Lisanslı Depoculuk ve Ürün İhtisas Borsası
31 Aralık 2020
1) Lisanslı depoculuk sistemi nedir?
- Depolamaya uygun nitelikte ve standardize edilebilmesi mümkün olan tarım ürünlerinin sınıf ve kalitelerinin yetkili sınıflandırıcı olarak isimlendirilen laboratuarlarca belirlenmesini,
- Modern altyapıya sahip sağlıklı ortamlarda depolanmasını,
- Bu ürünlerin ticaretinin ürünün mülkiyetini temsil eden ürün senetleri vasıtasıyla; uluslararası alanda da faaliyet gösterebilecek nitelikteki ürün ihtisas borsasında yapılmasını öngören bir sistemdir.
2) Lisanslı depoculuk sistemindeki aktörler kimlerdir?
Üreticiler, tacirler, sanayiciler, aracılar ve bunların yanı sıra bankalar, sigorta şirketleri ve yatırımcılardır.
3)Sisteme konu ürünler hangileridir?
Hububat, Baklagiller, Yağlı tohumlar, Pamuk, Fındık, Zeytin, Zeytinyağı, Kuru Kayısı, Antepfıstığı
4) Lisanslı depoculuk sisteminin hedefleri nelerdir?
1- Hasat dönemlerinde tarım ürünlerindeki arz yığılması nedeniyle oluşan fiyat düşüşlerinin önlenmesi ve piyasanın dengelenmesi,
2- Özellikle finansman sıkıntısı çeken küçük çiftçiler ile ürün sahiplerinin, lisanslı depolara verdikleri ürünleri karşılığında aldıkları ürün senetleri aracılığıyla bankalardan kredi ve finansman sağlamaları,
3- Tarım ürünleri ticaretinin herkesçe kabul gören standartları belirlenmiş ürünler üzerinden yapılması, kaliteli üretimin teşvik edilmesi, güvenli bir piyasanın oluşturulması,
4- Tarım ürünleri ticaretinin kayıt altına alınması,
5- Ülkemizde halihazırda uygulanmakta olan tarım reformunun başarılması ve tarım ürünleri ticaretinde özel sektör katılımının artırılması,
6- Üretimde ve fiyatlandırmada Devlet müdahalelerinin asgariye indirilmesi, bu alana yönelik yapılan yüksek harcamalardan önemli tasarruf sağlanması, serbest piyasa ve fiyat oluşumunu bozan müdahalelerden uzaklaşılması,
7- Tarım ürünleri üreticileri açısından kolay pazarlanabilen, iyi muhafaza edilen ve nakliye masrafları en aza indirilmiş bir sistemle istikrarlı ve daha yüksek bir gelir seviyesi elde edilmesi,
8- Yatırımcılar için dövize, altına, hisse senedine, faize ve benzerlerine alternatif yeni bir yatırım aracı sağlanması,
9- Ürün ticareti ile uğraşan tacir ve sanayicilerimizce, kalitesi bilimsel kriterlere göre belirlenmiş ve fiyat istikrarı sağlanmış ürünlerin kolayca temini,
10- Tarım ürünlerinin, fizikî mal ve numune gösterilmesine ve teslimine gerek olmaksızın ürün senetleri veya elektronik ürün senetleri aracılığıyla ticaretinin yapılması,
11- Standardı belirlenmiş ürün ve lisanslı depo sistemiyle tarım ürünlerinde vadeli işlem ve opsiyon piyasalarına geçilmesi,
12- Ürün depolanması, bankacılık ve sigorta sektörü açısından yeni iş alanlarının oluşturulması,
13- Ülkemizin yakınında bulunduğu Orta Doğu, Balkanlar, Türkî Cumhuriyetler ve Asya coğrafyasındaki tarım ürünleri ticaretinde de önemli rol üstlenmesi ve pay sahibi olunması,
Hedeflenmiştir.
5) Lisanslı depo şirketi nasıl kurulur, kuruluş koşulları nelerdir?
Tarım ürünleri lisanslı depo işletmeleri, ekonomik ihtiyaç ve etkinlik şartları göz önünde bulundurularak Bakanlığımızca verilecek izinle anonim şirket şeklinde kurulur. Şirketin kuruluşunda, bir milyon liradan az olmamak üzere depolama kapasitesine göre yönetmelikle belirlenen tutarda ödenmiş sermayeye sahip olunması ve ilgili yönetmelikte gösterilen belgelerin ibraz edilmesi koşulları aranır.
6) Kuruluşunu gerçekleştiren lisanslı depo işletmeleri nasıl faaliyete geçer?
Kuruluş izni alan şirkete ancak Kanunun öngördüğü şartları taşıdığının tespiti halinde faaliyet izni (lisans) verilir. Şirket faaliyet izni almadan depoculuk faaliyetinde bulunamaz, ürün kabul edemez, ürün senedi düzenleyemez. Lisans alınmadan lisanslı depo veya lisanslı depo işletmesi izlenimini verecek hiçbir isim, unvan, işaret ve benzerleri kullanılamaz.
Lisanslı depo işletmek üzere lisans almak için müracaat edenler, depo kapasitesinin ürün rayiç bedelinin %15’inden az olmamak üzere belirlenen tutarda lisanslı depo teminatı vermek zorundadır. Yine, Lisanslı depo işleticileri, lisans koşulu olarak işletme tesisleri ve lisanslı depoculuk faaliyeti kapsamında depoladığı ürünler için sigorta yaptırmak zorundadır. Ayrıca, belgelerin tam ve yeterli olduğunun tespiti halinde, Bakanlığımızca oluşturulan bir komisyonca depo ve tesisler yerinde incelenir ve inceleme sonucu gerekçeleriyle birlikte bir rapora bağlanarak Bakanlığa sunulur.Yapılan inceleme ve değerlendirme sonucunda öngörülen şartları taşıdığı anlaşılanlara ve belirtilen belgeleri ibraz edenlere lisans verilir.
7) Lisans bedelleri nasıl ve neye göre belirlenir?
5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununun 14 üncü maddesi uyarınca, lisanslı depo işletmeleri, yetkili ve referans yetkili sınıflandırıcılar ile elektronik kayıt kuruluşuna verilecek lisanslara ilişkin genel bütçeye gelir kaydedilecek bedeller her yıl 1 Ocak tarihinden geçerli olmak üzere Bakanlık Makamının Onayı ile belirlenir. Lisans bedelleri belirlenirken depolama kapasitesi dikkate alınır.
8) Ürün senedi nedir ve nasıl kullanılır?
