Gümrük İşlemleri

31 Ağustos 2023
Soru: Bir yerden yolcu giriş-çıkışının yapılabilmesi için ne yapılması gerekir?
Cevap: Ülkemiz sınırları içerisinde bir yerin (kara, hava, deniz ve demiryolu) giriş-çıkışlara açık gümrük kapısı olarak ilan edilmesi, 5682 sayılı Pasaport Kanununun 1 inci maddesi uyarınca Cumhurbaşkanının yetkisi dâhilinde bulunmaktadır. 
 
Bakanlığımız dahil ilgili Kurumların olumlu görüşlerinin alınması ve talep edilen yerin 5682 sayılı Pasaport Kanununun 1 inci maddesi uyarınca, giriş-çıkışlara açık gümrük kapısı ilan edilmesini müteakip buradan giriş-çıkış işlemlerinin yapılmasına izin verilmektedir.         

 
 
Soru: Gümrük Kapılarında İthalat İhracat İşlemleri Yapılabilir mi?
Cevap: Deniz ve Hava Gümrük kapılarında bütün gümrük işlemleri gerçekleştirilebilmekte iken, sınır komşularımız arasında giriş ve çıkış işlemlerindeki bürokrasi ve kırtasiyeciliğin azaltılması; giriş ve çıkışların güvenli, hızlı ve kolay bir şekilde gerçekleştirilmesi amacıyla kara hudut kapılarında ihracat ve ithalat (serbest dolaşıma giriş) işlemleri gerçekleştirilmemektedir. Konuya ilişkin düzenleme Kara Sınır Kapılarından Yapılan Giriş ve Çıkışlar ile İlgili 2006/11 Sayılı Başbakanlık Genelgesi ile yapılmıştır.
 
 
Soru: Demiryolu Kara Hava Deniz Olmak Üzere Ülkemizdeki Gümrük Kapılarının Dağılımı Nasıldır? Her Gümrük Kapısında Gümrük İdaresi Bulunmakta Mıdır?
Cevap: Ülkemizde 30 kara, 8 demiryolu, 102 deniz ve 64 hava olmak üzere toplam 204 gümrük kapısı bulunmaktadır. Kara gümrük kapılarında 29, demiryolu hudut kapılarında 5, deniz hudut kapılarında 43, hava hudut kapılarında 13 gümrük müdürlüğü bulunmaktadır. Ayrıca, 64 iç gümrük ve 10 serbest bölge gümrük müdürlüğü hizmet vermektedir.  Toplam 164 Gümrük Müdürlüğünün 13’ü fiilen kapalı olup 151 faal gümrük müdürlüğü ile hizmetler yürütülmektedir.
 
Detaylı bilgi için tıklayınız.
Soru: Gümrük Müdürlüklerinin Sınıfları Ne Anlama Gelmektedir?
Cevap: Gümrük müdürlükleri yetkilerine göre A ve B sınıfı gümrük müdürlükleri olarak iki sınıfa ayrılır. A sınıfı gümrükler, her türlü gümrük işlemlerini; B sınıfı gümrükler, yalnızca yolcu ve yolcu beraberinde gelen eşya ile Bakanlıkça belirlenen gümrük işlemlerini yapmaya yetkilidir

 
Soru: Gümrük idarelerinin bulunmadığı veya kapatıldığı yerlerde gümrük işlemleri nasıl gerçekleştirilmektedir?
Cevap: Gümrük idarelerinin bulunmadığı yerleşim merkezlerinde gümrük hizmetine ihtiyaç duyulması halinde, bu ihtiyacın mobil gümrük ve gümrük muhafaza ekiplerince karşılanması uygun bulunmuş ve bu çerçevede yapılacak işlemler 05.09.2001 tarihli, 2001/21 sayılı ve 01/08/2006 tarihli, 2006/17 sayılı Genelgeler ile belirlenmiştir.
Mobil gümrük hizmeti için talep sahibinin istemi, bulunduğu yer mülki idare amirliği, bağlı bulunduğu ihracatçı birlikleri, ticaret ve/veya sanayi odaları gibi kişi ve kurumlar tarafından işlemin yapılmasından 1 gün önce yazılı olarak ilgili Bölge Müdürlüğüne iletilecek, Bölge Müdürlüğünce de en yakın gümrük idaresinden yeterli sayıda personel tefriki suretiyle gümrük işlemleri ikmal edilecektir.

 
Soru: Fazla çalışma ücretleri nasıl belirlenmektedir? Hafta içi uygulanan fazla mesai saat ücreti ile hafta sonu uygulanan fazla mesai saat ücreti arasında herhangi bir fark var mıdır?
Cevap: 21/11/2009 tarihli ve 27413 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 74 Seri Nolu Tebliğ ile fazla mesai ücreti tahsiline ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.
2009/15481 sayılı 4458 sayılı Gümrük Kanununun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkındaki Bakanlar Kurulu Kararının 122 nci maddesi ile belirlenen ve yine anılan madde gereğince her yıl, bir önceki yıla ilişkin olarak 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranında arttırılacak olan fazla çalışma ücretleri her yıl, yılın ilk gününden geçerli olmak üzere Ticaret Bakanlığınca tebliğ ile duyurulur.
Öte yandan, hafta içi uygulanan fazla mesai saat ücreti ile hafta sonu uygulanan fazla mesai saat ücreti arasında herhangi bir farklılık yoktur.



