Türkiye-İran İkili Ticaretine Dair Değerlendirmeler Notuna Ulaşmak İçin Tıklayınız.

İran ekonomisi devletçi politikaların yoğun olduğu, petrol ve gaz ihracatının ekonominin performansında önemli bulunduğu bir yapıdadır. Devletin halen 400 civarında fabrikasıyla önemli bir ekonomik aktör olarak yer aldığı görülmektedir. Devletin yanı sıra ülke güvenlik aygıtının uzantıları ile dini vakıfların ekonomik yaşamda önemli bir yer tuttuğu görülmektedir.

GSMH içindeki sektör payları (2018); hizmetler %55, sanayi ve madeler %22, petrol %13 ve tarım %10'dur. (Kaynak: http://gis.isipo.ir/)

İran’ın uzun yıllardır kendine yeterliliği vurgulaması neticesinde tarım, sanayi ve hizmet sektörlerinde belirgin bir kapasitesi oluşmuştur. Özel sektör, küçük ölçekli üretim, çiftçilik, orta-ölçekli inşaat projeleri, çimento üretimi, madencilik, emlak, ulaşım, perakende gibi alanlarda kendisine yer edinebilmiştir.

Tarım ve Hayvancılık
İran’da işgücünün yaklaşık dörtte birinin istihdam edildiği tarım sektörüne son yıllarda yapılan yatırımlar, ürün geliştirme, paketleme ve pazarlama çalışmaları yeni ihraç pazarlarının yaratılmasına olanak tanımıştır. İklim ve toprak çeşitliliği açısından şanslı bir ülke olan İran’da tarımsal üretim, genel olarak ülkenin kuzeyi ile batısındaki verimli arazilerde gerçekleştirilmektedir.
 
Ülkenin başlıca tarım ürünleri; buğday, arpa, mısır, pirinç gibi hububatlar ile şekerpancarı ve şekerkamışı, meyveler (üzüm, elma), narenciye, hurma, fıstık, pamuk ve soğandır.  Patates, soya fasulyesi, pirinç ve buğday ile bazı sebze türleri üretiminde ilerleme sözkonusudur. Hurma ve fıstık ile bazı sebze ve meyveler ihraç edilmektedir. 
 
Hazar Denizi’nden elde edilen havyar, dünya pazarlarında önemli bir yer almaktadır. Kırmızı ve beyaz et (tavukçuluk, yumurta), bal ve süt sektörü de gelişmektedir.
 
İran Tarım Bakanlığı verilerine göre, İran’ın gıda ihtiyacının %80’i ülke içinde üretilmektedir. Tarım alanlarının ancak %40’ının düzenli olarak sulanabilmesi, kuraklık ve suya erişime ilişkin farklı eyaletler arasındaki çekişmeler, fiyat kontrolleri ve ihracata yönelik sübvansiyonlar, sektördeki üretimi ve rekabeti etkileyen başlıca faktörlerdir.

Sanayi
İran ekonomisinin enerjiye dayalı yapısının kırılarak sanayi üretiminin çeşitlendirilmesi hedeftir. Bu amaçla ülkede “Direniş Ekonomisi” adı verilen bir strateji kapsamında ülke içi üretimin artırılması hedeflenmektedir. Ülkede uygulanan gümrük tarifeleri ortalama %25 civarındadır. Bunun yanı sıra, birçok üründe ithalat yasağı bulunmaktadır. Bu durum, ülke sanayisinin korumacı bir şekilde yapılanmasına neden olmuş, ayrıca yerel lobilerin güçlenmesini de beraberinde getirmiştir.

Ekonomide oluşan bu yapı, teknoloji açığının yüksek olduğu, yerel tüketici tarafından benimsenmeyen, ithal ürünlere talebin üst seviyede bulunduğu, kalitesi düşük ve uluslararası alanda rekabet edemeyen bir sanayiye yol açmıştır. Ülke içindeki üretimin artırılması amacıyla yoğun bir makine ithalatı talebi bulunmaktadır.

Ülkedeki sanayi sektörü; petrol, petrokimyasallar, gübreler, otomobil, sodyum hidroksit, tekstil, çimento, çelik, vb. inşaat malzemeleri, gıda işleme (özellikle şeker ve bitkisel yağ üretimi), mobilya ve metal işleme sektörleridir. Makine üretimi halıcılık ve mücevherat gelişme göstermektedir.