Bir ürünün lisanslı depo işletmesine teslim ve kabul edilmesi halinde, söz konusu ürün için ürün senedi düzenlenir. Teslimat sırasında ürün senedi dışında düzenlenen tartım makbuzu ve delil niteliğini haiz benzer belgeler de ürünün mülkiyetinin ispatında kullanılabilir.
Ürün senedi veya delil niteliğini haiz diğer belgeler; ürünün aynı miktar, cins, sınıf ve kalitede mudîye geri verilmesini garanti eder ve bu teslim satış değil vedia (emanet) anlamındadır. Basılı ürün senetleri hükmünde olmak üzere elektronik ortamda da ürün senetleri oluşturulabilir.
Lisanslı depo işleticisi, mudînin talebi üzerine, hukuken geçerli bir mazereti olmadıkça gecikmeksizin ürünü teslim eder. Ürünün tesliminde bu ürüne ait ürün senedini geri alır ve iptal eder.
9) Ürün ihtisas borsası/borsaları nedir?
10) Ürün ihtisas borsasının görev ve sorumlulukları nelerdir?
Alivre sözleşmeler ile lisanslı depolarca düzenlenen kıymetli evrak hükmündeki ürün senetleri ve ürünü temsil eden benzer senetlerin alım satımı ve rehni gibi işlemlerin ürün ihtisas borsalarında kontrolü ve tescili zorunludur. Borsada tescil gerçekleşmedikçe ürün mülkiyeti başkasına devredilemez.
Ürün senetlerine ilişkin; alım satımın tescili, devir ile bedelinin ödenmesi, alıcı ve satıcı ile üçüncü şahısların haklarının korunması, yükümlülüklerinin yerine getirilmesi ve alım satıma ilişkin diğer hususlar, borsanın sorumluluğunda olup, bu işlemlerden dolayı doğan zararlar borsa tarafından tazmin edilir.
11) Ürün İhtisas Borsasının sağlayacağı faydalar nelerdir?
Mudiler ürünlerini, yakın çevrelerindeki sınırlı sayıdaki tüccara satmak zorunda kalmayacak, çok sayıda alıcının oluşturacağı rekabetten yararlanabilecektir.
Çok sayıda alıcı ve satıcının bulunduğu, fiyatın objektif olarak oluşabildiği bir piyasa oluşacaktır.
Ürünler, elektronik ürün senetleri vasıtasıyla elektronik ortamda el değiştirebilecektir.
Sanayiciler işletmelerinin ihtiyacı olan ürünleri kısa zamanda kolayca tedarik edebilecektir.
Ülkemiz, bölgede tarım ürünleri ticaretinin merkezi konumuna gelebilecektir.
Ürün senetleri; altın, döviz, hisse senedi gibi alternatif bir yatırım aracı haline gelecektir.
Ürün senetleri, faizsiz yatırım araçları olmaları nedeniyle, özellikle ortadoğu sermayesi tarafından talep görebilecektir.
Mevcut ticaret borsaları, ürün ihtisas borsasının acentesi olmalarına imkan tanınmış olması itibariyle, bu borsanın bölgelerdeki temsilcilikleri olarak faaliyet gösterebilecektir.
Gelişmiş ülkelerde tarım ürünleri ticaretinde yaygın biçimde kullanılan vadeli işlem araçları, ülkemizde de yaygınlaşabilecektir.
12) Yetkili sınıflandırıcı nedir?
5300 sayılı Kanun kapsamında lisans alarak, lisanslı depolarda depolanacak tarım ürünlerini analiz eden, ürünün nitelik ve özelliklerini belirleyen, standartlara uygun olarak sınıflandıran ve bu hususları belgelendiren, gerçek ve tüzel kişilerce işletilen laboratuvarlardır.
13) Lisanslı depoculuk Tazmin Fonu nedir?
Lisanslı depo işleticisinin, Kanunda ve mudîler ile yapacağı sözleşmede öngörülen yükümlülüklerini yerine getirmemesinden dolayı ortaya çıkan zararların tazmin edilebilmesi amacıyla oluşturulan ve lisanslı depoculuk sisteminin temel ayaklarından birini teşkil eden kuruluştur.
14) Lisanslı depoculuk sisteminde vergisel teşviklerden nasıl yararlanılmaktadır?
Lisanslı depoculuk sisteminin teşvik edilmesine ve bu alandaki yatırımların artarak gelişmesine katkı sağlamayı amaçlayan vergi düzenlemeleri şu şekildedir:
16) Referans Yetkili Sınıflandırıcı nedir?
Gümrük ve Ticaret Bakanlığının talebi üzerine yetkili sınıflandırıcı lisansı almak üzere başvuruda bulunanların tesis ve laboratuvarlarını inceleyen, sonrasında ise görev alanındaki yetkili sınıflandırıcıları periyodik olarak denetleyen ve bu denetim sonuçlarını Bakanlığa raporlayan, ayrıcaitiraz üzerine ürünleri analiz eden, görev alanındaki yetkili sınıflandırıcıların kalibrasyon, uygunluk,kontrol ve denetimini yürüten, Gümrük ve Ticaret Bakanlığından lisans alan gerçek ve tüzel kişilerdir.
17) Sistemin güvence mekanizmaları nelerdir?
-Rizikolara karşı sigorta (Depolar ile bu depolara konulan ürünlerin rizikolara karşı sigorta ettirilmesi zorunludur.)
- Teminat (Depolama kapasitesinin ürün rayiç bedelinin en az %15'i oranındaki teminatın tazmin fonu adına ve lehine düzenlenmesi zorunludur. )
- Borsanın sorumluluğu (Ürün senetlerinin alım satımına ilişkin hususlar (tescil, devir, bedelin ödenmesi, üçüncü şahısların haklarının korunması, yükümlülüklerin yerine getirilmesi gibi) borsanın sorumluluğundadır. Bu işlemlerden doğacak zararlar borsa tarafından tazmin edilir.)
- Bakanlığın gözetim ve denetimi (Lisanslı depolar, yetkili sınıflandırıcılar, ürün ihtisas borsaları ile kanun kapsamında faaliyet gösteren diğer kişi ve kuruluşlar Gümrük ve Ticaret Bakanlığının gözetim ve denetimine tabidir.)
18) Kuruluş izni alan lisanslı depo işletmeleri lisanslı depoculuk faaliyetinde bulunabilir mi?