 
Soru: Deniz ve kara sınır kapılarında, kamyonlar için alınan fazla mesai ücretleri kamyon üzerinden mi, çalışılan saat üzerinden mi alınacaktır?
Cevap: Deniz ve kara hudut kapılarından giriş-çıkış yapan kamyonlar için kamyon başına fazla çalışma ücreti alınır. Bu işlemlerde saat başına fazla çalışma ücreti tahsil edilmez.
Yükleme, boşaltma gibi gümrük işlemleri yapan Türk ve yabancı plakalı kamyonlar için çalışılan saat esasına göre fazla çalışma ücreti tahakkuk ve tahsil edilir.


 
Soru: İhtisas Gümrüğü Uygulamasının Amacı Nedir?
Cevap:İhtisas gümrüğü uygulaması ile özellik arz eden söz konusu eşya ithalatı (serbest dolaşıma giriş işlemleri) sadece yetki verilen sınırlı sayıda gümrük müdürlüğünden gerçekleştirilmekte ve ithalatta kıymet, tarife, menşe ve standartlar yönünden etkin bir denetim yapılması sağlanarak özellikle yerli üretimin korunması hedeflenmektedir.
 
İhtisas gümrüğü olarak yetkilendirilen gümrük müdürlükleri, ilgili sektörün ve üretimin yoğunlaştığı bölgelerden seçilmektedir. Örneğin petrokimya sektörünün yoğunluğu dikkate alınarak petrokimya ürünlerinin ithalatı için sadece Körfez Petrokimya Gümrük Müdürlüğü, yerli halı üretiminde Isparta ilinin öne çıkması dikkate alınarak halı ithalatı için sadece Isparta Gümrük Müdürlüğü, yerli çay üretiminde Rize ilinin öne çıkması dikkate alınarak çay ithalatı için sadece Rize Gümrük Müdürlüğü ihtisas gümrüğü olarak yetkilendirilmiştir. Aynı şekilde tekstil ihtisas gümrükleri tekstil sektörünün  yoğunlaştığı bölgelerden, otomotiv ihtisas gümrükleri otomotiv sektörünün  yoğunlaştığı bölgelerden, gübre ihtisas gümrükleri ise tarımsal üretimin yoğunlaştığı bölgelerden seçilerek söz konusu eşya ithalatı için ihtisas gümrüğü olarak yetkilendirilmiştir.

 
 
Soru: İhtisas gümrüğü uygulamasına tabi tutulacak eşyalar hangi kriterlere göre belirlenmektedir?
Cevap: İhtisas gümrüğü uygulamasına tabi olacak eşyalar belirlenirken, eşyanın niteliği, eşyanın menşei, eşyanın çıkış ülkesi, gümrük müdürlüklerinin coğrafi konumu, gümrük müdürlüklerinin fiziki, teknik ve beşeri altyapısı, eşyanın yurtiçi üretim hacmi ve üretimin coğrafi dağılımı, eşyanın kaçakçılığa konu olma sıklığı, ulusal ticaret politikaları ve uluslararası yükümlülükler gibi kriterler dikkate alınmaktadır.

 
Soru: İhtisas gümrüğü uygulamasına konu kaç türlü gümrük işlemi vardır?
Cevap: İhtisas gümrüğü uygulamasına konu gümrük işlemlerini esas itibariyle serbest dolaşıma giriş işlemleri oluşturmakla birlikte, eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesine girişi ve dahilde işleme rejimi için de uygulanabilmektedir.
Soru: Hangi İthalat İşlemlerinde İhtisas Gümrüğü Uygulaması Yapılmaktadır?
Cevap: Bakanlığımızca; Boru Hatları veya Elektrik Telleri ile Taşınan Eşya, Oyun Aletleri ve Makineleri, Tekstil, Mobilya, Çakmak (AB Menşeli Olmayan), Halı (AB Menşeli Olmayan), Gübre, LPG, Ham Petrol ve Akaryakıt, Pil ve Akümülatörler, Telsiz ve Telekom. Ekipmanları, Otomotiv, Deri ve Deriden Mamul Eşya ile Ayakkabı, Düz Cam, Solvent ve Bazı Petrol Ürünleri, Atıklar ve Metal Hurdalar, Ozon Tabakasını İncelten Maddeler, Oyuncak, Saat, Kozmetik, Canlı Hayvan, Hayvansal Ürün, Orman Ürünleri, Üretim ve Çoğaltım Materyali, Bitki ve Bitkisel Ürünler, Çay, Porselenden Sofra ve Mutfak Eşyası, Mamul Haldeki Alkollü İçkiler ithalatında ihtisas gümrüğü uygulaması yapılmaktadır.
 
