktan alınacak insan, hayvan, bitki ve çevre sağlığı yönünden güvenli olduğunu gösteren belge, gümrük idaresine sunulması gerekmektedir.

Soru: Eşyanın devri veya satışına ilişkin kural ve kısıtlamalar nelerdir?
Cevap: Gümrük vergilerinden muaf olarak serbest dolaşıma sokulan her türlü eşyanın, gümrük idaresinden izin alınmaksızın muafiyetten faydalanamayan kişi, kurum ve kuruluşlara belli bir para karşılığı veya karşılıksız olarak ödünç verilemeyeceği, teminat olarak gösterilemeyeceği, kiralanamayacağı, devredilemeyeceği, satılamayacağı veya muafiyet amacı dışında kullanılamayacağı hüküm altına alınmıştır.

Söz konusu eşyanın muafiyet amacına uygun kullanılmak ve gümrük idaresinden izin alınmak kaydıyla muafiyet hakkına sahip başka bir kişi, kurum veya kuruluşa ödünç verilmesinde, kiralanmasında, devredilmesinde veya satılmasında gümrük vergileri aranmamaktadır.

Muafen serbest dolaşıma sokulan eşyayı muafiyet koşullarını kaybeden veya başka amaçlarla kullanmayı talep eden kişi, kurum ve kuruluşların gümrük idaresine bildirimde bulunması zorunludur.

Gümrük idaresinden izin alınmaksızın muafiyetten faydalanamayan kişi, kurum ve kuruluşlara bedelli veya bedelsiz olarak ödünç verilen, teminat olarak gösterilen, kiralanan, devredilen, satılan veya muafiyet amacı dışında kullanılan eşyanın gümrük vergileri Gümrük Kanununun 181 ila 194 üncü maddelerindeki esaslara göre tahsil olunur ve gerekmesi halinde 5607 sayılı Kaçakçılık Kanunu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ve varsa diğer kanun hükümlerine göre işlem yapılır.

 EK-7: KRİZ HALİNDE ZARAR GÖRENLERE GÖNDERİLEN EŞYAYA AİT LİSTESİ