Kuruluş izni alan şirket faaliyet izni almadan depoculuk faaliyetinde bulunamamakta, ürün kabul edememekte ve ürün senedi düzenleyememektedir.Kuruluş izni alan şirketlerin Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edilmesini takiben en geç bir yıl içinde, faaliyet izni alması gerekmektedir. Bu süre gerektiğinde Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca en fazla bir yıl daha uzatılabilmektedir. Bu süre içinde lisans için başvurmayan veya başvurusunun sonucunda kendilerine lisans verilmesi uygun görülmeyen kuruluşun lisans alma hakkı düşmektedir.
19) Ürün senetleri nasıl kullanılır?
Lisanslı depolara ürünlerini tevdi eden ve bunun karşılığında ürün senedini alan mudiler, diledikleri zaman ellerindeki ürün senetlerini ürün ihtisas borsasında veya bu borsa faaliyete geçinceye kadar yetkilendirilen ticaret borsalarında satabilmektedir. Tacirler ve sanayiciler ise ihtiyaç duydukları miktar ve kalitedeki ürünleri ürün senetleri vasıtasıyla tedarik edebilmektedir.
Mudilerin ellerindeki ürün senetlerini satmak yerine teminat olarak göstererek karşılığında kredi kullanma imkanı da bulunmaktadır.
Mudi lisanslı depo işletmesinden ürününü geri almak istediğin de lisanslı depo işletmesinin hukuken geçerli bir mazereti olmadıkça gecikmeksizin ürünü teslim etme zorunluluğu bulunmaktadır. Ürünün tesliminde bu ürüne ait ürün senedi lisanslı depo işletmesince geri alınmakta ve iptal edilmektedir.
20) Lisanslı depoculuk sisteminin umumi mağazacılıktan farkı nedir?
Umumi mağazacılık, emtianın mülkiyet ve rehin haklarını temsil etmek üzere makbuz senedi ve varant adlı kıymetli evrak türlerinin çıkarılmasını öngören bir yapı şeklinde olması ve anonim şirket şeklinde kurulan işletmeler tarafından yürütülmesi itibarıyla lisanslı depoculuk sistemine benzemektedir. Ancak, lisanslı depoculuk, umumi mağazacılığa göre çok daha gelişmiş bir ticaret platformu kurulmasını öngörmektedir.Ürünün hasat edilmesinin ardından depolanması, analiz ve sınıflandırmasının gelişmiş laboratuarlar tarafından yapılması ve ürünlerin ticaretinin ürünleri temsil eden ürün senetleri vasıtasıyla ürün ihtisas borsasında yapılması öngörülmüştür. Ayrıca, bu sistemde ürünlerin ve mudilerin korunması için gelişmiş güvence mekanizmaları da bulunmaktadır.
Lisanslı depoculuk ve ürün ihtisas borsacılığı sistemi yalnızca uzun süreli depolanabilir ve standardize edilmesi mümkün olan tarımsal ürünlere ilişkindir. Umumi mağazacılık ise tarımsal ürünlerin yanı sıra depolanabilir her türlü emtiayı içermektedir.
21) Elektronik ürün senedi nedir?
Elektronik ürün senedi, tarım ürünlerinin lisanslı depoya tesliminde, lisanslı depo işletmesince bu ürünleri temsilen basılı ürün senetleri hükmünde olmak üzere oluşturulan bir elektronik kayıttır.
22) Elektronik ürün senetlerine ilişkin hukuki işlemler nasıl yürütülmektedir?
Elektronik ürün senetlerine ilişkin yasal düzenleme TÜLDK md.15/4’te yer almaktadır ve 12/11/2011 tarihli ve 28110 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Elektronik Ürün Senedi Yönetmeliği yürürlüğe konulmuştur. Bu Yönetmelikte, elektronik ürün senetlerinin oluşturulmasını sağlamak, bu senetlere bağlı tüm hak ve yükümlülükler ile işlemleri ilgili taraflar itibariyle kayden izlemek amacıyla bir anonim şirketin elektronik kayıt kuruluşu olarak Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca yetkilendirilmesi öngörülmüştür.
Yetkilendirilen elektronik kayıt kuruluşu tarafından bir elektronik sistemin oluşturulması ve elektronik ürün senetlerine ilişkin tüm hukuki işlemlerin bu elektronik sistem üzerinden yapılması hüküm altına alınmıştır.
23) Ürün senedine ilişkin tarafların yükümlülükleri nelerdir?
Mudi ürün senedini ibraz etmelidir. Lisanslı depo işletmesi ise;ürünü teslim ve ürün senedini iptal yükümlülüğündedir. Ayrıca, lisanslı depo işletmesi, ürün senedini düzenleyen ve ürün senedi defterini tutmakla yükümlü olan taraftır.
24) Lisanslı depoda hasar meydana gelmesi durumunda sigorta süreci nasıl işler?
Lisanslı bir depoda sigorta kapsamına giren bir hasar meydana gelmesi durumunda, lisanslı depo işleticisi bu durumu ve muhtemel zarar miktarını derhal Bakanlığa ve ilgili sigorta şirketine bildirir. Zarar hesabında, ilgili ürünün hasar gördüğü tarihte borsada oluşan ortalama fiyat; borsa ortalama fiyatı tespit edilemiyorsa Bakanlıkça ilgili ürün için belirlenen yurt içi ve/veya yurt dışı referans borsa veya borsalarda oluşan ortalama fiyat esas alınır.
Lisanslı depo işletmesi hukuken geçerli bir mazereti olmadıkça hasarın tespitini takiben en geç beş iş gününde istenen tüm belgeleri ilgili sigorta şirketine iletmek, sigorta şirketi de belgelerin ulaşmasını takiben en geç on iş gününde mudîye hasarın bedelini ödemek zorundadır.
25) Sigorta sözleşmesinin feshini doğuracak bir durumda bildirim yükümlülüğü kime aittir?
Sigorta sözleşmelerinin feshedilmesi sonucunu doğuracak bir nedenin ortaya çıkması durumunda, ilgili sigorta şirketi bunu derhal Bakanlığa ve lisanslı depo işletmesine bildirmekle yükümlüdür. Sigorta sözleşmesinin feshi, ancak söz konusu bildirimin Bakanlığa ulaştığı tarihten itibaren otuz günlük sürenin dolmasından sonra hüküm ifade eder.
26) Depoculuk lisansı devredilebilir mi ve işletmenin her bir şubesi için ayrı lisans almak gerekir mi?
Depoculuk lisansı devredilemez ve lisanslı depo işletmesinin tüm şubeleri aynı lisans kapsamında çalışır.
27) Lisans belgesinin kayıp, zayi olması ya da kullanılamayacak hale gelmesi durumunda ne yapılır?
