Avrupa Komisyonu tarafından, iklim nötr bir ekonomiye hızlı geçişi desteklemek ve bu alanda uluslararası rekabet gücünü arttırmak amacıyla “Yeşil Mutabakat Sanayi Planı” kapsamında 16 Mart 2023 tarihinde sunulan “Net Sıfır Sanayi Yasası” 2024/1735 sayılı AB Resmi Gazetesinde yayımlanarak 29 Haziran 2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Net Sıfır Sanayi Yasası ile güneş panelleri, bataryalar, elektrolizörler gibi iklim nötrlüğe ulaşmak için kilit teknolojilerin veya fotovoltaik hücreler ve rüzgar türbinlerindeki bıçaklar gibi bu teknolojilerin temel bileşenlerinin üretiminin arttırılması, bu teknolojilerin üretimi için düzenleyici çerçevenin basitleştirilerek, AB’nin net sıfır teknoloji endüstrisinin rekabet gücünün arttırılması ile karbondioksit emisyonlarının depolama kapasitelerinin hızlandırılması hedeflenmektedir.

Yasa ile;

• 2030 yılına kadar AB’nin yıllık net sıfır teknoloji kullanım ihtiyacının en az %40’ının Avrupa içindeki üretim kapasitesiyle karşılanması,
• 2040 yılına kadar net sıfır teknolojilerde küresel pazar değerinin %15’inin yakalanması,
• Üreticilere ve yatırımcılara öngörülebilirlik, güven ve uzun vadeli teşvikler sağlanması,
• 2030 yılına kadar Avrupa çağında bir karbondioksit depolama hizmetleri pazarı oluşturulması ve
• AB düzeyinde yıllık en az 50 milyon ton karbondioksit depolama kapasitesinin sağlanması

• Güneş teknolojileri, kara ve deniz üzeri yenilenebilir teknolojiler
• Batarya/Enerji depolama teknolojileri
• Isı pompaları ve jeotermal enerji teknolojileri
• Hidrojen teknolojileri (Elektrolizörler ve yakıt hücreleri dahil)
• Sürdürülebilir biyogaz/ biyometan teknolojileri
• Karbon yakalama ve depolama teknolojileri (CCS)
• Şebeke teknolojileri
• Nükleer fisyon enerji teknolojileri
• Sürdürülebilir alternatif yakıt teknolojileri
• Hidroelektrik teknolojileri
• Diğer yenilenebilir enerji teknolojileri
• Enerji sistemleriyle ilgili enerji verimliliği teknolojileri
• Biyolojik olmayan yenilenebilir yakıt teknolojileri
• Biyoteknolojik iklim ve enerji çözümleri
• Dekarbonizasyonu sağlayan diğer dönüştürücü endüstriyel teknolojiler
• CO₂ taşınması ve kullanım teknolojileri
• Ulaşım sektörü için rüzgarla itme ve elektrikli itme teknolojileri
• Diğer nükleer teknolojiler

• AB’nin büyük ölçüde tek bir ülkeden ithalata bağımlı olduğu net sıfır teknolojilerin üretim kapasitesinin artırılması veya AB’nin net sıfır sanayi tedarik zincirinin rekabet edebilirliğine katkı sağlayacak projeler “Net Sıfır Stratejik Projeler” olarak tanımlanmıştır.
• Net Sıfır Stratejik Projelere, hızlı idari işlem sağlamak amacıyla ulusal düzeyde “öncelik statüsü” (priority status) verilmesi gerektiği ve ulusal yasalar ve AB yasaları doğrultusunda mümkün olan en hızlı izin süreçlerinden yararlanmaları ve bu projeler için gerekirse tüm hukuki ve uyuşmazlık çözümü süreçlerinde acil muamele yapılması gerektiği belirtilmektedir.
• Ayrıca, AB çapında 2030 yılına kadar yıllık 50 milyon ton karbondioksit depolama kapasitesine ulaşılması gerektiği, bu kapsamda AB’nin petrol ve gaz üreticilerinin gerekli CO₂ depolama sahalarının kurulmasına katkıda bulunmaları gerektiği ifade edilmektedir.
• Net sıfır teknolojilerin küresel olarak benimsenmesinin önünü açmak amacıyla, AB’nin benzer ülkelerle iş birliği yapması, net sıfır teknolojilerinde ticareti ve yatırımları çeşitlendirmeye yardımcı olacak Net Sıfır Endüstriyel Ortaklıkların kurulması öngörülmektedir.
• Net Sıfır Sanayi Yasasının uygulanmasını desteklemek amacıyla Net Sıfır Avrupa Platformu oluşturulmuştur. Platform aracılığıyla Komisyon ve Üye Devletlerin Net Sıfır Sanayi Yasası’nın eylemleri ve uygulanmasına ilişkin bilgi alışverişini sağlayacağı ve platform aracılığıyla Net Sıfır Sanayi Akademileri ve Net Sıfır Endüstriyel Ortaklıkların koordinasyonunun sağlanabileceği belirtilmektedir.
• Kamu alımları için sürdürülebilirlik kriterinin zorunlu hale gelmesi öngörülmektedir. 30 Mart 2025 tarihine kadar Komisyonun kamu alımları için çevresel sürdürülebilirliğe ilişkin asgari gereklilikleri belirleyen bir uygulama mevzuatı yayımlaması beklenmektedir.
• Komisyon ayrıca, uygun bir kontrol, test ve doğrulama ortamı ile projelerin kurulumunu kolaylaştırmak için üye devletlerde düzenleyici korumalı alanlar oluşturulmasını öngörmektedir. “Düzenleyici kum havuzları” (Net-Zero regulatory sandboxes) olarak adlandırılan anılan deneme ortamlarında yenilik yapanların standart düzenlemelerin tümüne tabi olmaksızın ürün, hizmet veya yeni iş modellerini test edebilmesine olanak tanıyan kontrollü ortamlar oluşturulmaktadır. Üye devletlerin bu düzenleyici ortamlarla ilgili faaliyetlerini bir “Sıfır Emisyon Platformu” aracılığıyla koordine etmesi gerekmektedir.
• Komisyon net sıfır sanayinin finansmanını kolaylaştırmak için mevcut finansman mekanizmalarını koordine etmesi öngörülmekte olup, Net Sıfır Avrupa Platformu aracılığıyla özel finansman kaynaklarının, yatırım ihtiyaçlarının, mevcut mali araçların ve AB fonlarının ilgili mali kuruluşlarla ele alınması önerilmektedir.
• Bu bağlamda, Avrupa Yatırım Bankası ve diğer InvestEU uygulayıcı ortaklarıyla birlikte net sıfır sanayi tedarik zincirinde yatırıma yönelik desteğin artırılması, net sıfır teknolojileri üretim projelerine yapılan yatırımları finanse etmek için Toparlanma ve Dayanıklılık Aracı (Recovery and Resilience Facility), InvestEU, uyum politikası programları, İnovasyon Fonu gibi mevcut Birlik finansman programlarının kullanılması amaçlanmaktadır.