Sanayi kuruluşlarının yaklaşık yarısı Tahran ve çevresinde yoğunlaşmaktadır. Ülke, ağır sanayi tesislerini, stratejik derinliği yüksek olan orta kısımdaki Albroz, Tahran, Ostan-e Merkezi, Yezd, İsfahan hattında yoğunlaştırmaktadır.

Sanayi sektörüne ilişkin Müşavirliğimizce hazırlanan raporlara aşağıdaki bağlantılardan ulaşılabilmektedir.

​-İran Tıbbi Cihaz ve İlaç Sektör Raporuna Ulaşmak İçin Tıklayınız.

-İran Tekstil, Halı ve Deri Sektörleri Raporuna Ulaşmak İçin Tıklayınız.

-İran Otomotiv, Otomotiv Yedek Parçası ve Lastik Sektör Raporuna Ulaşmak İçin Tıklayınız.

-İran Mobilya Sektör Raporuna Ulaşmak İçin Tıklayınız.

-İran Elektrikli Ev Aletleri Sektör Raporuna Ulaşmak İçin Tıklayınız.

-İran Petrokimya Sektör Raporuna Ulaşmak İçin Tıklayınız.

-İran Plastik Sektör Raporuna Ulaşmak İçin Tıklayınız.

-İran Kozmetik Sektör Raporuna Ulaşmak İçin Tıklayınız.

Hizmetler
İran ekonomisinde hizmet sektörünün GSYİH içindeki payının gelişmekte olan diğer ülkelere benzer şekilde %55 civarında olduğu görülmektedir. Hizmet sektörünün ortalama büyüme hızının yılda %2,4 olduğu belirtilmektedir. Ülkede önde gelen hizmet sektörleri, konaklama ve restoran-kafe işletmeciliği; ulaşım, iletişim ve depolama; finansal hizmetler; emlak ve müteahhitlik; kamu hizmetleridir. Ülke, hizmet sektöründe net ithalatçıdır.

Ülkedeki hizmet sektörlerine ilişkin Müşavirliğimizce hazırlanan raporlara ulaşmak için tıklayınız.

-İran Yurtdışı Müteahhitlik ve Teknik Müşavirlik Sektörü Raporuna Ulaşmak İçin Tıklayınız.

-İran’dan Türkiye’ye Öğrenci Göndermeye Yetkili Acenteler Listesine Ulaşmak İçin Tıklayınız.

-İran Ulaşım Altyapısı ve Gümrük Kapıları Raporuna Ulaşmak İçin Tıklayınız.

-İran Dağıtım ve Perakende Sektör Raporuna Ulaşmak İçin Tıklayınız.

-İran Reklam ve Tanıtım Sektör Raporuna Ulaşmak İçin Tıklayınız.

-İran Sağlık Turizmi Sektör Raporuna Ulaşmak İçin Tıklayınız.

-İran E-Ticaret Sektör Raporuna Ulaşmak İçin Tıklayınız.

-İran'da Gayrimenkul Tanıtımı Hususunda Dikkat Edilmesi Gerekenler Raporuna Ulaşmak İçin Tıklayınız. 

-İran Start-Up Sektör Raporuna Ulaşmak İçin Tıklayınız. 

-İran Bilişim Sektör Raporuna Ulaşmak İçin Tıklayınız.

-İran Gastronomi Sektör Raporu İçin Tıklayınız.

Maden
İran’ın başlıca doğal kaynakları olan petrol ve doğalgaz rezervleri haricinde; çinko, bakır, demir, uranyum, kurşun, krom, manganez, kömür, sülfür ve altın gibi madenler bakımından da zengindir. İran, dünyanın en büyük çinko, ikinci büyük bakır rezervine ve ayrıca dokuzuncu büyük demir rezervlerine sahiptir.

İran'da madencilik sektörünün yeterince geliştiği söylenemez. Maden yataklarının geliştirilmesi Hükümetin öncelikleri arasında yer almakta ve bu nedenle sektörde yatırımlar teşvik edilmektedir. Ekipman, "know-how" ve yatırım imkânı sağlayan yabancı firmalar için önemli imkanların mevcudiyetinden söz edilebilir. Bu sektörden Sanayi, Ticaret ve Madenler Bakanlığı sorumludur ve alt kuruluşlara sahip olan holding yapısındaki IMIDRO başta olmak üzere birçok devlet şirketi aracılığıyla faaliyet göstermektedir.