Lisans belgesi zayi olan lisanslı depo işleticisi gerekçeleriyle birlikte Bakanlığa başvurur. Bu durumda Bakanlık, lisanslı depo işleticisine verilmek üzere yeni bir lisans belgesi tanzim eder.
28) Lisans bedelleri nasıl ödenir, taksitlendirme yapmak mümkün müdür?
Kanun kapsamında verilen, süresi uzatılan, değiştirilen veya yeniden verilen her türlü lisansa ilişkin bedeller, Bakanlıkça genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere peşin olarak tahsil edilir.
29) Lisanslı depoda farklı ürün çeşitlerinin depolanmak istenilmesi durumunda var olan lisans bunu kapsar mı?
Lisanslı depo işletmesinin depolama kapasitesini artırmak veya depolarda farklı ürün çeşitlerini depolamak istemesi halinde lisansın değiştirilmesi zorunludur. Lisansın yenilenmesi ve değiştirilmesi, lisans alınmasındaki usul ve esaslara tâbidir.
30) Ürün senetlerini imzalamaya kimler yetkilidir?
Ürün senetlerini imzalamaya yetkili kişi ya da kişilerin isimleri ile orijinal imzaları ticaret siciline tescil edilir. Ayrıca bu durum, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilân ettirilir. İmzaya yetkili kişilerde herhangi bir değişiklik olduğu takdirde aynı usul izlenir.
31) Depolanmak üzere lisanslı depo işletmesince kabul edilen üründen fire olması durumunda nasıl geri teslim edilir?
Depolanmak üzere kabul edilen ürünün aynı miktar ve kalitede geri verilmesi esastır. Ancak, nitelik, çeşit, tür, depolama süresi ve koşulları ile iklim veya bölgesel ya da diğer bazı etkenlere göre üründe doğası gereği değişen oranda fire olabilir. Fire oranları, depolama dönemi öncesinde lisanslı depo işletmesi tarafından deponun bulunduğu yerdeki ticaret odası ve/veya borsasının görüşü ile Bakanlığın onayı alınmak suretiyle düzenlenen fire tarifesinde gösterilir.
32) Bozulan, zayi olan, nitelik kaybına uğrayan ya da fire miktarı fire tarifesinde belirlenen sınırları aşan ürünün bedeli sigorta kapsamında ödenemiyorsa ne yapılır?
Bozulan, zayi olan, nitelik kaybına uğrayan ya da fire miktarı fire tarifesinde belirlenen sınırları aşan ürünün bedeli sigorta kapsamında ödenemiyorsa, mudinin başvurusu üzerine lisanslı depo işletmesi, aynı nitelik ve miktardaki ürünü başvuru tarihinden itibaren en geç yedi iş günü içinde temin ederek teslim eder ya da başvuru tarihinde borsada oluşmuş fiyatı, bu tarihte fiyat oluşmamış ise başvuru tarihinden önceki son beş işlem gününde borsada oluşmuş fiyatların ortalaması esas alınmak üzere hesaplanacak bedelin % 5 üzerindeki bir tutarı öder. Bu durumda, ilgili ürüne ilişkin ürün senedi iptal edilir ve ürün lisanslı depodan çıkarılır.
33) Ürünün azami depolama süresi ne kadardır ve bu sürenin aşılması ve ürünlerin geri alınmaması durumunda ne yapılır?
Ürünün azami depolama süresi 24 ayı geçmemek üzere ürünün çeşidine göre Bakanlıkça belirlenir. Ürünün son depolama tarihine kadar geri alınması gerektiği, aksi takdirde ürün senetlerinin lisanslı depo işletmesince satılabileceği hususu, mudiye veya yetkili temsilcisine lisanslı depo işletmesi tarafından son depolama tarihinden kırk beş gün önce bildirilir.Son depolama tarihine kadar geri alınmayan ürünler, lisanslı depo işletmesince borsada satılabilir. Bu durumda, depolama ücreti ve diğer masraflar satış bedelinden düşülerek geri kalan tutar yedi iş günü içinde ilgiliye ödenir. Borsada satılan ürünlere ilişkin düzenlenen ürün senetleri, lisanslı depo işletmesince derhal iptal edilerek mudiye ve borsaya bilgi verilir.
34) Yetkili sınıflandırıcı ve lisanslı depo işletmesi arasındaki hukuki ilişki nasıl kurulur?
Yetkili sınıflandırıcılar, lisanslı depolara tevdi olunan veya depodan teslim edilen tarımsal ürünlerin analiz, sınıflandırma ve belgelendirme işlemlerinin yürütülmesi için lisanslı depo işletmeleriyle sözleşme yapar. Sözleşme ve sözleşmede yapılacak değişiklikler ancak Bakanlık onayından sonra geçerli olur. Sözleşmenin herhangi bir nedenle feshini doğuracak bir sebebin ortaya çıkması halinde bu durum taraflarca en geç beş işgünü içinde Bakanlığa bildirilir ve ayrıca mudilerin zarar görmemesi için gerekli tedbirler alınır. Sözleşmenin feshi, söz konusu bildirimin Bakanlığa ulaştığı tarihten itibaren otuz günlük sürenin dolmasından sonra hüküm ifade eder.
35) Analiz ve sınıflandırma belgesinin itiraz üzerine incelenmesi ve farklı bir belge düzenlenmesi durumunda ürün sahibini haklı çıkaracak bir farklılık var ise nasıl bir yol izlenir?
- Depolamaya uygun nitelikte ve standardize edilebilmesi mümkün olan tarım ürünlerinin sınıf ve kalitelerinin yetkili sınıflandırıcı olarak isimlendirilen laboratuarlarca belirlenmesini,
- Modern altyapıya sahip sağlıklı ortamlarda depolanmasını,
- Bu ürünlerin ticaretinin ürünün mülkiyetini temsil eden ürün senetleri vasıtasıyla; uluslararası alanda da faaliyet gösterebilecek nitelikteki ürün ihtisas borsasında yapılmasını öngören bir sistemdir.
2) Lisanslı depoculuk sistemindeki aktörler kimlerdir?
Üreticiler, tacirler, sanayiciler, aracılar ve bunların yanı sıra bankalar, sigorta şirketleri ve yatırımcılardır.
3)Sisteme konu ürünler hangileridir?
Hububat, Baklagiller, Yağlı tohumlar, Pamuk, Fındık, Zeytin, Zeytinyağı, Kuru Kayısı, Antepfıstığı
4) Lisanslı depoculuk sisteminin hedefleri nelerdir?
