T.C. Ticaret Bakanlığı

Koronavirüs Salgını Sırasında Moğolistan'ın Mevcut Ekonomik ve Sosyal Durumu – 2020 İlk Çeyrek

13 Nisan 2020 tarihinde Moğolistan Ulusal İstatistik Ofisi'nin yayınladığı Moğolistan'ın sosyal ve ekonomik durumu raporuna göre bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla 2020 yılının ilk çeyreğinde:

• Genel devlet bütçe geliri yüzde 8,6 azaldı.
• İhracat yüzde 41,5 azaldı.
• İthalat yüzde 9,7 azaldı.
• Sanayi üretimi yüzde 19,9 azalırken, madencilik ve taş ocakçılığı üretimi yüzde 29,8 azaldı.
• Her türlü taşımada taşınan yük ve yolcular sırasıyla yüzde 33,4 ve 31,4 azaldı.
• Turist sayısı 51,6 azaldı.
• Kayıtlı işsizlik yüzde 10,8 arttı.
• Bulaşıcı hastalığı olan hastalar yüzde 7,1 azaldı.
• Kaydedilen suçlar yüzde 19,2 azaldı.
• Borçlardaki anapara yüzde 25,9 arttı.
• Genel devlet bütçe harcamaları yüzde 19,3 arttı.
• Etkin olmayan tüzel kişiliklerin sayısı yüzde 9,9 arttı.

2020'nin başından itibaren, devam eden doğal afetler, felaketler ve bulaşıcı hastalık salgınları küresel ekonomide oldukça belirsizlik yarattı.

Moğolistan’ın iktisadi faaliyeti kışın zayıflamaktadır ve uzun vadeli gözlemlere göre yılın ilk çeyreğinde üretim ve satışlar yavaşlamış, vergi gelirleri düşme eğilimindedir. Özellikle enflasyon, et talebi ve arzından dolayı artmaktadır.

Aynı zamanda, Moğolistan'ın ihracat ve ithalatının azalması ve COVID-19'un patlak vermesine karşı alınan tedbirler nedeniyle yerli üretim ve hizmet gelirlerinin de düşmesi bekleniyor.

2020 yılının ilk çeyreğinin ilk sonuçlarına göre, genel hükümet bütçesinin toplam geliri 2,2 trilyon MNT'ye, toplam harcama ve net borç verme 2,3 trilyon MNT'ye ulaştı ve 276,0 milyar MNT bütçe açığı oldu.

Genel devlet bütçesinin toplam gelirindeki düşüş, büyük ölçüde diğer vergi ve harçlardaki 63,9 milyar MNT (%29,9) düşüş ve tüketim vergisindeki 33,9 milyar MNT (%15,9) düşüşten kaynaklanmıştır.

Devlet bütçesinin üçte birini oluşturan madencilik ürünleri ihracatı yüzde 41,5 azaldı. Bu da tahmini hükümet bütçe gelirleri için riski daha da artırıyor.

2020'nin ilk çeyreğinde, bulaşıcı hastalıkların dünyaya yayılması Moğolistan üretimi üzerinde olumsuz bir etki yaratmaya başlıyor. Özellikle imalat için toplam hammadde ve parça üretimi, ithal kauçuk ve plastik ürünler, giyim, kimyasallar ve kimyasal ürünler, makine ve teçhizat dışındaki fabrikasyon metal ürünler, ahşap ve ahşaptan ürünler ve mobilya sektörleri önceki yılın aynı dönemine göre %7,8 azalarak %44,8'e gerilemiştir.

Sonuç olarak, bankacılık sistemindeki tahsili gecikmiş alacaklar Mart 2020 sonunda bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 25,9 oranında artarak 1,2 trilyon MNT'ye ulaşmıştır.