Önemli rezervlerin varlığına karşılık İran'ın dünya maden üretimindeki yeri %1,5'in altındadır ve bu nedenle madeni varlıkların İran ekonomisine kazandırılabilmesi için yabancı teknoloji ve sermayeye gereksinim duyulmaktadır.

​İran Maden ve Metal Sektör Raporuna Ulaşmak İçin Tıklayınız. 
İran Demir-Çelik, Bakır, Alüminyum ve Etilen Pazar Bilgilerine Ulaşmak İçin Tıklayınız.
İran Doğal Taş (Mermer, Travereten, Mermerit, Oniks) Sektör ve İş Fırsatları Notu için Tıklayınız.


Petrol sektörü
İran’da petrol ilk olarak 1908’de bulunmuş olup, o tarihten bu yana ülke ekonomisinin belkemiğini oluşturmaktadır. Dünya kanıtlanmış petrol rezervlerinin %11,6’sına ev sahipliği yapan İran, Suudi Arabistan’dan sonra dünyada en fazla petrol rezervine sahip ikinci ülkedir. Petrol aynı zamanda ülkedeki teknolojik altyapı, sosyo-politik kültür, siyaset ve jeopolitiğin de ana belirleyicisidir. Devrimden önce dünyadaki en önemli dördüncü, OPEC’teki ise ikinci üretici olan İran’ın petrol üretim kapasitesi, teknolojik açıklar ve yaptırımlar nedeniyle giderek azalmıştır. Sektördeki temsilciler tarafından yaptırımlar nedeniyle teknolojiye erişimdeki kısıtlar, sektörün en önemli sorunu olarak gösterilmektedir. Günde ortalama 4,1 milyon varil petrol üretim kapasitesi bulunmaktadır.

Ülke içindeki yüksek düzeyli sübvansiyonlar nedeniyle petrolün 1/3’ü ülke içinde tüketilmektedir. Ülkenin petrol sahaları yılda 2 milyar dolarlık yatırım ihtiyacı içinde olmasına rağmen, İran’ın hiç yatırım yapmasa bile 70 yıl boyunca bu düzeyde üretim yapabileceği değerlendirilmektedir.

Doğalgaz Sektörü
İran, dünyanın en büyük ikinci doğal gaz rezervine sahiptir. 2017 yılı sonunda, İran Ulusal Gaz Şirketi'ne göre, İran günde 800 milyon metreküp doğalgaz üretmiştir. İran'ın 23 tanesi geliştirilmiş 50 bağımsız gaz sahası bulunmaktadır. İran'ın 14 trilyon metreküplük rezervleriyle Güney Pars'taki en büyük doğal gaz sahası, ülkenin doğalgaz rezervlerinin yaklaşık yüzde 40'ını oluşturmaktadır. Üretilen doğalgazın hemen tamamı ülke içinde tüketilmektedir. Ülkenin doğalgazı sıvılaştırma tesisi bulunmamaktadır. Boru hattıyla doğalgaz ihracatındaki kısıtlar nedeniyle ülkenin önümüzdeki dönemde de doğalgazı ülke içinde tüketmeye dönük çalışmalar yapacağı görülmektedir.

İran Enerji Sektör Raporuna ulaşmak için tıklayınız. 

Bankacılık
İran bankacılık sistemi yaptırımlar nedeniyle 2018 sonrasında yeniden uluslararası alandan yalıtılmış durumdadır. Bu durum, dış ticarette ödeme mekanizmalarında aksaklıklar yaşanmasına neden olmaktadır. Ülkede 30 banka ve 5 kredi kurumu vardır. Bankalar ülkedeki şirketler için ana kredi kaynağıdır. Bankacılık sektörünün Gayri Safi Milli Hasıla içindeki payı %2,5’tir. Ülkede uygulanan kiralama bedeli oranı en fazla %20 olarak belirlenmiştir. İran, bankacılık hizmetlerinin penetrasyonunda ise Ortadoğu ve Kuzey Afrika Bölgesinde ikinci sıradadır. İMB verilerine göre, İranlıların %74’ünün banka hesabı bulunmaktadır. Ülkede borsaya kote edilen banka sayısı 20’dir.
 
İran Bankacılık Sektör Raporuna ulaşmak için Tıklayınız.