1- Hasat dönemlerinde tarım ürünlerindeki arz yığılması nedeniyle oluşan fiyat düşüşlerinin önlenmesi ve piyasanın dengelenmesi,
2- Özellikle finansman sıkıntısı çeken küçük çiftçiler ile ürün sahiplerinin, lisanslı depolara verdikleri ürünleri karşılığında aldıkları ürün senetleri aracılığıyla bankalardan kredi ve finansman sağlamaları,
3- Tarım ürünleri ticaretinin herkesçe kabul gören standartları belirlenmiş ürünler üzerinden yapılması, kaliteli üretimin teşvik edilmesi, güvenli bir piyasanın oluşturulması,
4- Tarım ürünleri ticaretinin kayıt altına alınması,
5- Ülkemizde halihazırda uygulanmakta olan tarım reformunun başarılması ve tarım ürünleri ticaretinde özel sektör katılımının artırılması,
6- Üretimde ve fiyatlandırmada Devlet müdahalelerinin asgariye indirilmesi, bu alana yönelik yapılan yüksek harcamalardan önemli tasarruf sağlanması, serbest piyasa ve fiyat oluşumunu bozan müdahalelerden uzaklaşılması,
7- Tarım ürünleri üreticileri açısından kolay pazarlanabilen, iyi muhafaza edilen ve nakliye masrafları en aza indirilmiş bir sistemle istikrarlı ve daha yüksek bir gelir seviyesi elde edilmesi,
8- Yatırımcılar için dövize, altına, hisse senedine, faize ve benzerlerine alternatif yeni bir yatırım aracı sağlanması,
9- Ürün ticareti ile uğraşan tacir ve sanayicilerimizce, kalitesi bilimsel kriterlere göre belirlenmiş ve fiyat istikrarı sağlanmış ürünlerin kolayca temini,
10- Tarım ürünlerinin, fizikî mal ve numune gösterilmesine ve teslimine gerek olmaksızın ürün senetleri veya elektronik ürün senetleri aracılığıyla ticaretinin yapılması,
11- Standardı belirlenmiş ürün ve lisanslı depo sistemiyle tarım ürünlerinde vadeli işlem ve opsiyon piyasalarına geçilmesi,
12- Ürün depolanması, bankacılık ve sigorta sektörü açısından yeni iş alanlarının oluşturulması,
13- Ülkemizin yakınında bulunduğu Orta Doğu, Balkanlar, Türkî Cumhuriyetler ve Asya coğrafyasındaki tarım ürünleri ticaretinde de önemli rol üstlenmesi ve pay sahibi olunması,
Hedeflenmiştir.
5) Lisanslı depo şirketi nasıl kurulur, kuruluş koşulları nelerdir?
Tarım ürünleri lisanslı depo işletmeleri, ekonomik ihtiyaç ve etkinlik şartları göz önünde bulundurularak Bakanlığımızca verilecek izinle anonim şirket şeklinde kurulur. Şirketin kuruluşunda, bir milyon liradan az olmamak üzere depolama kapasitesine göre yönetmelikle belirlenen tutarda ödenmiş sermayeye sahip olunması ve ilgili yönetmelikte gösterilen belgelerin ibraz edilmesi koşulları aranır.
6) Kuruluşunu gerçekleştiren lisanslı depo işletmeleri nasıl faaliyete geçer?
Kuruluş izni alan şirkete ancak Kanunun öngördüğü şartları taşıdığının tespiti halinde faaliyet izni (lisans) verilir. Şirket faaliyet izni almadan depoculuk faaliyetinde bulunamaz, ürün kabul edemez, ürün senedi düzenleyemez. Lisans alınmadan lisanslı depo veya lisanslı depo işletmesi izlenimini verecek hiçbir isim, unvan, işaret ve benzerleri kullanılamaz.
Lisanslı depo işletmek üzere lisans almak için müracaat edenler, depo kapasitesinin ürün rayiç bedelinin %15’inden az olmamak üzere belirlenen tutarda lisanslı depo teminatı vermek zorundadır. Yine, Lisanslı depo işleticileri, lisans koşulu olarak işletme tesisleri ve lisanslı depoculuk faaliyeti kapsamında depoladığı ürünler için sigorta yaptırmak zorundadır. Ayrıca, belgelerin tam ve yeterli olduğunun tespiti halinde, Bakanlığımızca oluşturulan bir komisyonca depo ve tesisler yerinde incelenir ve inceleme sonucu gerekçeleriyle birlikte bir rapora bağlanarak Bakanlığa sunulur.Yapılan inceleme ve değerlendirme sonucunda öngörülen şartları taşıdığı anlaşılanlara ve belirtilen belgeleri ibraz edenlere lisans verilir.
7) Lisans bedelleri nasıl ve neye göre belirlenir?
5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununun 14 üncü maddesi uyarınca, lisanslı depo işletmeleri, yetkili ve referans yetkili sınıflandırıcılar ile elektronik kayıt kuruluşuna verilecek lisanslara ilişkin genel bütçeye gelir kaydedilecek bedeller her yıl 1 Ocak tarihinden geçerli olmak üzere Bakanlık Makamının Onayı ile belirlenir. Lisans bedelleri belirlenirken depolama kapasitesi dikkate alınır.
8) Ürün senedi nedir ve nasıl kullanılır?
Bir ürünün lisanslı depo işletmesine teslim ve kabul edilmesi halinde, söz konusu ürün için ürün senedi düzenlenir. Teslimat sırasında ürün senedi dışında düzenlenen tartım makbuzu ve delil niteliğini haiz benzer belgeler de ürünün mülkiyetinin ispatında kullanılabilir.
Ürün senedi veya delil niteliğini haiz diğer belgeler; ürünün aynı miktar, cins, sınıf ve kalitede mudîye geri verilmesini garanti eder ve bu teslim satış değil vedia (emanet) anlamındadır. Basılı ürün senetleri hükmünde olmak üzere elektronik ortamda da ürün senetleri oluşturulabilir.
Lisanslı depo işleticisi, mudînin talebi üzerine, hukuken geçerli bir mazereti olmadıkça gecikmeksizin ürünü teslim eder. Ürünün tesliminde bu ürüne ait ürün senedini geri alır ve iptal eder.
9) Ürün ihtisas borsası/borsaları nedir?
- Lisanslı depoculuk sistemi kapsamındaki tarım ürünlerinin fiziki veya elektronik ortamlarda alım satımına aracılık eden,
- Gerek ürünlerin fiziki olarak, gerekse ürünü temsilen lisanslı depo işletmelerince çıkarılan ürün senetlerinin ve alivre sözleşmelerin ticaretine aracılık eden,
- Yeterli alt yapı ve elektronik donanım ile mali alt yapıya sahip olan,
- Faaliyet alanı bölgesel, ulusal veya uluslararası olabilen,
10) Ürün ihtisas borsasının görev ve sorumlulukları nelerdir?