Ancak, 2020 yılının ilk çeyreğinde, yerli üreticiler karantina sırasında gıda kıtlığını önlemek için çok çalıştıklarından, gıda üretimi bir önceki yıla göre 28,6 milyar MNT (%8,0) artarak 385,0 milyar MNT'ye ulaştı.

DSÖ'nün dünya acil durumunu ilan etmesiyle birçok ülkede sınır geçişleri üzerinde kısıtlamalar uygulandı. 2020 yılının ilk çeyreğinde, ulusal düzeyde, bir önceki yılın aynı dönemine göre yük taşımacılığı 5,1 (%33,4) milyon ton azalarak tüm taşıma türleri ile 10,2 milyon ton yük taşınmıştır. Yolcu sayısı 29,1 milyona ulaşırken, burada da 13,4 (%31,4) milyon kişi azalış kaydedildi. Azalış esas olarak karayolu taşımacılığındaki 5,6 (%64,2) milyon ton yük ve 13.2 (%31,6) milyon yolcunun azalmasından kaynaklandı.

Madencilik ihracatının çoğunu oluşturan kömür karayoluyla taşınıyor ve yıl başından bu yana Çin'e yapılan kömür ihracatındaki keskin düşüş, karayolu taşımacılığındaki düşüş üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.

2020 yılının ilk çeyreğinde, toplam dış ticaret hacmi bir önceki yılın aynı dönemine göre % 28,1 oranında azalırken, toplam ihracat yüzde 40,5 ve Çin ile ithalat ise yüzde 9,7 oranında gerilemiştir.

Yerel para birimi yabancı paralara göre değer kaybederken, değer kaybı oranı bir önceki yılın Ocak ve Şubat aylarına göre yavaşladı.

İstatistik ticaret siciline kayıtlı işletmelerin yüzde 49,7'si aktiftir. Geçen yılın aynı dönemine göre aktif girişimlerin payı 0,5 puan, aktif olmayan girişimlerin payı 1,6 puan, kapalı işletmeler 0,3 puan artmıştır.

COVID-19'un patlak vermesiyle salgına karşı alınan tedbirler, gayrimenkul, ulaştırma ve depolama işletmelerini olumsuz etkilemiş ve bu sektörlerde faaliyet gösteren işletme sayısını yüzde 4,4 ila 5,8 oranında azaltmıştır.

Mart 2020'de, istihdam bürosuna yeni kayıt olan işsizlerin yüzde 58,7'si işten çıkarıldı. Bunların yüzde 3,0'ü işletmelerin kapatılması nedeniyle iş aramaktadır. Aktif olarak iş aramayanların sayısındaki artış ve yeni iş arayanların sayısındaki azalma, salgının yayılmasına karşı karantinanın iş aramalarını zayıflattığını göstermektedir.

Soğuk algınlığı ve grip bu yılın başlarında zirve yaptı ve hastaneye kabul sayısı önceki yıllara göre arttı. Çin'de Covid-19'un patlak vermesinden bu yana, soğuk algınlığı ve grip salgını azaldı ve tüm eğitim kurumlarının kapatılması nedeniyle hastaneye kaldırılan hasta sayısı azaldı. Vatandaşlar Sağlık Bakanlığı'nın talimatlarını izlemeye alıştı. Ellerini düzenli olarak yıkamaları ve maskeler giyerek korunmaları, solunum ve bağırsak enfeksiyonlarında azalmaya neden oldu.

Hizmet merkezlerinin, barların ve gece kulüplerinin kısmi olarak kapatılması, toplu organizasyonlardaki sınırlamalar ve vatandaşların mümkün olduğunca evde kalmaları önerileri ile birlikte konaklama ve yemek hizmeti sektöründeki işletmelerde alınan önlemler, sokağa çıkma yasağı sırasında genel suçların azaltılmasına katkıda bulunmuştur.

Öte yandan, aile içi şiddet olaylarında artış yaşanırken, aile içi şiddet olaylarının toplam sayısı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 61,6 oranında artmıştır.