T.C. Ticaret Bakanlığı

Soru: Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakları nedir?

Cevap: Telif Hakları veya Fikri haklar diye de anılan “Fikri Mülkiyet”, bir eser üzerinde sahip olunabilecek maddi ve manevi hakların tamamını ve komşu haklarını ifade eder. Fikri mülkiyet, bir kişiye veya kuruluşa ait olan fikir ürünüdür; söz konusu kişi ya da kuruluş, sonradan, bunu serbestçe paylaşmayı veya kullanımını belirli biçimlerde kontrol etmeyi tercih edebilir.

"Sınaî Mülkiyet", genel tanımı ile sanayide ve tarımdaki buluşların, yeniliklerin, yeni tasarımların ve özgün çalışmaların ilk uygulayıcıları adına; ticaret alanında üretilen ve satılan malların üzerlerindeki üretici veya satıcısının ayırt edilmesini sağlayacak işaretlerin sahipleri adına tescil edilmesini ve böylece ilk uygulayıcıların ürünü üretme ve satma hakkına belirli bir süre sahip olmalarını sağlayan gayri maddi bir haktır.

Fikri ve sınaî mülkiyet hakları genellikle yedi temel grup içinde ele alınmaktadır:

-Fikir-Sanat eserleri
-Entegre Devre Topografyaları
-Yeni Bitki Çeşitleri Üzerindeki Islahçı Haklar
-Patent
-Endüstriyel Tasarım
-Coğrafi İşaretler
-Marka

Soru: Sahte eşya ve korsan eşya ne demektir?

Sahte eşya, ambalajı da dahil olmak üzere, yetkisiz olarak hak sahibinin aynı tip eşya için geçerli tescilli markası ile aynı ticari markayı veya esas yönleri itibariyle bu ticari markadan ayırt edilemeyen bir ticari markayı taşıyan ve bu yolla fikri ve sınai hakların korunması mevzuatına göre güvence altına alınan hakkı ihlal eder nitelikteki eşyayı,

Korsan Eşya, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu hükümlerine göre tescil edilmiş, telif hakkı veya bağlantılı haklar veya tasarım hakkına konu eşyanın hak sahibinin veya bu hak sahibi tarafından üretim yapılan ülkede yetkilendirilen kişinin rızası dışında kopyalanan veya bu kopyaları içeren eşyayı,

İfade eder.

Soru: Fikri ve sınai mülkiyet haklarının korunmasına ilişkin sınır önlemleri nelerdir?

Cevap: Fikri ve sınai mülkiyet haklarının korunmasına ilişkin sınır önlemleri Gümrük Kanunu’nun 57 nci, Gümrük Yönetmeliği’nin 100 ila 111 inci maddeleri ile düzenlenmiştir. Buna göre, fikri ve sınai mülkiyet hakları mevzuatına göre korunması gereken haklarla ilgili olarak, hak sahibinin yetkilerine tecavüz eder mahiyetteki eşyanın alıkonulması veya gümrük işlemlerinin durdurulması hak sahibinin veya temsilcisinin talebi üzerine gümrük idareleri tarafından gerçekleştirilmekte olup, gümrük idaresine henüz talepte bulunulmadığı durumda ve söz konusu eşyanın bu hakları ihlal ettiğine dair açık deliller bulunması halinde ise hak sahibinin geçerli bir başvuruda bulunabilmesini teminen gümrük idarelerince eşya 3 işgünü süresince resen alıkonulmaktadır.

Soru: Marka/Patent vb. fikri mülkiyet hakkıma ait olarak gümrüklerde korunma sağlanmasını istiyorum. Nasıl bir yol izlemeliyim?