Alivre sözleşmeler ile lisanslı depolarca düzenlenen kıymetli evrak hükmündeki ürün senetleri ve ürünü temsil eden benzer senetlerin alım satımı ve rehni gibi işlemlerin ürün ihtisas borsalarında kontrolü ve tescili zorunludur. Borsada tescil gerçekleşmedikçe ürün mülkiyeti başkasına devredilemez.
Ürün senetlerine ilişkin; alım satımın tescili, devir ile bedelinin ödenmesi, alıcı ve satıcı ile üçüncü şahısların haklarının korunması, yükümlülüklerinin yerine getirilmesi ve alım satıma ilişkin diğer hususlar, borsanın sorumluluğunda olup, bu işlemlerden dolayı doğan zararlar borsa tarafından tazmin edilir.
11) Ürün İhtisas Borsasının sağlayacağı faydalar nelerdir?
Mudiler ürünlerini, yakın çevrelerindeki sınırlı sayıdaki tüccara satmak zorunda kalmayacak, çok sayıda alıcının oluşturacağı rekabetten yararlanabilecektir.
Çok sayıda alıcı ve satıcının bulunduğu, fiyatın objektif olarak oluşabildiği bir piyasa oluşacaktır.
Ürünler, elektronik ürün senetleri vasıtasıyla elektronik ortamda el değiştirebilecektir.
Sanayiciler işletmelerinin ihtiyacı olan ürünleri kısa zamanda kolayca tedarik edebilecektir.
Ülkemiz, bölgede tarım ürünleri ticaretinin merkezi konumuna gelebilecektir.
Ürün senetleri; altın, döviz, hisse senedi gibi alternatif bir yatırım aracı haline gelecektir.
Ürün senetleri, faizsiz yatırım araçları olmaları nedeniyle, özellikle ortadoğu sermayesi tarafından talep görebilecektir.
Mevcut ticaret borsaları, ürün ihtisas borsasının acentesi olmalarına imkan tanınmış olması itibariyle, bu borsanın bölgelerdeki temsilcilikleri olarak faaliyet gösterebilecektir.
Gelişmiş ülkelerde tarım ürünleri ticaretinde yaygın biçimde kullanılan vadeli işlem araçları, ülkemizde de yaygınlaşabilecektir.
12) Yetkili sınıflandırıcı nedir?
5300 sayılı Kanun kapsamında lisans alarak, lisanslı depolarda depolanacak tarım ürünlerini analiz eden, ürünün nitelik ve özelliklerini belirleyen, standartlara uygun olarak sınıflandıran ve bu hususları belgelendiren, gerçek ve tüzel kişilerce işletilen laboratuvarlardır.
13) Lisanslı depoculuk Tazmin Fonu nedir?
Lisanslı depo işleticisinin, Kanunda ve mudîler ile yapacağı sözleşmede öngörülen yükümlülüklerini yerine getirmemesinden dolayı ortaya çıkan zararların tazmin edilebilmesi amacıyla oluşturulan ve lisanslı depoculuk sisteminin temel ayaklarından birini teşkil eden kuruluştur.
14) Lisanslı depoculuk sisteminde vergisel teşviklerden nasıl yararlanılmaktadır?
Lisanslı depoculuk sisteminin teşvik edilmesine ve bu alandaki yatırımların artarak gelişmesine katkı sağlamayı amaçlayan vergi düzenlemeleri şu şekildedir:
- 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun Geçici 76 ncı maddesi hükümleri kapsamında 5300 sayılı Kanun kapsamında düzenlenen ürün senetlerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar, 31/12/2018 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden müstesna tutulmuştur.
- 25/10/1984 tarih ve 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu ile 5300 sayılı Kanun kapsamında ürünlerin lisanslı depolara ilk tesliminde ve düzenlenen ürün senetlerinin borsalar aracılığıyla teslimlerinde katma değer vergisi istisnası getirilmiştir.
- 01/07/1964 tarihli ve 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu ile mudi ile lisanslı depo işletmesi arasında düzenlenen mukavelenameler ve ürün senetleri damga vergisinden istisna tutulmuştur
15) Lisanslı depoculuk sisteminde lisanslı depoculuk yatırımları için devlet yardımları uygulaması nasıl yürütülmektedir?
14/7/2009 tarihli ve 2009/15199 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile yürürlüğe konulan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar ve bu Kararın uygulanmasına ilişkin Hazine Müsteşarlığınca çıkarılan 2009/1 sayılı “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ” ile lisanslı depoculuk hizmetleri de bölgesel desteklerden yararlandırılacak yatırım konuları arasına dahil edilmiştir. Aynı durum, 15/06/2012 tarihli ve 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile yürürlüğe konulan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar ve bu Kararın uygulanmasına ilişkin Ekonomi Bakanlığınca çıkarılan 2012/1 sayılı “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ” ile de devam ettirilmiştir.16) Referans Yetkili Sınıflandırıcı nedir?
Gümrük ve Ticaret Bakanlığının talebi üzerine yetkili sınıflandırıcı lisansı almak üzere başvuruda bulunanların tesis ve laboratuvarlarını inceleyen, sonrasında ise görev alanındaki yetkili sınıflandırıcıları periyodik olarak denetleyen ve bu denetim sonuçlarını Bakanlığa raporlayan, ayrıcaitiraz üzerine ürünleri analiz eden, görev alanındaki yetkili sınıflandırıcıların kalibrasyon, uygunluk,kontrol ve denetimini yürüten, Gümrük ve Ticaret Bakanlığından lisans alan gerçek ve tüzel kişilerdir.
17) Sistemin güvence mekanizmaları nelerdir?
-Rizikolara karşı sigorta (Depolar ile bu depolara konulan ürünlerin rizikolara karşı sigorta ettirilmesi zorunludur.)
- Teminat (Depolama kapasitesinin ürün rayiç bedelinin en az %15'i oranındaki teminatın tazmin fonu adına ve lehine düzenlenmesi zorunludur. )
- Borsanın sorumluluğu (Ürün senetlerinin alım satımına ilişkin hususlar (tescil, devir, bedelin ödenmesi, üçüncü şahısların haklarının korunması, yükümlülüklerin yerine getirilmesi gibi) borsanın sorumluluğundadır. Bu işlemlerden doğacak zararlar borsa tarafından tazmin edilir.)