Soru: Tekstil ihtisas gümrüğü uygulaması, dahilde işleme rejimi kapsamında gelen eşyalar için de uygulanır mı?
Cevap: Tekstil ihtisas gümrüğü uygulaması, Türk Gümrük Tarife Cetvelinin 50 ila 63 üncü (50 ve 63 dâhil) fasılları kapsamındaki tekstil eşyasının serbest dolaşıma giriş işlemleri için uygulanmakla birlikte, söz konusu eşyaların gümrük idarelerince düzenlenen dâhilde işleme izni kapsamında üçüncü ülkelerden ithali durumunda da uygulanmaktadır.

 
Soru: Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında yapılan ithalat, tekstil ihtisas gümrük idarelerinden mi gerçekleştirilmek zorundadır?
Cevap: Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında yapılan ithalat, tekstil ihtisas gümrüğü uygulaması kapsamında değildir. Dahilde İşleme İzin Belgesinin "Özel Şartlar" bölümünde izin belgesine konu eşyaların ithalinin tekstil ihtisas gümrük müdürlüklerinden yapılacağı şartına da yer verilebilmektedir.

 
Soru: Serbest bölgelerde bulunan eşya ihtisas gümrüğü uygulamasına tabi bir eşya ise bu eşyanın serbest dolaşıma giriş işlemlerinin de ihtisas gümrüklerinden mi gerçekleştirilmesi gerekmektedir?
Cevap: Türkiye Gümrük Bölgesi dışında kabul edilen serbest bölgede bulunan ve bu nedenle de ithalat kapsamında yer alan eşyanın ihtisas gümrüğü uygulamasına tabi bir eşya olması halinde bu eşyanın gümrük işlemlerinin de ihtisas gümrük müdürlüklerinden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Ancak,
  • Mobilya ihtisas gümrüğü uygulamasına ilişkin 90 Seri No’lu Gümrük Genel Tebliği (Gümrük İşlemleri)’nin 3 üncü maddesinin 5 inci fıkrası hükmü uyarınca, serbest bölgede mobilya imalatı yaptığını belgeleyen firmaların serbest bölgede imal ettikleri ve gümrük idaresince Türk menşeli olduğu belirlenen 94.01, 94.02 ile 94.03 tarife pozisyonlarında ve 9404.10, 9404.21 ve 9404.29 tarife alt pozisyonlarında yer alan eşyanın serbest dolaşıma giriş işlemleri serbest bölgenin gümrük işlemlerini yapan gümrük müdürlüklerinden gerçekleştirilir,
  • Tekstil ihtisas gümrüğü uygulamasına ilişkin 105 Seri No’lu Gümrük Genel Tebliği (Gümrük İşlemleri)’nin 6 ıncı maddesinin 1 inci fıkrasının d bendi hükmü uyarınca, serbest bölgeye ihraç edilmiş olan Türk menşeli tekstil ve konfeksiyon ana maddelerinin Türkiye Gümrük Bölgesine ithalatının serbest bölge gümrük müdürlüklerinden yapılması gerekmektedir,
  • Deri ve deriden mamul eşya ihtisas gümrüğü uygulamasına ilişkin 96 Seri No’lu Gümrük Genel Tebliği (Gümrük İşlemleri)’nin 3 üncü maddesinin 3 üncü fıkrası hükmü uyarınca, serbest bölgede imalat yaptığını belgeleyen firmaların ürettikleri söz konusu Tebliğin 1 inci ve 2 inci fıkrası kapsamı eşyanın serbest dolaşıma giriş işlemleri, ihtisas gümrüğü yetkisi bulunan gümrük müdürlüklerinin yanı sıra serbest bölgenin gümrük işlemlerini yapan gümrük müdürlüklerinden de gerçekleştirilir.

 
Soru: Transfer yolcu uygulaması nedir?
Cevap: “Gelen transfer yolcu”, yurt dışından gelerek bağlantılı uçakla son varış noktası olan Türkiye’deki başka bir havalimanına devam edecek yolcuları; “giden transfer yolcu” bagajları ile Türkiye'de herhangi bir havalimanından seyahatine başlayarak Türkiye'de hudut kapısı statüsündeki bir havalimanına bağlantılı olarak yurt dışına devam edecek yolcuları ifade etmektedir. Transfer yolcu uygulaması 2012/15 sayılı Genelge hükümlerine göre yürütülmektedir. Söz konusu genelgenin 3/c maddesine göre, son varış havalimanının bulunduğu ilde gümrük idaresi olmaması halinde, yolcu ve bagajların gümrük işlemleri Türkiye’ye ilk giriş yapılan havalimanındaki gümrük idaresinde yapılmaktadır.


 

Gümrük İdareleri listesi için tıklayınız. 

Hudut Kapıları için tıklayınız.

İhtisas gümrüğü uygulamasına ilişkin detaylı bilgi için tıklayınız.