Komisyon tarafından Net Sıfır Sanayi Yasası’nın ikincil mevzuatına yönelik 4 hafta sürecek kamuoyu geri bildirimleri süreci 24 Ocak 2025 tarihinde başlatılmıştır. Söz konusu ikincil mevzuat: Yenilenebilir Enerji İhalelerinde Fiyat Dışı Kriterlere İlişkin Uygulama Kanunu; NSSY Kapsamında Öncelikli Olarak Kullanılan Bileşenlere İlişkin Yetki Kanunu; NSSY’nin Pazara Giriş Bölümüne Dair Ana Bileşenlere İlişkin Uygulama Kanunu ile Stratejik Proje Seçim Kriterlerine İlişkin Uygulama Kanunu olmak üzere 4 unsurdan oluşmaktadır.

Öte yandan, Komisyonun Enerji Genel Müdürlüğü (DG ENER) tarafından üye ülkelerin net sıfır teknoloji üretimindeki konumları ve yaklaşımlarının yanı sıra net sıfır sanayilerini destekleyen politikaları değerlendirmek ve her bir üye ülke için net sıfır sanayi üretiminin ana faktörlerini, fırsatlarını ve engellerini belirlemek amacına istinaden “Üye Ülkeler Çapında Net Sıfır İmalat Sanayiinin Görünümü” adıyla hazırlanan rapor 14 Ocak 2025 tarihinde kamuoyuyla paylaşılmıştır. Raporda yer verilen her bir net sıfır teknolojiye ilişkin değerlendirmeler ve temel sınamalara ilişkin nota bu bağlantıdan erişilebilmektedir.

• Avrupa Hidrojen Bankası’nın Yeşil Mutabakat Sanayi Planı, Net Sıfır Sanayi Yasası ve AB’nin 2050 yılına kadar iklim nötr olma hedeflerine katkıda bulunacağı,
• REPowerEU kapsamında AB’nin 2030 yılına kadar 10 milyon tonu AB’de üretilmek ve 10 milyon tonu ithalat olmak üzere, toplam 20 milyon ton yenilenebilir hidrojen elde etmeyi  hedeflediği,
• Hidrojen Bankası’nın temel amacının AB’de ve üçüncü ülkelerde hidrojen değer zincirlerinde özel yatırımların önünü açmak olduğu,
• Yenilenebilir hidrojen ve fosil yakıtlar arasındaki maliyet farkının kapatılması ve gelişmekte olan Avrupa hidrojen pazarının desteklenmesinin yeni büyüme fırsatları sunacağı, Yenilenebilir Enerji Mutabakat Zaptı ile ticaret anlaşmalarında yenilenebilir enerji fasılları gibi yöntemlerle, üçüncü ülkelerle iş birliği ve ticaretin koordinasyonun destekleneceği,
• Yeşil Mutabakat Sanayi Planı’nda da duyurulduğu üzere yenilenebilir hidrojen üretimine ilişkin ilk pilot ihaleler, İnovasyon Fonu kapsamında başlatılmış olup, linkten erişilebilmektedir. 

• Üye Ülkeler Çapında Net Sıfır İmalat Sanayiinin Görünümü Raporu