Ülke içinde salgının yayılması nedeniyle 11 Kasım'dan bu yana ülke genelinde sıkı sokağa çıkma yasakları uygulanmaktadır. Moğolistan Ulusal Ticaret ve Sanayi Odası (MNCCI) ticaret, hizmet, inşaat, imalat, eğitim, madencilik, turizm, ulaştırma ve bilgi teknolojisi sektörlerindeki 3.500'den fazla şirket arasında online bir anket yapmıştır. Satış geliri açısından, ankete katılanların yüzde 41'i 100 milyon MNT'den az gelire sahip şirketler iken, 5 milyar MNT'den fazla gelire sahip olanlar yüzde 9'du. Çalışan sayısı açısından, yüzde 54'ü 19'a kadar çalışanı olan ve yüzde 13'ü işletme sahibi esnaf idi.

Anket, salgının yayılmasını önleme tedbirlerinin tüm sektörlerin yüzde 90'ını etkilediğini gösteriyor. Özellikle hizmet, ticaret, imalat, ulaşım ve inşaat gibi ekonominin en öncelikli sektörleri olumsuz etkilenmiştir.

Moğolistan'da özel sektör normal zamanda bir milyondan fazla kişiye iş ortamı sağlayarak bütçe gelirini oluşturmaktadır.  Sokağa çıkma yasağı sırasında, özel sektörün yüzde 82'sinin işi tamamen durmuş ve yüzde 13'ü sınırlı alanlarda çalışmaktadır.

Anket çalışması aynı zamanda şirketlerin işlerini kendi kaynakları ile ne kadar süre tutabileceklerine de baktı. Ankete göre yüzde 53'ü yalnızca bir ay veya 30 gün ayakta durabileceğini söyledi. Karantinadan bu yana 14 gün geçti. Ankete katılan şirketlerin yüzde 31’i, kendi kaynakları ile 1-3 ay dayanabileceklerini ve daha uzun süre dayanamayacaklarını söyledi. Bunlardan en önemlisi istihdamdır. Örneğin, bu ayın 12'sinden bu yana 152 bin kişi işini kaybetti.  Moğolistan Ulusal Ticaret ve Sanayi Odası tarafından yapılan bu araştırmaya göre, yasağın yıl sonuna kadar devam etmesi halinde ek 430.000 kişinin işini kaybetme riski var. Ayrıca kendi işletmesi bulunan esnafların yüzde 74'ü maaş ödemesi yapmadıklarını söyledi. Araştırmaya göre özel sektörün yüzde 63'ü bir aylık nakit rezervine sahip. Serbest meslek sahiplerinin %67'si 50 milyon MNT'ye kadar kredi borcu var. Şirketlerin karşılaştığı ana engellerin istihdamı koruma, çalışanlarına maaş ödeme, kredi geri ödemeleri, kira ödemeleri ve hükümet kararlarındaki tutarsızlıklar olduğu belirlendi. Örneğin, serbest meslek sahiplerinin yüzde 67'si kredilerini ödeyemeyeceğini söylerken, yüzde 61'i kira ödemekte zorlandığını söyledi. Bu durum şirketlerin katı karantina uygulaması karşısında diz çöktüğünü gösteriyor. Diğer bir deyişle, ticaret ortamı her geçen gün kötüye gidiyor. Bu nedenle, faaliyetleri tamamen duran, geniş ölçüde kısıtlanan sektörlerdeki işletmelere finansal destek sağlanması, kısa vadeli işsizliğe karşı finansal destek sağlanması, işletmelere faizsiz ve teminat istemeyen, çok düşük faizli kredi sağlanması gerekmektedir.

MNCCI tarafından yayınlanan anket sonuç raporunda salgın nedeniyle satış geliri olmayan düşük gelirli işletmelerin maaş giderlerini sübvanse edilmesi, etkilenen işletmelerin sosyal sigorta primlerinin ertelenmesi veya muaf tutulması ve faaliyetleri aksayan işletmelerin esas ve faiz ödemelerinin sübvanse edilmesi önerildi.

Diğer taraftan, MNCCI Başkanı O. Amartuvshin, serbest meslek sahiplerinin %74'ünün maaşlarını ödemediğini, sadece %14'ünün maaşlarının %100'ünü ödediğini sunum sırasında vurguladı.

Ayrıca ankete katılan işletmelere katı karantina rejiminin uzatılması durumunda ne olacağı sorulduğunda; 12 Kasım'dan beri 7.645 kişinin işini kaybettiği ve 31 Aralık 2020'ye kadar bir ay daha uzatılırsa 432.600 kişinin işini kaybedileceği, 1 Mart 2021'e kadar üç ay uzatılırsa 505.060 kişinin işinin kaybedebileceği sonucu çıkmıştır.

Sokağa çıkma yasağı sırasında yaşanan iş sorunları türleri aşağıdaki gibidir:
1. İstihdamı koruma ve maaş ödeme- %24
2. Kredi geri ödemesi- %21
3. Net olmayan ve tutarsız hükümet kararları- %17
4. Kira ödemesi- %16
5. Yabancı ortağın sözleşmesinin yükümlülüklerini yerine getirmeme, sözleşmenin feshi- %7
6. İzin verilen faaliyetler için izin alma prosedürü- %6
7. Hammaddelerin mevcudiyeti- %6
8. Koruyucu kıyafet ve aksesuarlar- %2
 
Diğer bir deyişle, serbest meslek sahiplerinin %67'si kredilerini geri ödeyemezken, %61'i kira ödemekte zorluk çekmektedir.
 
18 Kasım 2020 tarih ve 183 sayılı Hükümet Kararında belirtilen desteklerin işletmelere gösterdiği etkisi:

 
Kaynak: https://medee.mn/p/154423 - https://ikon.mn/n/21uk
 
Yayınlayan: Ulanbator Ticaret Müşavirliği