Cevap: Bilindiği üzere; Fikri ve sınai mülkiyet haklarının korunmasına ilişkin gümrük önlemleri, Gümrük Kanununun 57 nci ve Gümrük Yönetmeliğinin 100 ila 111 inci maddelerinde düzenlenmiştir. Buna göre, fikri ve sınai mülkiyet hakları mevzuatına göre korunması gereken haklarla ilgili olarak, hak sahibinin yetkilerine tecavüz eder mahiyetteki eşyanın alıkonulması veya gümrük işlemlerinin durdurulması hak sahibinin veya temsilcisinin talebi üzerine gümrük idareleri tarafından gerçekleştirilmektedir. Gümrük Yönetmeliğinin 103 üncü maddesinin 1 inci fıkrası uyarınca fikri ve sınai mülkiyet haklarını ihlal eder nitelikteki eşyanın alıkonulması veya gümrük işlemlerinin durdurulması talebi, Bakanlığımız internet sayfasında "E-İşlemler/Uygulamalar" başlığı altında yer alan “Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakları Programı” yoluyla elektronik olarak yapılması gerekmektedir. Bu başvuru, başvuru sahipleri tarafından elektronik imza kullanılarak TC Kimlik No’nun girilmesi ile mümkün bulunmaktadır. Anılan madde hükümlerine uygun olarak yapılan başvurunun kabul edilmesi halinde, söz konusu başvuruda yer alan bilgiler Bakanlığımız İntranetinde konuya ilişkin yer alan veri tabanına girilerek, tüm gümrük idarelerinin erişimine açılmaktadır.
Dolayısıyla, fikri ve sınai mülkiyet haklarının ihlali olduğu düşünülen hususlarda 26/3/2013 tarihli, 28599 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak 1/4/2013 tarihinde yürürlüğe giren Gümrük Genel Tebliği (Fikri ve Sınai Haklar) (Seri No:1) kapsamında Bakanlığımız internet sayfasında E-İşlemler başlığı altında yer alan “Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakları Programı” yoluyla elektronik olarak başvuru yapılması gerekmektedir.

Soru: Hangi eşyaya fikri ve sınai mülkiyet haklarının korunmasına ilişkin sınır önlemleri uygulanmaz?

Cevap: Yolcuların kendi kullanımlarına mahsus kişisel eşya ile ticari mahiyette olmayan ve gümrük vergisi muafiyeti sınırları içinde kalan hediyelik eşya için fikri ve sınai mülkiyet haklarının korunmasına ilişkin sınır önlemleri uygulanmaz. Aynı şekilde, fikri ve sınaî haklar mevzuatına göre korunması gereken haklar ile korunmuş ve hak sahibinin izni ile üretilmiş eşyanın; hak sahibinin rızası dışında bir gümrük işlemine tabi tutulması veya hak sahibinin onayladığından farklı şartlarda üretilmesi veya başka şartlarda bir marka taşıması halinde, söz konusu eşya için fikri ve sınai mülkiyet haklarının korunmasına ilişkin sınır önlemleri uygulanmaz.

Soru: Önceki yıllarda elden imzalayarak Gümrükler Genel Müdürlüğüne gönderdiğim ve koruma sağladığım marka hakkıma ilişkin olarak yine aynı işlem mi gerçekleştiriliyor?

Cevap: 26/3/2013 tarihli, 28599 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak 1/4/2013 tarihinde yürürlüğe giren Gümrük Genel Tebliği (Fikri ve Sınai Haklar) (Seri No:1) uyarınca, fikri mülkiyet haklarının gümrüklerde korunma başvurusunun elden imzalanıp gönderilerek yapılması mümkün bulunmamaktadır.
Mezkur başvuruların, anılan Tebliğ kapsamında Bakanlığımız internet sayfasında E-İşlemler başlığı altında yer alan “Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakları Programı” yoluyla elektronik olarak yapılması gerekmektedir.

Soru:Fikri ve sınai haklar ile ilgili olarak e-başvuru yaparken yararlanabileceğimiz bir başvuru rehberi var mıdır?

Cevap: Fikri ve Sınai Hakların İhlali İle İlgili Olarak Gümrük İdaresinin Harekete Geçmesine İlişkin Başvurunun elektronik imza ile internet üzerinden yapılmasına imkan sağlayan programın kullanımında dikkat edilmesi gereken hususlara ilişkin detaylı bilgiler, Bakanlığımız kurumsal web sitesinden ulaşılabilen (Anasayfa/E-İşlemler/Uygulamalar) ”Fikri ve Sınai Hakların Gümrüklerde Korunmasına İlişkin E-Başvuru Rehberi” aracılığıyla edinilebilmektedir.