- Bakanlığın gözetim ve denetimi (Lisanslı depolar, yetkili sınıflandırıcılar, ürün ihtisas borsaları ile kanun kapsamında faaliyet gösteren diğer kişi ve kuruluşlar Gümrük ve Ticaret Bakanlığının gözetim ve denetimine tabidir.)
18) Kuruluş izni alan lisanslı depo işletmeleri lisanslı depoculuk faaliyetinde bulunabilir mi?
Kuruluş izni alan şirket faaliyet izni almadan depoculuk faaliyetinde bulunamamakta, ürün kabul edememekte ve ürün senedi düzenleyememektedir.Kuruluş izni alan şirketlerin Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edilmesini takiben en geç bir yıl içinde, faaliyet izni alması gerekmektedir. Bu süre gerektiğinde Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca en fazla bir yıl daha uzatılabilmektedir. Bu süre içinde lisans için başvurmayan veya başvurusunun sonucunda kendilerine lisans verilmesi uygun görülmeyen kuruluşun lisans alma hakkı düşmektedir.
19) Ürün senetleri nasıl kullanılır?
Lisanslı depolara ürünlerini tevdi eden ve bunun karşılığında ürün senedini alan mudiler, diledikleri zaman ellerindeki ürün senetlerini ürün ihtisas borsasında veya bu borsa faaliyete geçinceye kadar yetkilendirilen ticaret borsalarında satabilmektedir. Tacirler ve sanayiciler ise ihtiyaç duydukları miktar ve kalitedeki ürünleri ürün senetleri vasıtasıyla tedarik edebilmektedir.
Mudilerin ellerindeki ürün senetlerini satmak yerine teminat olarak göstererek karşılığında kredi kullanma imkanı da bulunmaktadır.
Mudi lisanslı depo işletmesinden ürününü geri almak istediğin de lisanslı depo işletmesinin hukuken geçerli bir mazereti olmadıkça gecikmeksizin ürünü teslim etme zorunluluğu bulunmaktadır. Ürünün tesliminde bu ürüne ait ürün senedi lisanslı depo işletmesince geri alınmakta ve iptal edilmektedir.
20) Lisanslı depoculuk sisteminin umumi mağazacılıktan farkı nedir?
Umumi mağazacılık, emtianın mülkiyet ve rehin haklarını temsil etmek üzere makbuz senedi ve varant adlı kıymetli evrak türlerinin çıkarılmasını öngören bir yapı şeklinde olması ve anonim şirket şeklinde kurulan işletmeler tarafından yürütülmesi itibarıyla lisanslı depoculuk sistemine benzemektedir. Ancak, lisanslı depoculuk, umumi mağazacılığa göre çok daha gelişmiş bir ticaret platformu kurulmasını öngörmektedir.Ürünün hasat edilmesinin ardından depolanması, analiz ve sınıflandırmasının gelişmiş laboratuarlar tarafından yapılması ve ürünlerin ticaretinin ürünleri temsil eden ürün senetleri vasıtasıyla ürün ihtisas borsasında yapılması öngörülmüştür. Ayrıca, bu sistemde ürünlerin ve mudilerin korunması için gelişmiş güvence mekanizmaları da bulunmaktadır.
Lisanslı depoculuk ve ürün ihtisas borsacılığı sistemi yalnızca uzun süreli depolanabilir ve standardize edilmesi mümkün olan tarımsal ürünlere ilişkindir. Umumi mağazacılık ise tarımsal ürünlerin yanı sıra depolanabilir her türlü emtiayı içermektedir.
21) Elektronik ürün senedi nedir?
Elektronik ürün senedi, tarım ürünlerinin lisanslı depoya tesliminde, lisanslı depo işletmesince bu ürünleri temsilen basılı ürün senetleri hükmünde olmak üzere oluşturulan bir elektronik kayıttır.
22) Elektronik ürün senetlerine ilişkin hukuki işlemler nasıl yürütülmektedir?
Elektronik ürün senetlerine ilişkin yasal düzenleme TÜLDK md.15/4’te yer almaktadır ve 12/11/2011 tarihli ve 28110 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Elektronik Ürün Senedi Yönetmeliği yürürlüğe konulmuştur. Bu Yönetmelikte, elektronik ürün senetlerinin oluşturulmasını sağlamak, bu senetlere bağlı tüm hak ve yükümlülükler ile işlemleri ilgili taraflar itibariyle kayden izlemek amacıyla bir anonim şirketin elektronik kayıt kuruluşu olarak Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca yetkilendirilmesi öngörülmüştür.
Yetkilendirilen elektronik kayıt kuruluşu tarafından bir elektronik sistemin oluşturulması ve elektronik ürün senetlerine ilişkin tüm hukuki işlemlerin bu elektronik sistem üzerinden yapılması hüküm altına alınmıştır.
23) Ürün senedine ilişkin tarafların yükümlülükleri nelerdir?
Mudi ürün senedini ibraz etmelidir. Lisanslı depo işletmesi ise;ürünü teslim ve ürün senedini iptal yükümlülüğündedir. Ayrıca, lisanslı depo işletmesi, ürün senedini düzenleyen ve ürün senedi defterini tutmakla yükümlü olan taraftır.
24) Lisanslı depoda hasar meydana gelmesi durumunda sigorta süreci nasıl işler?
Lisanslı bir depoda sigorta kapsamına giren bir hasar meydana gelmesi durumunda, lisanslı depo işleticisi bu durumu ve muhtemel zarar miktarını derhal Bakanlığa ve ilgili sigorta şirketine bildirir. Zarar hesabında, ilgili ürünün hasar gördüğü tarihte borsada oluşan ortalama fiyat; borsa ortalama fiyatı tespit edilemiyorsa Bakanlıkça ilgili ürün için belirlenen yurt içi ve/veya yurt dışı referans borsa veya borsalarda oluşan ortalama fiyat esas alınır.
Lisanslı depo işletmesi hukuken geçerli bir mazereti olmadıkça hasarın tespitini takiben en geç beş iş gününde istenen tüm belgeleri ilgili sigorta şirketine iletmek, sigorta şirketi de belgelerin ulaşmasını takiben en geç on iş gününde mudîye hasarın bedelini ödemek zorundadır.
25) Sigorta sözleşmesinin feshini doğuracak bir durumda bildirim yükümlülüğü kime aittir?
