AB Yapı Malzemeleri Mevzuatı

AB atığının %30, enerji tüketiminin %40, enerji kaynaklı sera gazı emisyonlarının ise % 36’sının kaynağı olan yapı malzemeleri sektörü Komisyon tarafından öncelikli alan olarak belirlenmiştir.
 
2013 yılından beri yürürlükte olan mevcut Yapı Malzemeleri Tüzüğü yapı malzemelerine ilişkin zorunlu performans gereklilikleri belirlemekten ziyade, karşılaştırabilmeye imkan sağlayacak şekilde performans göstergelerine (ısıya dayanıklılık, ses ve ışık geçirme düzeyi, ısı yalıtımı vs.) ve CE kullanımına ilişkin ortak kurallar getirmektedir. Yapı malzemelerinin güvenliği, çevresel ve enerji verimliliğinin sağlanması ise üye ülkelerin ulusal mevzuatları ile düzenlenmektedir.
 
Bu çerçevede, Yapı Malzemeleri Tüzüğü’nün döngüsel ekonomi hedefleri kapsamında revize edilmesine karar verilmiş ve 30 Mart 2022 tarihinde Avrupa Komisyonu tarafından Yapı Malzemeleri Tüzüğü’nün Revizyonu Taslağı açıklanmıştır.
 
Yapı malzemelerinin piyasaya sürülmesine ilişkin ortak kuralları içeren Taslak, yapı malzemelerine ilişkin ortak pazarın tesis edilmesini, Üye Ülkelerdeki piyasa gözetim faaliyetleri için ortak kurallar belirleyip uygulamanın yeknesak hale getirilmesini, yasal çerçeveyi basitleştirmeyi, yeşil ve dijital dönüşümün yanı sıra ürün güvenliği konularını ele alarak mevcut Tüzükteki eksiklikleri gidermeyi amaçlamaktadır. Komisyon önerisi kapsamında,

  • Yapı malzemelerinde güncelliğini yitirmiş standart talepleri, teknik veri eksikliği gibi nedenlerle aksamakta olan standardizasyon sistemine gerektiğinde Komisyon tarafından müdahale edilerek, üye ülkeler ve sektör temsilcileri ile güncel verilere ve ihtiyaçlara dayanan standartların belirlenmesine yönelik çalışmalar yürütülmesi, böylece, standardizasyon otoritelerinin anılan ürün grubunda ortak AB Standartları belirlenmesinin kolaylaştırılması amaçlanmaktadır.
  • Yapı malzemelerine ilişkin güvenlik ve sürdürülebilirlik kurallarının belirlenmesi öngörülmektedir. Bu çerçevede, üreticilere ürünlerin yaşam döngüsüne ilişkin çevresel bilgilendirme yapılması, ürünlerin tasarımı, imalatı ve paketlenmesinin gelişmiş sürdürülebilirlik kriterlerine uygun olması, büyük ölçüde geri dönüştürülebilir veya geri dönüştürülmüş girdi kullanılması, asgari geri dönüştürülmüş içerik limitlerine uygun üretim yapılması, ürünün kullanımı ve tamirine ilişkin dijital veri tabanına gerekli verilerin sağlanması, yeniden kullanım, yeniden üretim ve geri dönüşümü kolaylaştıracak şekilde ürün tasarımı yapılması gibi şartlar getirilmektedir.  
  • Üretici anılan mevzuata uygunluğu performans ve uygunluk beyanına ilişkin teknik belge sunarak ve CE belgesi ile ibraz edecektir. Teknik belgeye konu hesaplamalar ilgili mevzuatta belirlenen ortak çevresel sürdürülebilirlik kriterlerine göre yapılacaktır.

Komisyon tarafından sunulan mevzuat taslağı önerilerinin önümüzdeki dönemde Konsey ve Parlamento’da görüşülmesi ve belirlenen takvime uygun olarak yasalaşması amaçlanmaktadır.
Eko-Tasarım Tüzüğü ile genel çerçevesi belirlenecek olan dijital ürün pasaportu uygulaması ile idari yükün azaltılması, ortak standartların farklılaşmış ulusal standartların yerini alması ile AB içinde serbest dolaşımın kolaylaştırılması amaçlanmaktadır.

Mevzuatta Son Durum 

AB Konseyi ve Avrupa Parlamentosu tarafından inşaat sektörünün yeşil ve dijital dönüşümünü hızlandırmayı hedefleyen Yapı Malzemeleri Tüzüğü taslağı üzerinde 13 Aralık 2023 tarihinde geçici uzlaşıya varılmıştır.

Tüzük ile standardizasyon süreçlerindeki mevcut sorunların giderilmesi amacıyla, bu çerçevede yeni standartların zorunlu olması, standardizasyon süreçlerindeki gecikmelerin ve acil durumlarda müdahalelerin sağlanabilmesi adına özel durumlarda Komisyona uygulama mevzuatları (implementing act) ile ürünlere ilişkin ortak teknik özellikler belirleme yetkisi verilmesi gibi hükümler getirilmiştir.

Tüzük ile ayrıca, dijital çözümler ile idari yük azaltılmakta ve ürünlerin döngüsel ekonomi prensipleri ile yeni inşaat teknolojilerine uyumlu olmasının sağlanması amaçlanmakta, yapı malzemeleri için dijital pasaport uygulaması getirilirken, zorunlu yeşil kamu alımları kriterlerinin belirlenmesi için Komisyona yetki vermektedir. Öte yandan, yeşil kamu alımları kriterine uygun yapı malzemesi için yeterli pazar talebi bulunmaması ve anılan kriterin kamu alımı maliyetini %10’dan fazla artırması durumunda, üye ülkelerin ilgili kriterlerin uygulanmasından sapması söz konusu olabilecektir.

Geçici anlaşma, eski yasal çerçeveden yenisine geçiş için 2039 yılına kadar sürecek 15 yıllık bir geçiş dönemi önermektedir. Söz konusu geçiş sürecinde, eski mevzuatta yer alan standartların yenisine aktarılması ve tüm ürün/ürün gruplarının standartlar ile düzenlenmesi amaçlanmaktadır.

Tüzüğün resmi olarak kabul edilmesi için Avrupa Parlamentosu ve AB Konseyi tarafından onaylanması gerekmektedir.