Soru: “Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakları Programı” yoluyla elektronik olarak yapacağım başvuruya hangi belgeleri eklemem gerekmektedir?

Cevap: Hak sahiplerinin elektronik olarak başvuru yapabilmelerine imkan sağlayan programın ilgili ekranlarında hak sahipliğini kanıtlayan belgenin, başvurunun hak sahibinin temsilcisi tarafından yapılması durumunda temsil yetkisini kanıtlayan belgenin, hak sahibinin tüzel kişilik olması ve başvurunun hak sahibince yapılması durumunda tüzel kişiliği temsilen başvuru yapan kişinin tüzel kişiliği temsil yetkisini kanıtlayan imza sirkülerinin uygun formatlarda sisteme yüklenmesi gerekmektedir.

Ayrıca, korunması istenilen marka/patent vb. hakka ait tescil belgesinin başvuruya eklenmesi gerekmektedir.

Soru: Fikri Sınai Hakların Korunmasına İlişkin Elektronik Başvuru Yapılır İken Doldurduğumuz Formda Orijinal Eşyaya Veya Sahteciliğe İlişkin Bilgileri Girebilmemiz İçin Nasıl Bir Yol İzlememiz Gerekmektedir?

Cevap: Söz konusu başvuru yapılırken “Orijinal Eşya İle İlgili” ve “Sahteciliğin Tür ve Şekliyle İlgili” verilebilecek bilgiler sırasıyla 6 ve 7 nolu başvuru ekranlarında girilebilecektir.
Bu bilgilerin dışında, Gümrük Yönetmeliğinin Ek-13 nolu “Fikri ve Sınai Hakların İhlali İle İlgili Olarak Gümrük İdaresinin Harekete Geçmesine İlişkin Başvuru Formu”nda yer alan bilgiler dışındaki bilgilerin mezkur başvuruya eklenmemesi gerekmektedir.

Soru: “Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakları Programı” yoluyla yapılan başvurunun kabul edilmesi halinde eşyaya gümrük idareleri nezdinde korunma azami olarak ne kadar süre ile sağlanmaktadır?

Cevap: 26/3/2013 tarihli, 28599 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak 1/4/2013 tarihinde yürürlüğe giren Gümrük Genel Tebliği (Fikri ve Sınai Haklar) (Seri No:1) kapsamında Bakanlığımız internet sayfasında E-İşlemler başlığı altında yer alan “Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakları Programı” yoluyla yapılan başvurunun kabul edilmesi halinde, başvuru tarihinden itibaren azami 1 yıllık süre ile gümrük idareleri nezdinde korunma sağlanmaktadır.

Soru: Fikri ve sınai hakları ihlal ettiği kesinleşen eşyaya ilişkin işlemler nelerdir?

Cevap: Yetkili mahkemenin söz konusu eşyanın sahte veya korsan olduğuna karar verdiği hallerde, aşağıda belirtilen şekilde işlem yapılır.
a) Eşyanın imhasına karar verildiği takdirde, masraflar eşya sahibine ait olmak üzere eşya tasfiye hükümlerine göre imha edilir.
b) Eşyanın niteliklerinin değiştirilmesinden sonra eşya sahibine teslimine karar verilmesi halinde, eşyanın nitelikleri hiçbir şekilde ilk haline gelemeyecek şekilde değiştirilir. Marka ve etiketlerinin sökülmesi eşyanın niteliklerinin değişmesi için yeterli kabul edilmez. Bu işlemlere ilişkin masraflar eşya sahibi tarafından karşılanır. Eşyaya ilişkin, niteliklerinin değiştirilmesinden önce bir gümrük beyannamesi verilmiş olması halinde, söz konusu beyanname iptal edilir. Eşyanın nitelikleri değiştirilmeksizin yeniden ihraç edilmesi şeklindeki talepler reddedilir.
c) Sahte veya korsan eşyanın müsaderesine karar verilmesi halinde, eşyanın tasfiye hükümlerine tabi tutulmasından önce (b) bendinde belirtildiği şekilde nitelikleri değiştirilir.

Soru: Fikri ve Sınai hak ihlalinde bulunan eşya için izin verilmeyecek işlemler nelerdir?