Sigorta sözleşmelerinin feshedilmesi sonucunu doğuracak bir nedenin ortaya çıkması durumunda, ilgili sigorta şirketi bunu derhal Bakanlığa ve lisanslı depo işletmesine bildirmekle yükümlüdür. Sigorta sözleşmesinin feshi, ancak söz konusu bildirimin Bakanlığa ulaştığı tarihten itibaren otuz günlük sürenin dolmasından sonra hüküm ifade eder.
26) Depoculuk lisansı devredilebilir mi ve işletmenin her bir şubesi için ayrı lisans almak gerekir mi?
Depoculuk lisansı devredilemez ve lisanslı depo işletmesinin tüm şubeleri aynı lisans kapsamında çalışır.
27) Lisans belgesinin kayıp, zayi olması ya da kullanılamayacak hale gelmesi durumunda ne yapılır?
Lisans belgesi zayi olan lisanslı depo işleticisi gerekçeleriyle birlikte Bakanlığa başvurur. Bu durumda Bakanlık, lisanslı depo işleticisine verilmek üzere yeni bir lisans belgesi tanzim eder.
28) Lisans bedelleri nasıl ödenir, taksitlendirme yapmak mümkün müdür?
Kanun kapsamında verilen, süresi uzatılan, değiştirilen veya yeniden verilen her türlü lisansa ilişkin bedeller, Bakanlıkça genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere peşin olarak tahsil edilir.
29) Lisanslı depoda farklı ürün çeşitlerinin depolanmak istenilmesi durumunda var olan lisans bunu kapsar mı?
Lisanslı depo işletmesinin depolama kapasitesini artırmak veya depolarda farklı ürün çeşitlerini depolamak istemesi halinde lisansın değiştirilmesi zorunludur. Lisansın yenilenmesi ve değiştirilmesi, lisans alınmasındaki usul ve esaslara tâbidir.
30) Ürün senetlerini imzalamaya kimler yetkilidir?
Ürün senetlerini imzalamaya yetkili kişi ya da kişilerin isimleri ile orijinal imzaları ticaret siciline tescil edilir. Ayrıca bu durum, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilân ettirilir. İmzaya yetkili kişilerde herhangi bir değişiklik olduğu takdirde aynı usul izlenir.
31) Depolanmak üzere lisanslı depo işletmesince kabul edilen üründen fire olması durumunda nasıl geri teslim edilir?
Depolanmak üzere kabul edilen ürünün aynı miktar ve kalitede geri verilmesi esastır. Ancak, nitelik, çeşit, tür, depolama süresi ve koşulları ile iklim veya bölgesel ya da diğer bazı etkenlere göre üründe doğası gereği değişen oranda fire olabilir. Fire oranları, depolama dönemi öncesinde lisanslı depo işletmesi tarafından deponun bulunduğu yerdeki ticaret odası ve/veya borsasının görüşü ile Bakanlığın onayı alınmak suretiyle düzenlenen fire tarifesinde gösterilir.
32) Bozulan, zayi olan, nitelik kaybına uğrayan ya da fire miktarı fire tarifesinde belirlenen sınırları aşan ürünün bedeli sigorta kapsamında ödenemiyorsa ne yapılır?
Bozulan, zayi olan, nitelik kaybına uğrayan ya da fire miktarı fire tarifesinde belirlenen sınırları aşan ürünün bedeli sigorta kapsamında ödenemiyorsa, mudinin başvurusu üzerine lisanslı depo işletmesi, aynı nitelik ve miktardaki ürünü başvuru tarihinden itibaren en geç yedi iş günü içinde temin ederek teslim eder ya da başvuru tarihinde borsada oluşmuş fiyatı, bu tarihte fiyat oluşmamış ise başvuru tarihinden önceki son beş işlem gününde borsada oluşmuş fiyatların ortalaması esas alınmak üzere hesaplanacak bedelin % 5 üzerindeki bir tutarı öder. Bu durumda, ilgili ürüne ilişkin ürün senedi iptal edilir ve ürün lisanslı depodan çıkarılır.
33) Ürünün azami depolama süresi ne kadardır ve bu sürenin aşılması ve ürünlerin geri alınmaması durumunda ne yapılır?
Ürünün azami depolama süresi 24 ayı geçmemek üzere ürünün çeşidine göre Bakanlıkça belirlenir. Ürünün son depolama tarihine kadar geri alınması gerektiği, aksi takdirde ürün senetlerinin lisanslı depo işletmesince satılabileceği hususu, mudiye veya yetkili temsilcisine lisanslı depo işletmesi tarafından son depolama tarihinden kırk beş gün önce bildirilir.Son depolama tarihine kadar geri alınmayan ürünler, lisanslı depo işletmesince borsada satılabilir. Bu durumda, depolama ücreti ve diğer masraflar satış bedelinden düşülerek geri kalan tutar yedi iş günü içinde ilgiliye ödenir. Borsada satılan ürünlere ilişkin düzenlenen ürün senetleri, lisanslı depo işletmesince derhal iptal edilerek mudiye ve borsaya bilgi verilir.
34) Yetkili sınıflandırıcı ve lisanslı depo işletmesi arasındaki hukuki ilişki nasıl kurulur?
Yetkili sınıflandırıcılar, lisanslı depolara tevdi olunan veya depodan teslim edilen tarımsal ürünlerin analiz, sınıflandırma ve belgelendirme işlemlerinin yürütülmesi için lisanslı depo işletmeleriyle sözleşme yapar. Sözleşme ve sözleşmede yapılacak değişiklikler ancak Bakanlık onayından sonra geçerli olur. Sözleşmenin herhangi bir nedenle feshini doğuracak bir sebebin ortaya çıkması halinde bu durum taraflarca en geç beş işgünü içinde Bakanlığa bildirilir ve ayrıca mudilerin zarar görmemesi için gerekli tedbirler alınır. Sözleşmenin feshi, söz konusu bildirimin Bakanlığa ulaştığı tarihten itibaren otuz günlük sürenin dolmasından sonra hüküm ifade eder.
35) Analiz ve sınıflandırma belgesinin itiraz üzerine incelenmesi ve farklı bir belge düzenlenmesi durumunda ürün sahibini haklı çıkaracak bir farklılık var ise nasıl bir yol izlenir?
Önceki analiz ve sınıflandırma belgesi ile itiraz üzerine düzenlenen analiz ve sınıflandırma belgesi arasında ürün sahibini haklı çıkaracak şekilde bir farklılık var ise, itiraz sahibi, varsa itirazına ilişkin masrafla birlikte teslim ettiği ürünün kalitesine uygun ürünü ya da her iki kalite arasındaki fiyat farkını lisanslı depo işletmesinden talep edebilir.