T.C. Ticaret Bakanlığı

Dünya Bankası’nın güncellenmiş tahminlerine göre 2020 yılında Özbekistan’ın GSYİH büyüme oranının %0,4’ten %0,8’e çıkması bekleniyor. Altın üretimindeki artış ve tarımda artan büyüme, koronavirüs pandemisinin neden olduğu kriz sırasında sanayi ve hizmetlerdeki keskin düşüşü telafi etmeye yardımcı oldu. Koronavirüs salgınının neden olduğu küresel ekonomik gerilemeye rağmen, Özbekistan’ın 2020 yılında ekonomik büyüme gösteren Avrupa ve Orta Asya’daki iki ülkeden biri olacağı tahmin ediliyor. Dünya Bankası’na göre koronavirüs (COVID-19) salgını, Sovyetler Birliğinin çöküşünden bu yana toparlanan Özbek ekonomisinin karşı karşıya olduğu en kötü krizdi. Bu durum ülkenin gayri safi yurtiçi hasılasının büyümesini olumsuz etkilemiş ve vatandaşların istihdam, refah ve gelirlerinde düşüşe neden olmuştur. 2019 yılının ilk yarısında GSYİH büyümesi yüzde 5,8 iken, 2020 yılının ilk yarısında bu oran neredeyse sıfır oldu. Aynı dönemde sabit kıymet yatırımları %12,8 azaldı. İşsizlik, 2020 yılının ilk çeyreğindeki yüzde 9,4’ten ikinci çeyrekte yüzde 15'e yükseldi. Raporda: “Piyasa reformları, ekonomide kaynakların daha verimli kullanılması ve özel sektörün kalkınması için yapılan teşvikler Özbek ekonomisi için tahminlerin olumlu olmasını güçlendiriyor. 2020 yılının üçüncü çeyreğinde karantinanın kaldırılması, tarımda sürdürülebilir üretim ve işçi dövizlerinin yeniden başlaması, 2020 yılının ikinci yarısında ilk yarısına göre daha güçlü ekonomik faaliyetlere yol açacaktır” denilmekte. Ülkede yeniden karantina uygulaması yapılmazsa, Özbekistan’ın 2021 yılındaki GSYİH büyümesinin %4,8 ila %5 arasında olacağı tahmin ediliyor.

Dünya Bankası’na göre, Özbekistan’da altın üretimindeki artış ve tarımdaki büyüme, sanayi ve hizmetlerdeki keskin düşüşü telafi etmeye yardımcı oldu. İlk yarıda işçi dövizleri yüzde 19 düştü, buna rağmen sosyal transferlerde %17 artış ve 2020 Şubat’ından itibaren asgari ücrete yapılan %10 artış özel tüketimin ayakta kalmasına yardımcı oldu. İşçi dövizlerinin azalması ve dış ticaret açığının genişlemesi, cari açığın 2020 yılının ilk yarısında GSYH’nin %7,7’sine çıkmasına neden oldu. Bu dönemde, küresel tedarik zincirindeki aksaklıklar ve ana ürünlerde düşen fiyatlar nedeniyle ihracat %22,6 azalmıştır. Yurt dışından ithal edilen makine, teçhizat ve yarı mamül hacmindeki keskin düşüş nedeniyle ithalat yüzde 15 oranında azaldı. 2020 yılının ilk yarısında devlet bütçesine düşük gelir tahsilatı ve krize yönelik harcamalar, bütçe açığının GSYİH’nın %5’ine yükselmesine neden oldu. GSYİH’nın %2,5’i, ek sağlık harcamalarına, yoksullar için artan işçi dövizlerine, bayındırlık hizmetlerinin genişletilmesine ve işletmeler için desteğe yönlendirildi. Artan altın ihracatının bir sonucu olarak güçlü gelir artışına rağmen, zayıf ekonomik koşulları ve vergi gecikmeleri yüzünden GSYİH’nın bir payı olarak kabul edilen devlet gelirlerinde yıllık %2 düşüş yaşandı.

Pandeminin neden olduğu kriz, 2020 yılında Özbekistan’ın GSYİH’sindeki büyümeyi neredeyse durdurdu ve yirmi yıldan fazla bir süredir ilk kez yoksulluğu artırdı. Salgının ekonomik, sosyal ve halk sağlığı üzerindeki etkilerini hafifletmek için hükümet bir dizi krizle mücadele tedbiri aldı. Mevcut denemelere ve sıkıntılara rağmen, ülkenin liderliği, yüksek ekonomik büyüme oranları elde etmek ve vatandaşlarının refahını iyileştirmek için ekonominin kilit sektörlerinde reformları sürdürme kararlılığını yeniden teyit etti. Dünya Bankası Özbekistan Ülke Müdürü Marco Mantovanelli: “Pandemi sona erdiğinde, ekonomik iyileşmeyi sağlamak ve onu daha sürdürülebilir ve kapsayıcı hale getirmek önemlidir” ifadelerini kullandı.

Orta vadede enflasyon yavaşlayacak, ancak daha sonraki fiyat reformlarının bir sonucu olarak yüksek kalacaktır. Ödemeler dengesi cari açığının 2020 yılında işçi dövizlerinin toparlanması ve dış ticaret açığının azalması nedeniyle GSYH'nin %6’sı civarında olması bekleniyor. Orta vadede, pandemi sona erdiğinde makine, teçhizat ve yarı mamul ithalatındaki büyüme devam edeceğinden, kabaca aynı kalacaktır. Bu açığın kamu borcunun artırılması ve yabancı yatırımın kademeli olarak artırılmasıyla finanse edilmesi bekleniyor. 2020 yılında GSYİH’nın %7,5’i olarak tahmin edilen devlet bütçe açığı, krizle mücadele harcamalarının kademeli olarak azaltılması ve artan devlet bütçe gelirleri nedeniyle 2021-22 yılında azalacak. Orta vadede, devlet bütçe açığının azalacağı tahmin edilmekte. 2020 yılı ve sonrasında, açık esas olarak dış borç artırılarak finanse edilecek. 2020 yılında dış kamu borcunun GSYİH’nin %34,7’sine yükselmesi bekleniyor. 2017 yılından itibaren dış kamu borcu GSYH’ye oran olarak artmış olsa da orta vadede istikrar kazanması bekleniyor. (Gazeta.uz)

Dünya Bankası: 2020 yılında Özbekistan’ın GSYİH’sinin %0,4'ten %0,8'e çıkması bekleniyor