Cevap: Fikri ve sınai hakları ihlal ettiği gerekçesiyle işlemleri durdurulan veya alıkonulan eşyanın,
a) Türkiye Gümrük Bölgesine girişine,
b) Serbest dolaşıma girişine,
c) Türkiye Gümrük Bölgesini terk etmesine,
ç) İhracına,
d) Yeniden ihracına,
e) Şartlı muafiyet düzenlemesine tabi tutulmasına,
f) Serbest bölgeye konulmasına,
İzin verilmez.

Soru: Fikri ve Sınai Hak ihlali sonucu gümrük işlemleri durdurulan veya alıkonulan eşyaya bu kararından sonra yapılacak işlemler nelerdir?

Cevap: Hak sahibinin başvurusu üzerine gümrük idaresince, eşyanın gümrük işlemlerinin durdurulması veya alıkonulmasına ilişkin alınan kararın hak sahibine belgegeçer ile veya ilgili idarenin elektronik posta adresinden yapılacak bildirimden itibaren veya res’en gümrük işlemleri durdurulan veya alıkonulan eşyaya ilişkin olarak da hak sahibinin başvuru tarihinden itibaren on iş günü içinde, hak sahibinin; yetkili mahkemede dava açması ve ihtiyati tedbir kararı alması veya yetkili mahkeme dışında bir mahkemeden ihtiyati tedbir kararı alması ve ihtiyati tedbir kararının alındığı tarihten itibaren on gün içinde yetkili mahkemede dava açması ve bu durumu gösterir bir belgenin gümrük idaresine ibrazı gerekir. Haklı bir mazeretin bulunması halinde gümrük idaresi bu süreyi en fazla on iş gününe kadar uzatabilir. Bozulabilir eşyada birinci fıkrada belirtilen süre üç iş günüdür ve bu süre uzatılamaz.

Birinci fıkra uyarınca işlem yapılmaması veya 105 inci maddede yer alan usul çerçevesinde anlaşma sağlanamaması halinde eşya hakkında beyan sahibinin talepte bulunduğu gümrük rejimi hükümlerine göre işlem yapılır.

Soru: Kolaylaştırılmış imha nedir?

Cevap: Gümrük idaresince gümrük işlemleri sırasında fikri ve sınai bir hakkı ihlal ettiğinden şüphe edilen eşya Kanunun 53 üncü maddesine istinaden mahkemede dava açılmaksızın veya mahkeme kararı beklenmeksizin kolaylaştırılmış imha yoluyla imha edilebilir. İmha işlemi, gümrük idaresince eşyanın gümrük işlemlerinin durdurulduğunun veya alıkonulduğunun tebliğ edilmesini takip eden on iş günü, bozulabilir eşya için ise üç iş günü içerisinde, hak sahibi tarafından verilecek fikri ve sınai hakları ihlal eden eşyaya ilişkin detaylara yer verilen dilekçenin ya da eşyanın imha edilmek üzere gümrüğe terk edildiğine ilişkin eşya sahibi veya temsilcisi tarafından verilmiş muvafakatnamenin gümrük idaresine ibraz edilmesi ve bu süreler içerisinde eşya sahibi veya beyan sahibi tarafından itiraz edilmemesi halinde uygulanır.
Gümrük idaresinin kabul etmesi şartı ile eşyanın imha edilmek üzere gümrüğe terk edildiğine ilişkin olarak hazırlanan muvafakatname beyan sahibi veya eşya sahibince doğrudan gümrük idaresine ibraz edilebilir. On işgünlük süre haklı bir mazeretin bulunması halinde on işgünü daha uzatılabilir.
İmha işlemi, gümrük idaresinin gözetimi ve hak sahibinin sorumluluğu altında gerçekleştirilir. İmha ile ilgili tüm masraflar hak sahibinden alınır. İmha sırasında eşyadan gümrük idaresince numune alınır.

Fikri ve Sinai Hakların Gümrüklerde Korunmasına İlişkin E-başvuru Rehberine "Bilgi Bankası"ndan ulaşılması mümkündür.

Fikri Mülkiyet Hakları